Ακροβατεί σε δυο ταμπλό ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Από τη μια θέλει να ικανοποιεί την Τουρκία ως «σύμμαχό του» στο ΝΑΤΟ», που κατέχει όμως την Κύπρο, και από την άλλη επιδιώκει να καθησυχάζει τη Λευκωσία ότι δεν θα βάλει το Κυπριακό στο πλάι, για χάρη των Ελλαδοτουρκικών. Και συμβαίνουν αυτά, όπως και άλλα, παρότι οι Τούρκοι συνεχίζουν στον δικό τους διχοτομικό αμανέ στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Δεν υποχωρούν ούτε κατά ένα ιώτα.

Οι εκτιμήσεις της Λευκωσίας για Ελλαδοτουρκικά και Κυπριακό

Η τουρκική «στρατηγική της αποσύνδεσης» εντός και εκτός ΕΕ

Πώς η αποσύνδεση Αιγαίου – Κυπριακού οδηγεί στην πώληση των F-16

Η θέση Μητσοτάκη

Ο διάλογος στον οποίο εμπλέκεται με την Άγκυρα ο κ. Μητσοτάκης άρχισε χωρίς την αλλαγή της επεκτατικής της πολιτικής. Ως εκ τούτου: Α) Φέρνει επίπλαστη ηρεμία στο Αιγαίο, όπως θέλουν οι ΗΠΑ, τις όποιες βοηθά η Ελλάδα να ικανοποιήσουν την Τουρκία στην αγορά των F-16. Αυτήν την ηρεμία μπορεί να την σπάσει η Τουρκία ανά πάσα στιγμή εάν δεν εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά της. Β) Δημιουργεί θετική για την Άγκυρα εικόνα στην ΕΕ και διεθνώς.

Επειδή, μάλιστα, γίνεται λόγος περί αποσύνδεσης των Ελλαδοτουρκικών από το Κυπριακό, ο Έλληνας Πρωθυπουργός επιδιώκει να κατευνάσει τη Λευκωσία. Συναφώς, κατά τη διάρκεια συνάντησής τους έχει πει στον Κύπριο Πρόεδρο, Ν. Χριστοδουλίδη, ότι θα προχωρήσουν μεν οι ελλαδοτουρκικές συνομιλίες χωρίς να συνδέονται με το Κυπριακό, αλλά δεν θα κλείσουν άπαξ και διά παντός χωρίς τη διευθέτηση του εθνικού μας προβλήματος (δες συνέχεια).

Το παιχνίδια με τα F-16

Το σκηνικό περιπλέκεται, διότι ο Κ. Μητσοτάκης προχωρεί στα Ελλαδοτουρκικά με την Άγκυρα, η οποία, όμως, αξιώνει αποσύνδεση: 1. Των Ελλαδοτουρκικών με το Κυπριακό. Προ ολίγων ημερών, και ενώ η Αθήνα ψέλλιζε τα περί αντιθέτου, η Τουρκία, διά του ΥΠΕΞ της, Χακάν Φιτάν, επισήμανε ότι το Κυπριακό δεν συνδέεται με τα Ελλαδοτουρκικά και ότι η χώρα του επιμένει στις θέσεις της στο Αιγαίο, που αφορούν και στην αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών. 2. Των ενταξιακών διαδικασιών της Τουρκίας με το Κυπριακό και δη με την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση, την οποία η Λευκωσία επιδιώκει να συνδέσει με τις προσπάθειες για την επανέναρξη των συνομιλιών με σκοπό τη λύση του Κυπριακού, την οποία, όμως, η Άγκυρα εντάσσει στη βάση των δυο κρατών. Εφόσον η Τουρκία δεν προτίθεται να αλλάξει πολιτική και να υποχωρήσει στο Κυπριακό, αντιλαμβάνεται ότι εάν συνδεθεί το Κυπριακό με τα Ελλαδοτουρκικά δεν θα προχωρήσει η επίπλαστη ηρεμία στο Αιγαίο και δεν θα άνοιγε ο δρόμος για την πώληση των F-16.

Η Ολγκίν, οι εγγυήτριες δυνάμεις και η ΕΕ

Στο κάδρο του διπλωματικού σκηνικού εμπλέκεται πλέον και η ειδική αντιπρόσωπος του ΓΓ στο Κυπριακό, Ολγκίν Κουεγιάρ, διά των επαφών της: 1. Με τους δυο ηγέτες της Κύπρου, δηλαδή τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη Ερσίν Τατάρ. 2) Με τις εγγυήτριες δυνάμεις. 3) Με την ΕΕ.

Η μεν Ελλάδα ακολουθεί τα βήματα της Λευκωσίας για λύση ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, ο δε Ερντογάν είχε στην εξώπορτα τού «παλατιού του» την κ. Ολγκίν. Δεν την δέχθηκε. Την έστειλε στον Υπουργό των Εξωτερικών του, ο οποίος, βεβαίως, της ανέφερε ό,τι και ο Τατάρ: Τη λύση στη βάση των δύο κρατών και ισότιμη κυριαρχία. Τι σημαίνει η συμπεριφορά του Τούρκου Πρόεδρου; Ότι είχε πιο σοβαρά θέματα να ασχοληθεί, όπως η επίσκεψή του σε σεισμόπληκτες περιοχές της χώρας του, όπου εγκαινίασε νέα νοσοκομεία και υποσχέθηκε περί τις 200 χιλιάδες νέες κατοικίες, παρά να συναντήσει την ειδική αντιπρόσωπο του ΓΓ του ΟΗΕ. Πρόσθετα, τα δυο άλλα ζητήματα που τον απασχολούν είναι η τρομοκρατία του κουρδικού PKK και το δικαίωμα της αυτοάμυνας που έχει η Τουρκία να διενεργεί στρατιωτικές επιχειρήσεις στο βόρειο Ιράκ και στη Συρία, καθώς και η σφαγή, κατά τον χαρακτηρισμό του, που υφίστανται οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα από τους Ισραηλινούς. Υπέστη, λοιπόν, τουρκικά γυμνάσια η κ. Ολγκίν. Αρχικά ελέχθη ότι μετά την Κύπρο θα πετούσε για την Τουρκία, όπου την περασμένη Δευτέρα ή Τρίτη θα είχε συνάντηση με Τούρκους αξιωματούχους, άγνωστο με ποιους. Μετά άλλαξε το πρόγραμμά της και επισκέφθηκε πρώτα την Αθήνα και μετά την Άγκυρα, χωρίς να ανακοινωθεί πότε και ποιους θα συναντήσει. Την είχαν στο περίμενε. Η τουρκική κυβέρνηση όχι μόνο μένει σταθερή στη θέση των δύο κρατών και της ισότιμης κυριαρχίας, αλλά είναι πρόδηλον ότι δεν υπολογίζει, όπως η ελληνοκυπριακή πλευρά θέλει να πιστεύει, την κ. Ολγκίν, τον ΟΗΕ και το ρόλο τους στο Κυπριακό. Όσο, δε, για τους Βρετανούς, παρά τα μονομερή μέτρα, τα οποία ανακοίνωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για τους Τουρκοκυπρίους, ο Ύπατος Αρμοστής τους στην Κύπρο αξιώνει και άλλα «κίνητρα», ενώ η χώρα του επεξεργάζεται διάφορες φόρμουλες για τον «τετραγωνισμό του κύκλου» και δη επί της «κυριαρχικής ισότητας», στηριζόμενη και επικαλούμενη τα βήματα που έχουν γίνει στο πλαίσιο της πολιτικής ισότητας μεταξύ των δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών.

Οι αξιολογήσεις της Λευκωσίας

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η αξιολόγηση της κατάστασης από τη Λευκωσία έχει ως εξής:

1. Η συνάντηση των Αθηνών μεταξύ Μητσοτάκη – Ερντογάν βοήθησε την εικόνα της Τουρκίας στην ΕΕ, στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ. Οι τελευταίες θέλουν ήρεμα νερά στο Αιγαίο, λόγω Ουκρανίας. Επιδιώκουν, δε, να τραβήξουν την Άγκυρα από τις αγκάλες της Μόσχας μέσω της πώλησης των F-16.
2. Δεν είναι σίγουρο μέχρι πού μπορούν να φτάσουν οι ελλαδοτουρκικές σχέσεις. Αυτή είναι η εκτίμηση της Λευκωσίας, με την οποία, κατά κάποιο τρόπο, συμφωνεί και η Αθήνα. Πάντως, ο Κύπριος Πρόεδρος ρώτησε σε κατ’ ιδίαν συζήτηση τον Έλληνα Πρωθυπουργό εάν θα κλείσουν τα Ελλαδοτουρκικά χωρίς τη λύση του Κυπριακού. Η απάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν ότι θα προχωρήσουν τα Ελλαδοτουρκικά χωρίς να είναι εμπόδιο οι εξελίξεις στο Κυπριακό, αλλά δεν θα κλείσουν χωρίς την τελική διευθέτηση του προβλήματος. Σύμφωνα με την τουρκική πολιτική της αποσύνδεσης των Ελλαδοτουρκικών και της τουρκικής ενταξιακής πορείας με το Κυπριακό, ακόμη και αν ο Έλληνας Πρωθυπουργός θελήσει να τα συνδέσει, η Άγκυρα δεν θα το δεχθεί. Οι συστάσεις των Αθηνών μπορούν να μείνουν σε επίπεδο εσωτερικής κατανάλωσης, που σχετίζεται με την αντίληψη ότι το Κυπριακό παραμένει ο πρώτο εθνικό θέμα. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι που διατυπώθηκε η κοινή θέση ότι η πρόοδος στα Ελλαδοτουρκικά θα ήταν δυνατό να βοηθήσει στο Κυπριακό. Η κυπριακή Κυβέρνηση γνωρίζει ότι υπάρχουν φωνές στην Αθήνα που ισχυρίζονται πως δεν μπορεί η πρόοδος των Ελλαδοτουρκικών να μένει παγιδευμένη στη στασιμότητα του Κυπριακού. Βεβαίως, εντός της ΝΔ υπάρχει ισχυρό μπλοκ, στην πρώτη γραμμή του όποιου βρίσκεται ο πρώην Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς με τη στήριξη του Κώστα Καραμανλή. Ο κ. Σαμαράς τονίζει δημόσια ότι οι ελλαδοτουρκικές σχέσεις δεν προχωρούν για τον ίδιο λόγο που δεν επιλύεται το Κυπριακό. Ένεκα, δηλαδή, της απαράδεκτης τουρκικής στάσης.
3. Δεν μπορεί να προχωρήσει με τον ορθό τρόπο η διαδικασία στο Κυπριακό εφόσον Τουρκία και Τατάρ επιμένουν στα δύο κράτη και στην ισότιμη κυριαρχία. Ο Πρόεδρος, όμως, προτιμά την κινητικότητα παρά τη στασιμότητα, διότι έτσι αποφεύγει την κριτική των δυο κυρίως μεγάλων κομμάτων, του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, και, ταυτοχρόνως, δημιουργεί θετική εικόνα στη διεθνή κοινότητα ως προς τις καλές του προθέσεις. Έτσι, επιδιώκει να περιορίσει τις κινήσεις της Άγκυρας για αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Η αντιπολίτευση και οι Typhoon

Αναγνωρίζονται, βεβαίως, οι κίνδυνοι που παραμονεύουν εάν η λύση του Κυπριακού στηριχθεί πάνω στον τετραγωνισμό του κύκλου, δηλαδή μεταξύ της διχοτομικής διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα από τη μια και των δύο κρατών με ισότιμη κυριαρχία από την άλλη. Προς αυτήν την κατεύθυνση εργάζονται οι Βρετανοί και δη σε επίπεδο κατανομής εξουσιών, δηλαδή των κυριαρχικών δικαιωμάτων που θα έχουν τα δύο κρατίδια. Πιέσεις, δε, για υποχωρήσεις εκτιμάται ότι θα δεχθεί η Κυβέρνηση και από το εσωτερικό, στη λογική της ευέλικτης πολιτικής, κυρίως από το ΑΚΕΛ και τον ΔΗΣΥ. Σε περίπτωση, όμως, αδιεξόδου, οι πρώτοι που θα ασκήσουν κριτική στον Πρόεδρο θα είναι τα δυο μεγάλα κόμματα. Επί του παρόντος, πάντως, η τουρκική απειλή τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Κύπρο κρύβεται κάτω από το χαλί των συνομιλιών στα Ελλαδοτουρκικά και στο Κυπριακό και η Άγκυρα καθαρίζει το ποινικό της μητρώο. Πέραν των επιθετικών διατάξεων του Αττίλα στην Κύπρο, τις οποίες η «Σημερινή» έφερε στο φως σε προηγούμενες εκδόσεις της, η Τουρκία διευκρίνισε ότι δεν υπάρχουν όροι πως τα F-16 δεν θα χρησιμοποιηθούν στο Αιγαίο. Ταυτοχρόνως, δε, ανακοίνωσε την έναρξη της κατασκευής των πυραύλων «Typhoon». Για να στοχεύουν, όπως υποσχέθηκε ο Ερντογάν, την Αθήνα…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων

Πηγή: Σημερινή