Της Judy Dempsey

Kαθώς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ κλείνουν για καλοκαιρινές διακοπές, ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται. Η Ρωσία βομβαρδίζει το λιμάνι της Οδησσού από όπου εξάγονται τόσα πολλά σιτηρά στον υπόλοιπο κόσμο.

Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αποχώρησε από μια συμφωνία που θα παρείχε στα πλοία που μεταφέρουν τα σιτηρά ασφαλή διέλευση από τη Μαύρη Θάλασσα. Για άλλη μια φορά, η Μόσχα χρησιμοποιεί την επισιτιστική ασφάλεια ως όπλο για να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες να άρουν ορισμένες από τις κυρώσεις. Η ελπίδα είναι ότι η Τουρκία και τα Ηνωμένα Έθνη, οι μεσολαβητές της περσινής συμφωνίας για τα σιτηρά, θα παρέμβουν ξανά για να τερματίσουν την τελευταία αντιπαράθεση.

Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, ο πόλεμος που λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη έχει αποκαλύψει αδυναμίες στην αντιμετώπιση της κρίσης της ΕΕ. Η εξωτερική πολιτική, η πολιτική ασφάλειας και άμυνας του μπλοκ εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων.

Στους Ευρωπαίους αρέσει να επαινούν την ικανότητά τους να ασκούν ήπια δύναμη σε αντίθεση με τη σκληρή δύναμη. Η ενότητά τους στην επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας χαιρετίζεται ως παράδειγμα συνεργασίας του μπλοκ, όπως και η νομισματική, οικονομική και πολιτική υποστήριξή τους προς την Ουκρανία.

Αλλά η επίδραση αυτής της ήπιας δύναμης είναι συχνά υπερβολική. Δείτε πώς, από τότε που τελείωσε ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία το 1999, η ΕΕ δεν μπόρεσε να φέρει βιώσιμη σταθερότητα και δημοκρατία στη μικρή χώρα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

Το ιστορικό της στο Κοσσυφοπέδιο είναι εξίσου άθλιο. Αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία αυτής της χώρας και οι Βρυξέλλες απέτυχαν να καθιερώσουν ισχυρούς θεσμούς κράτους δικαίου.

Πράγματι, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να βρίσκονται σε αυτό το τμήμα των Δυτικών Βαλκανίων για να διατηρήσουν κάποια σταθερότητα, καθώς οι συγκρούσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, που κατακλύζονται από δεκαετίες εθνοτικών συγκρούσεων, ξεσπούν περιοδικά.

Χωρίς το ΝΑΤΟ και την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, τα Δυτικά Βαλκάνια θα ήταν πολύ πιο ασταθή. Και χωρίς την ισχυρή πολιτική, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, η ΕΕ δεν θα είχε επιτύχει την ενότητα που κατάφερε μέχρι στιγμής στη συγκέντρωση γύρω από την Ουκρανία.

Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία ενίσχυσε το ΝΑΤΟ σε τέτοιο βαθμό που τα μέλη της ΕΕ Φινλανδία και Σουηδία εγκατέλειψαν την ουδετερότητά τους για να ενταχθούν στη συμμαχία. Το έκαναν λόγω της ρωσικής απειλής και της ανάγκης να έχουν εγγυήσεις ασφαλείας που προσφέρει το ΝΑΤΟ.

Η ΕΕ έχει τη δική της ρήτρα αμοιβαίας άμυνας, αλλά είναι άδολη: δεν δεσμεύει τις ΗΠΑ, ούτε στην πραγματικότητα όλες τις χώρες της ΕΕ. Επιπλέον, οι αμυντικές δομές της ΕΕ είναι κατακερματισμένες. Δεν υπάρχει ενιαία, συνεκτική αμυντική πολιτική που να παρέχει την ασφάλεια που χρειάζεται το μπλοκ δεδομένης της αστάθειας της ηπείρου.

Η έλλειψη αμυντικής στρατηγικής είναι η αχίλλειος πτέρνα της Ευρώπης. Ενώ έχει φιλοδοξίες να γίνει παγκόσμιος παίκτης, κάτι που μπορεί να επιτύχει μέχρι ένα σημείο μέσω των εμπορικών και πολιτικών ανταγωνισμού της, δεν υποστηρίζονται από κανενός είδους σκληρή δύναμη.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πιστεύει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία προσφέρει πράγματι μια ευκαιρία στην Ευρώπη να δημιουργήσει τις δικές της δυνατότητες άμυνας και ασφάλειας. Το αποκαλεί ” στρατηγική αυτονομία “. Παρά τους φόβους στην Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής ότι πρόκειται για αποσύνδεση της Ευρώπης από το ΝΑΤΟ, αυτό δεν συμβαίνει. Πρόκειται για την ενίσχυση της θέσης της Ευρώπης στο ΝΑΤΟ και την προετοιμασία για την ημέρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να αποδυναμώσουν τη δέσμευσή τους στη στρατιωτική συμμαχία. Αυτή η μέρα θα μπορούσε να έρθει εάν ο Ντόναλντ Τραμπ – ή ένας ομοίων αντιλήψεων Ρεπουμπλικανός – εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2024.

Οι Κεντροευρωπαίοι πιστεύουν ότι από τότε που ιδρύθηκε η ΕΕ ως ειρηνευτικό πρότζεκτ, η ύπαρξη μιας ισχυρής αμυντικής πολιτικής βασισμένης στη σκληρή δύναμη είναι ανάθεμα για την Ένωση. Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία τους έχει κάνει ακόμη πιο σταθερούς ατλαντιστές.

Με επικεφαλής την Πολωνία, αυτές οι χώρες επενδύουν πολλά στην άμυνα. Και με τη γειτονική Φινλανδία και τη Σουηδία τώρα στο ΝΑΤΟ, η ασφάλειά τους ενισχύεται. Αυτό είναι κάτι που η ΕΕ δεν μπόρεσε να προσφέρει. Το σωματείο δείχνει επίσης λίγα σημάδια ότι θα μπορέσει να το κάνει στο μέλλον.

Εν ολίγοις, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν έδωσε στην ΕΕ αρκετό λόγο να σκεφτεί την άμυνα. Ούτε έχει κάνει πολλά για την ενίσχυση της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Το μπλοκ στο σύνολό του είχε τόσα λίγα να πει, πόσο μάλλον να δράσει με οποιονδήποτε τρόπο, για τις πολύμηνες διαδηλώσεις υπό τις γυναίκες στο Ιράν. Δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στη συνεχιζόμενη επέκταση των παράνομων εποικισμών του Ισραήλ στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, στις επιθέσεις του σε προσφυγικούς καταυλισμούς στην Τζενίν ή στην αντιμετώπιση της διεφθαρμένης και αντιδημοκρατικής Παλαιστινιακής Αρχής. Όσο για τη σύγκρουση στο Σουδάν ή την Τυνησία , η οποία επιδεινώνει τα μεταναστευτικά προβλήματα, η ΕΕ δύσκολα μπορεί να αυτοαποκαλείται παράγοντας.

Είναι δύσκολο να δούμε πώς και πότε η ΕΕ θα κατανοήσει την ανάγκη να ενεργήσει στρατηγικά. Χάθηκε αυτός ο χρόνος κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ. Όποια και αν είναι η έκβαση της επόμενης κούρσας για τον Λευκό Οίκο, η Ευρώπη παραμένει απροετοίμαστη να κάνει οποιοδήποτε βήμα για να μπορέσει να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Είναι μια δυσάρεστη και επικίνδυνη πραγματικότητα, την οποία ο πόλεμος στην Ουκρανία έπρεπε και θα μπορούσε να αλλάξει.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ