Τρία παράσημα. Τα ψηλαφούσα μικρό παιδί. Δεν ήξερα τι σήμαιναν. Υποσυνείδητα, όμως, ένιωθα ότι επρόκειτο για κάτι σπουδαίο. Όποτε με έβρισκε η μητέρα μου να τα κρατάω, ερχόταν και τα άρπαζε. Τα τοποθετούσε ξανά σε μια γωνιά ενός επίπλου. Και μονίμως επαναλάμβανε: «Σου είπα να μην τα πειράζεις. Είναι του πατέρα σου».

Όταν πήγα σχολείο και άρχισα να αντιλαμβάνομαι ιστορικά γεγονότα,  ρωτούσα τον πατέρα μου να μου εξηγήσει τι ήσαν αυτά τα μετάλλια. Κάθε φορά, το πρόσωπό του σκυθρώπιαζε και έφευγε. Πίεσα τη μητέρα μου να μου πει. Περιορίστηκε να μου απαντήσει: «Είναι από τον μεγάλο πόλεμο. Εκεί πολέμησε ο πατέρας σου».

Μόλις είχε αγγίξει την πιο ευαίσθητη χορδή κάθε παιδιού. Την δίψα να μάθει. Άρχισα συστηματικά να βρίσκω ευκαιρία και να ρωτώ τον πατέρα να μου εξηγήσει. Ποιος ήταν αυτός ο μεγάλος πόλεμος; Πού είχε πολεμήσει; Αμέτρητες οι φορές, που προσπάθησα να μάθω. Το σκηνικό κάθε φορά το ίδιο ακριβώς. Το πρόσωπο του να σκοτεινιάζει. Και να αποφεύγει ψιθυρίζοντας «είσαι μικρός για να μιλάς για πολέμους».

Τσιμπούσα, όμως, μια-μια τις πληροφορίες από την μητέρα μου. Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Κύπριοι είχαν καταταχθεί στον αγγλικό στρατό. Ένα από τα πεδία στα οποία εστάλησαν ήταν το μέτωπο της Βορείου Αφρικής. Εκεί πήγε και ο κύριος Αριστοτέλης (παρέμεινε και μετά τον πόλεμο, όπου γνώρισε στην Αλεξάνδρεια την Σμυρνιά μητέρα μου).

Μάρσα Ματρούχ, Τομπρούκ, Ελ Αλαμέιν… Μερικές από τις ιστορικές μάχες σε εκείνο το πεδίο, που σημάδεψαν τον φρικαλέο πόλεμο. Ειδικά η θρυλική μάχη στο Ελ Αλαμέιν, όπου ο Μοντγκόμερι νίκησε τον Ρόμελ, ήταν από τα καθοριστικότερα σημεία που οδήγησαν στο τέλος του πολέμου. Χαρακτηριστική η φράση η οποία αποδίδεται στον Τσώρτσιλ: «Πριν από το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε καμία νίκη, μετά το Ελ Αλαμέιν δεν είχαμε καμία ήττα».

Θυμάμαι, πως όταν πλέον αντιλαμβανόμουν πλήρως τι εστί πόλεμος, μόλις έμαθα ότι ο πατέρας μου είχε βρεθεί και στο Ελ Αλαμέιν, είχα ενθουσιαστεί. Είχα στο μεταξύ μάθει και τι σήμαινε Ελ Αλαμέιν. Το Ελ είναι γνωστό αραβικό άρθρο. Το Αλαμέιν προέκυψε από την αραβική προφορά του Άη Μηνά (εκεί είχε ταφεί η τέφρα του αγίου τον οποίο έκαψαν στους διωγμούς του Διοκλητιανού).

Τον έβλεπα ως υπερήωα τον κύριο Αριστοτέλη. Δεν τον άφηνα σε χλωρό κλαρί. Με επίμονο έως και βασανιστικό τρόπο, ζητούσα να μου εξιστορήσει όσα βίωσε. Να μου περιγράψει τις μάχες. Το μόνο που κατάφερα να μου πει ήταν ότι υπηρέτησε ως οδηγός.

Εισέπραττα μία και μόνο απάντηση: «Μακριά από πολέμους γιε μου. Μόνο ειρήνη!». Χρόνια ολάκερα επαναλαμβανόταν το ίδιο σκηνικό. Ακόμη και όταν είχα ενηλικιωθεί, λίγο πριν πεθάνει, στάθηκε αδύνατο να τον πείσω. Η φωνή του, παρά την αδυναμία λόγω ηλικίας, σε αυτό το θέμα γινόταν βροντερή «Σου είπα χίλιες φορές, να μην γνοιάζεσαι για κανένα πόλεμο. Σε εξορκίζω. Να παλεύεις μόνο για την ειρήνη».

Δεν κατανοούσα αυτή την επιμονή. Είχε βιώσει τον χειρότερο πόλεμο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ήταν μέλος των νικητών. Είχε ζήσει τέτοιες μάχες. Και να αρνείται να μιλήσει; Και τα παράσημα; Τι τα φύλαγε αφού δεν ήθελε να μιλά για πόλεμο; Ήμουν σχεδόν οργισμένος.

Μερικά χρόνια μετά τον θάνατο του, πίεσα την μητέρα μου να μου πει γιατί αρνείτο να μου μιλήσει. Μου εξήγησε, σε αδρές γραμμές τη φρίκη εκείνου του πολέμου. Τον τρόμο υπό τον οποίο ζούσαν. Ότι για πολλά χρόνια κουβαλούσε πολύ άσχημες εικόνες. Έναν εφιάλτη. Είχε ορκιστεί, μάλιστα, να παλέψει να οδηγήσει τον αδελφό μου κι εμένα στη λεωφόρο της ειρήνης! Με τον αδελφό μου προσπάθησε πολύ. Με μένα ήταν ήδη πολύ μεγάλος και δεν είχε τόσες δυνάμεις.

Πέρασαν πολλά χρόνια. Μέσα από τη δημοσιογραφία έμαθα καλά τι σημαίνει πόλεμος. Τι σημαίνει φρίκη. Τι σημαίνει όλεθρος. Μόνο τότε κατάλαβα την επιμονή του. Μόνο τότε κατάλαβα ότι τα παράσημα του πολέμου δεν έχουν την παραμικρή σημασία. Μόνο τότε αντιλήφθηκα πως τα μοναδικά παράσημα που έχουν τεράστια αξία είναι αυτά τα οποία κερδίζονται χάριν της ειρήνης!

Η σημερινή επέτειος της 28ης Οκτωβρίου συμπίπτει με τη φρίκη ενός άλλου πολέμου πολύ κοντά μας. Δεν συγχέω την υπερηφάνεια για το έπος του ’40 με την καταστροφή στη γειτονιά μας. Όχι. Δεν θα πάψω ποτέ, όμως, να υποστηρίζω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου την ανεκτίμητη συμβουλή του πατέρα: Μόνο ειρήνη!

Φιλελεύθερος