Ο πόλεμος αυτός είναι ένας πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και του αυτοαποκαλούμενου «Άξονα της Αντίστασης», μιας άτυπης συμμαχίας υπό το Ιράν στην οποία συμμετέχουν όλοι οι κρατικοί και μη κρατικοί δρώντες οι οποίοι τάσσονται εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ.

Γράφει ο Γιώργος Μενεσιάν

Πολλοί μιλάνε για ρωσικό και τουρκικό δάχτυλο πίσω από την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς.

Η εκτίμησή μου είναι ότι κάνουν λάθος. Αυτός που κρύβεται πίσω από την Χαμάς, σήμερα, είναι το Ιράν.

Εδώ και έναν χρόνο περίπου, η Μέση Ανατολή είχε μπει σε μια περίοδο σχετικής σταθερότητας – για τα δεδομένα της περιοχής – με την ομαλοποίηση των σχέσεων των μοναρχιών του Κόλπου και της Αιγύπτου με το Ιράν, το Κατάρ και την Τουρκία, την επανένταξη της Συρίας στο περιφερειακό σύστημα, τις συνομιλίες Σαουδικής Αραβίας – Ισραήλ, την αποκλιμάκωση στην Υεμένη κτλ.

Ωστόσο, η σπάνια για τα δεδομένα της Μέσης Ανατολής «ηρεμία» δεν αφορούσε το Παλαιστινιακό. Ενδεικτικά αναφέρω τις τακτικές αεροπορικές επιδρομές στην Γάζα, τις εκτοξεύσεις ρουκετών απο την Γάζα προς το Ισραήλ, τις διακοινοτικές συγκρούσεις στην Δυτική Όχθη και την Ιερουσαλήμ, την άνοδο της ακροδεξιάς στο Ισραήλ, τις αυθαιρεσίες των εποίκων στην Δ. Όχθη, τις μεμονωμένες περιπτώσεις τρομοκρατικών ενεργειών από Παλαιστίνιους, τα σχεδόν καθημερινά επεισόδια στο Αλ Ακσά και την στρατιωτική επιχείρηση των Ισραηλινών στην Τζενίν.
Η ηρεμία αυτή δεν αφορούσε φυσικά ούτε τις σχέσεις Ιράν – Ισραήλ.

Ο πόλεμος αυτός είναι ένας πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και του αυτοαποκαλούμενου «Άξονα της Αντίστασης», μιας άτυπης συμμαχίας υπό το Ιράν στην οποία συμμετέχουν όλοι οι κρατικοί και μη κρατικοί δρώντες οι οποίοι τάσσονται εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ.
Αυτά για το Ιράν.

Υπάρχει, ωστόσο, και το Κατάρ, το οποίο αποτελεί έναν εκ των βασικών υποστηρικτών της Χαμάς. Η διαφορά του Κατάρ με το Ιράν είναι ότι το Κατάρ θεωρείται στενός σύμμαχος και εταίρος των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως και στην περίπτωση του Αζερμπαϊτζάν, έτσι και στην περίπτωση του Κατάρ οι Δυτικοί παραμένουν σιωπηλοί διότι αυτή την στιγμή έχουν ανάγκη το καταριανό υγροποιημένο φυσικό αέριο (το οποίο το προμηθεύεται και η Ελλάδα).

Εδώ κολλάει και η Τουρκία, ο στενότερος σύμμαχος του Κατάρ. Η Τουρκία μαζί με το Κατάρ υποστήριζαν για μια δεκαετία την Μουσουλμανική Αδελφότητα (συμπεριλαμβανομένης και της Χαμάς) και άλλες ισλαμιστικές οργάνωσης στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Βεβαίως η Τουρκία συνεχίζει να διατηρεί επαφές με την Χαμάς. Όμως η επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ και η επαναφορά της «πολιτικής μηδενικών προβλημάτων» δείχνουν ότι η Τουρκία του 2023 δεν είναι η Τουρκία του 2016. Εξού και η ουδέτερη στάση της Άγκυρας απέναντι στον πόλεμο. Παλαιότερα ο Ερντογάν μπορεί να έλεγε ότι θα απελευθερώσει το Αλ Ακσά. Σήμερα ζητά αυτοσυγκράτηση από τις δύο πλευρές.

Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος τρίτων δυνάμεων δεν αποτελεί τον μοναδικό λόγο για την αναζωπύρωση της σύγκρουσης Χαμάς – Ισραήλ. Πράγματι, χωρίς την βοήθεια τρίτων η Χαμάς δεν θα μπορούσε να προχωρήσει στην επίθεση. Όμως δεν ξέρω πόσο σωστό είναι να πούμε ότι η Χαμάς απλώς ακολουθεί εντολές. Πρόκειται για ένα πολιτικό κίνημα – πέρα από τρομοκρατική οργάνωση – το οποίο έχει την φιλοδοξία να αντικαταστήσει μια για καλή την Φατάχ ως τον βασικό εκφραστή του Παλαιστινιακού Αγώνα, όχι μόνο στην Λωρίδα της Γάζας, αλλά και στην Δυτική Όχθη και στις παλαιστινιακές κοινότητες του Λιβάνου και της Συρίας.

Η κατάσταση στην Παλαιστίνη χειροτερεύει μέρα με την μέρα. Οι Παλαιστίνιοι βλέπουν ότι ολοένα και περισσότεροι Άραβες τους εγκαταλείπουν. Ενδεικτικά αναφέρω την πρόσφατη συνέντευξη του ντε φάκτο ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας πρίγκηπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο οποίος είπε ότι πλησιάζει η ημέρα της ομαλοποίησης των σχέσεων με το Ισραήλ. Μπορεί ο Σαουδάραβας ηγέτης να είπε ότι η επίλυση του παλαιστινιακού αποτελεί προϋπόθεση για μια συμφωνία με το Ισραήλ, όμως βλέπουμε ότι το Ριάντ δεν ασχολείται με τα καθημερινά προβλήματα των Παλαιστινίων.

Η αδιαφορία αυτή έδωσε την αφορμή στην Χαμάς και στους συμμάχους της να προχωρήσει στην επίθεση αυτή, την στιγμή που η Παλαιστινιακή Αρχή υπό τον Αμπάς είναι πλήρως αποδυναμωμένη πολιτικά. Το Ιράν, από την μεριά του, προσπαθεί να χτυπήσει το Ισραήλ εκμεταλλευόμενο την Χαμάς. Η πιθανή συμμετοχή της Χεζμπολάχ στον πόλεμο θα επιβεβαιώσει την – προφανή – ανάμειξη του Ιράν στην σύγκρουση.