Το δημοψήφισμα διοργανώθηκε με συλλογή υπογραφών στις Εκκλησίες και, εκτός της Εθναρχίας και της Δεξιάς, έλαβε και τη στήριξη του ΑΚΕΛ, που χάριν της ενότητας εγκατέλειψε τα αρχικά του σχέδια και κάλεσε τα μέλη του να ψηφίσουν υπέρ.

Στη συνέχεια, ο Ζιαρτίδης συναντήθηκε στην  Αγγλία με τον Χάρρι Πόλιτ του Κ.Κ. Αγγλίας, ο οποίος χαρακτήρισε τις απόψεις Ζαχαριάδη ως ανοησίες. Παρ’ όλα αυτά, τον Σεπτέμβριο του ’49, η ηγεσία του ΑΚΕΛ, σε ανακοίνωσή της, παρότρυνε τους Έλληνες της Κύπρου «να κάμουν την 15η του Γενάρη μέρα θριάμβου για την Ένωση και σαρωτικής ήττας για το ξενικό ιμπεριαλιστικό καθεστώς». Χαρακτηριστικό είναι το πρωτοσέλιδο του εκφραστικού οργάνου του ΑΚΕΛ, που τότε ήταν η εφημερίδα Νέος Δημοκράτης, στις 15 Ιανουαρίου του 1950.

Οι απειλές των Βρετανών

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1949, ο Εθνάρχης Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Β΄ αναγγέλλει επισήμως, με εγκύκλιο προς τον λαό, τη διενέργεια Δημοψηφίσματος. Η αναγγελία του Δημοψηφίσματος προκάλεσε φρενίτιδα ενθουσιασμού, με Σωματεία, Κόμματα, Οργανώσεις και Πνευματικά Ιδρύματα να εκδίδουν ανακοινώσεις καλώντας τα μέλη τους σε εθνικό συναγερμό. Οι επιλογές ήταν: «Αξιούμε την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα» ή «Ενιστάμεθα εις την Ένωσιν της Κύπρου με την Ελλάδα».

Από την πλευρά τους, οι Βρετανοί αποικιοκράτες, όχι μόνο αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν το δημοψήφισμα, αλλά έβαλαν σε εφαρμογή σχέδιο τρομοκράτησης του πληθυσμού και απείλησαν με απόλυση όλους τους δασκάλους και τους δημοσίους υπαλλήλους που θα τάσσονταν υπέρ.

Αποστολές σε Αθήνα-Λονδίνο-ΗΠΑ

Οι συμμετέχοντες υπέγραφαν τέσσερις φορές. Έτσι, δημιουργήθηκαν τέσσερις τόμοι, οι οποίοι μοιράστηκαν με σκοπό τη διεθνοποίηση του αιτήματος: ένας τόμος φυλάχθηκε εκ μέρους της Εκκλησίας της Κύπρου, ενώ οι άλλοι τρεις συνόδευσαν τις πρεσβείες και απεστάλησαν σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο και Αθήνα. Μετά το αποτέλεσμα, η Εθναρχία μεταβαίνει στην Αθήνα, όπου συνάντησε τη διστακτικότητα της κυβέρνησης Πλαστήρα να συγκρουστεί με το Λονδίνο. Παρά την παλλαϊκή στήριξη των αιτημάτων των Ελλήνων της Κύπρου από τους Ελλαδίτες, η δήλωση του αντιπροέδρου Γεώργιου Παπανδρέου ήταν ενδεικτική των προθέσεων της Αθήνας «Η Ελλάς αναπνέει σήμερον με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν. Δεν ημπορεί, λόγω του Κυπριακού, να διακινδυνεύσει από ασφυξίαν».

Ενημερωτική περιοδεία στη Βρετανία, το Παρίσι, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Ουγγαρία και Πολωνία έκανε και ο ΕΑΣ (Εθνικός Απελευθερωτικός Συνασπισμός, ήταν πολιτικός σχηματισμός της Αριστεράς, ελεγχόμενος από το ΑΚΕΛ). Μπορεί οι προσδοκίες και το όραμα των Κυπρίων να μην έγινε κατορθωτό με το Ενωτικό δημοψήφισμα, αλλά το γεγονός αυτό μπορεί να θεωρεί ως προπομπός του ένδοξου εθνικοαπελευθερωτικού-ενωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, που άρχισε πέντε χρόνια αργότερα.

SigmaLive