Οι παγκόσμιες επιπτώσεις των ναυτιλιακών επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα

Του Nick Childs

Η πρόσφατη έξαρση των επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα, στα στενά Bab el-Mandeb και στον Κόλπο του Άντεν, που διαπράχθηκε κυρίως από τις δυνάμεις των Ανσαρουλάχ (Χούθι) στην Υεμένη σε σχέση με τον πόλεμο Χαμάς-Ισραήλ, έχει σημάνει συναγερμό στη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα.

Πολλές μεγάλες εταιρείες εκμετάλλευσης πλοίων έχουν πει τώρα ότι απομακρύνονται από την περιοχή. Όσο περισσότερο αυτό συνεχίζεται, τόσο μεγαλύτερο είναι το ενδεχόμενο κόστος και η διακοπή του διεθνούς θαλάσσιου εμπορίου και της ενεργειακής ασφάλειας. Η πίεση στις κυβερνήσεις και τα ναυτικά να “κάνουν κάτι” έχει αυξηθεί.

Αυτή η πίεση θα έχει συνέπειες τόσο για την περιοχή όσο και ευρύτερα. Η Ερυθρά Θάλασσα είναι μια βασική θαλάσσια αρτηρία και το στενό Bab el-Mandeb είναι ένα κρίσιμο σημείο για τη ναυτιλία. Οι απειλές για τη ναυτιλία στην περιοχή από τον Κόλπο έως το Κέρας της Αφρικής δεν είναι καθόλου νέες. Αλλά έχουν γίνει πιο πολύπλοκες, όπως και οι προκλήσεις για την αντιμετώπισή τους. Αυτό περιπλέκει τη δουλειά της εύρεσης μιας αποτελεσματικής απάντησης στην τρέχουσα απειλή.

Τα τελευταία χρόνια, το επίπεδο απειλής στην Ερυθρά Θάλασσα και στο Bab el-Mandeb φαινόταν ανεκτό στη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα. Το επίκεντρο των επιθέσεων φαινόταν να είναι θαλάσσια περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται με τη Σαουδική Αραβία. Πιο πρόσφατα, στον απόηχο των επιθέσεων της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου και της στρατιωτικής απάντησης του Ισραήλ, οι Χούτι δήλωσαν ότι στόχευαν την κυκλοφορία που συνδέεται με το Ισραήλ ή που κατευθύνεται στο Ισραήλ. Τα ωστικά κύματα έχουν γίνει ισχυρότερα καθώς ο ρυθμός των επιθέσεων έχει αυξηθεί και το επίπεδο των διακρίσεων έχει μειωθεί.

Τα νερά της Μέσης Ανατολής έχουν φιλοξενήσει μερικά από τα κορυφαία σημεία της συνεργατικής θαλάσσιας ασφάλειας, παρά τις αμφισβητήσεις σε πολλούς τομείς. Ένας συνασπισμός σχεδόν 40 χωρών υπό τις Συνδυασμένες Ναυτικές Δυνάμεις με έδρα το Μπαχρέιν και με επικεφαλής κυρίως τις ΗΠΑ έχει αναπτύξει και διεξάγει επιχειρήσεις ασφαλείας σε περιφερειακές θάλασσες από το 2002. Αντιμετωπίζοντας μη κρατικές απειλές όπως η Αλ Κάιντα ή η πειρατεία με έδρα τη Σομαλία, Σε μια εποχή που τα ναυτικά αντιμετώπιζαν σχετικά λίγες άλλες σημαντικές δεσμεύσεις και είχαν περισσότερα πλοία στα χέρια τους, ήταν ένα πράγμα. Είναι κάτι εντελώς άλλο να δραστηριοποιούμαστε σε ένα περιβάλλον αυξημένου περιφερειακού ανταγωνισμού μεταξύ κρατών και κρατικών αντιπροσώπων όπως οι Χούτι και με τα μεγάλα ναυτικά πλέον να σε υπερέκταση.

Η έξαρση των εντάσεων στον Κόλπο και τα Στενά του Ορμούζ το 2019 υπαινίσσεται τις αυξανόμενες προκλήσεις. Υπήρχε γενική παραδοχή για διεθνές μερίδιο στις επιθέσεις στη ναυτιλία εκείνη την εποχή, για το οποίο ευθύνονταν σε μεγάλο βαθμό το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν. Αλλά αυτό θεωρήθηκε επίσης ως ουσιαστικά το αποτέλεσμα των αυξημένων εντάσεων μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ. Η προσέγγιση των Συνδυασμένων Ναυτικών Δυνάμεων δεν ήταν η απάντηση, αλλά η εξίσου κινητοποίηση μιας άλλου είδους απάντησης του συνασπισμού ήταν μια μεγάλη πρόκληση. Αυτό προανήγγειλε τη μέχρι στιγμής περιορισμένη διεθνή ανταπόκριση στις τελευταίες ναυτιλιακές επιθέσεις, κυρίως από περιφερειακούς παίκτες των οποίων τα ναυτικά απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό από τη σκηνή.

Οι περιφερειακές και άλλες κυβερνήσεις εξισορροπούν διάφορους παράγοντες: τον κίνδυνο να γίνουν αντιληπτές από το κοινό και το διεθνές κοινό τους ως εμπλεκόμενοι στην αντιπαράθεση Χαμάς-Ισραήλ, η οποία μπορεί να κλιμακωθεί· την επιθυμία να αποκατασταθεί η αποτροπή στη θάλασσα για να αποφευχθεί η κλιμάκωση σε αυτόν τον τομέα· και το γεγονός ότι οι δεσμοί του Ιράν με τους αντιπροσώπους του Χούτι παραμένουν ασαφείς, τουλάχιστον όσον αφορά τις πιο πρόσφατες επιθέσεις.

Η Ουάσιγκτον έχει αποκαλύψει τώρα μια νέα πολυεθνική ναυτιλιακή προσπάθεια, που ονομάστηκε Prosperity Guardian, για να απαντήσει στις επιθέσεις, αλλά ο καταμερισμός της εργασίας είναι απροσδιόριστος. Φαίνεται ότι πρόκειται για αλλαγή επωνυμίας και ελαφρά ενίσχυση της Task Force 153 των Συνδυασμένων Ναυτικών Δυνάμεων, που επικεντρώνεται στη θαλάσσια ασφάλεια στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν. Τα δηλωθέντα μέλη περιλαμβάνουν τις ΗΠΑ, πολλά ευρωπαϊκά κράτη και το Μπαχρέιν, αν και αμερικανικές πηγές έχουν ενημερώσει ότι πρόσθετα κράτη έχουν υπογράψει μυστικώς συμμετοχή. Η Γαλλία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν πλέον αναπτυχθεί πλοία στην περιοχή και οι τρεις πρώτες έχουν ήδη εμπλακεί σε αμυντικές ενέργειες. Τα βασικά ερωτήματα που απομένουν είναι ποιος, σύμφωνα με το νέο πλαίσιο, θα είναι διατεθειμένος να αναπτύξει πλοία που θα έχουν άδεια επέμβασης (και υπό ποιες συνθήκες) και θα είναι αυτό αρκετό για να αποτρέψει μελλοντικές επιθέσεις; Γενικότερα, οι ρόλοι και οι συμπεριφορές των περιφερειακών ναυτικών και άλλων ναυτικών φορέων, ιδίως της Κίνας, θα είναι σημαντικοί παράγοντες στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται τα γεγονότα στη θάλασσα.

Η απειλή που θέτουν οι τρέχουσες επιθέσεις θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, ακόμη και για τα πιο εξελιγμένα ναυτικά. Όταν οι Σομαλοί πειρατές χρησίμευαν ως η κύρια απειλή – με σκίφ, πολυβόλα και χειροβομβίδες – οι ίδιοι οι χειριστές πλοίων αποδείχτηκαν ικανοί να καταστείλουν την απειλή σε μεγάλο βαθμό, τοποθετώντας απλώς ένοπλους φρουρούς στα σκάφη τους. Τώρα, drone εξοπλισμένα με εκρηκτικά (UAV) και αντιπλοϊκοί πύραυλοι κρουζ και βαλλιστικοί πύραυλοι απειλούν τη ναυτιλία και τα πλοία. Οι Χούθι έχουν επίσης επιδείξει άλλες νέες τακτικές, που φαινομενικά έμαθαν από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, συμπεριλαμβανομένης της κατάσχεσης ενός εμπορικού πλοίου με ελικόπτερο.

Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ κατέρριψε πολλά UAV και πυραύλους Χούθι στην περιοχή. Οι σχεδιαστές ναυτικής στρατηγικής πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν τη σκέψη να δαπανήσουν μεγάλο αριθμό ακριβών πυραύλων αεράμυνας για την αντιμετώπιση απειλών, πολλές από τις οποίες είναι ένα μικρό κλάσμα του κόστους, και να κινδυνεύουν να ξεμείνουν από αυτούς τους πυραύλους ενώ βρίσκονται στον σταθμό. Αυτό πιθανότατα θα ωθήσει τις προσπάθειες των μεγάλων ναυτικών που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη να αυξήσουν τα αποθέματα πυραύλων αεράμυνας και να αναβιώσουν τρόπους ανεφοδιασμού πολεμικών πλοίων με αυτά τα όπλα ενώ βρίσκονται στη θάλασσα. Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ έχει ήδη επικεντρωθεί σε αυτό το θέμα στο πλαίσιο της απειλής που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντιπλοϊκό πυραυλικό οπλοστάσιο της Κίνας σε μια μελλοντική σύγκρουση. Η ανάπτυξη νέων και πιο οικονομικά αποδοτικών όπλων για την αντιμετώπιση της απειλής των UAV είναι επείγουσα ναυτική απαίτηση όσο και για τις χερσαίες δυνάμεις, όπως φαίνεται στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία.

Καθώς αυξάνεται ο ρυθμός των επιθέσεων των Χούθι μέσω UAV απευθείας επίθεσης και πυραύλων κατά πλοίων, αυξάνονται και οι πιθανότητες ορισμένων να πετύχουν, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες. Αυτό οξύνει το δίλημμα για το αν θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αυτές οι επιθέσεις με απευθείας πλήγματα κατά της εκτόξευσης και στόχευσης τοποθεσιών στην ξηρά στην Υεμένη. Η Σαουδική Αραβία ανησυχεί για τον κίνδυνο κλιμάκωσης σε αυτό το γεγονός, που θα έθετε σε κίνδυνο την αδύναμη κατάπαυση του πυρός της με τους Χούθι. Θα μπορούσε επίσης να περιπλέξει τις προοπτικές διατήρησης ενωμένου οποιουδήποτε νέου ναυτικού συνασπισμού στη θάλασσα. Ωστόσο, ίσως τουλάχιστον ως πρόσθετος αποτρεπτικός παράγοντας, η Ουάσιγκτον έχει μεταφέρει ένα από τα δύο αεροπλανοφόρα που έχει αναπτύξει στην περιοχή, το USS Dwight D. Eisenhower, στον Κόλπο του Άντεν.

Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ αντιμετωπίζει την προοπτική να αυξήσει την παρουσία του μέσα και γύρω από την περιοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα, γεγονός που θα επηρεάσει άλλες δεσμεύσεις παγκοσμίως. Τα σκάφη του πολεμικού ναυτικού είναι απλωμένα σε ένα τόξο γύρω από την περιοχή, προσπαθώντας να αποτρέψουν πολλαπλές απειλές. Δεδομένης της τεταμένης κατάστασης των πραγμάτων, μια έξαρση που προκλήθηκε από το Ιράν στον Κόλπο ή στο Στενό του Ορμούζ είναι σίγουρα επίσης στο μυαλό των Αμερικανών. Οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για την προώθηση μιας συνεργατικής προσέγγισης για την περιφερειακή θαλάσσια ασφάλεια, βλέπουν τώρα αυτή την προσέγγιση να ωθείται στα άκρα με τους περιορισμούς της εκτεθειμένους.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ