Η παρουσία του Ρόμπερτ Μενέντεζ ήταν το χάιλαϊτ του φετινού συνεδρίoυ των Κυπρίων της Διασποράς και ήταν αναμενόμενο ότι θα συγκέντρωνε όλα τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του.

Και φρόντισε να ανταμείψει το ακροατήριό του με δύο αρκετά ισχυρά μηνύματα – για την Πύλα και τον Ερντογάν – εισπράττοντας ένα δυνατό χειροκρότημα από το κοινό που τον παρακολούθησε  από κάτω, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Προεδρικού Μεγάρου.

Η αναφορά του για την ανάγκη υιοθέτησης ψηφίσματος από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με το οποίο να καταδικάζεται η επίθεση κατά των ειρηνευτών ικανοποίησε το πλήθος που άκουε τον γερουσιαστή Μενέντεζ.

Αποτύπωνε το περί δικαίου αίσθημα αλλά και μια λογική πράξη στην οποία έπρεπε να είχε προχωρήσει αυτοβούλως το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Στη διπλωματία, όμως, τα πράγματα δεν λειτουργούν κατ’ αυτό τον τρόπο.

Η τοποθέτηση του προέδρου της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας ενδεχομένως να μην απευθυνόταν μόνο προς το ακροατήριό του στη Λευκωσία, αλλά να είχε και αποδέκτες στην Ουάσιγκτον.

Εξάλλου δεν είναι η πρώτη φορά που και ο ίδιος από την ισχυρή του θέση στο Καπιτώλιο δεν δίστασε να έρθει σε ρήξη με τη διπλωματία της χώρας του, ιδιαίτερα όταν η συζήτηση αφορά την Τουρκία. Η οπτική γωνία μέσα από την οποία βλέπουν τα ζητήματα Κυπριακού, Μενέντεζ και Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δεν είναι η ίδια.

Πέρασε από συμπληγάδες

Το βράδυ της Δευτέρας η Λευκωσία παρακολουθούσε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα τεκταινόμενα στη Νέα Υόρκη και τη συζήτηση εντός του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για τις τουρκικές παραβιάσεις εντός της νεκρής ζώνης στην Πύλα και την επίθεση κατά των ειρηνευτών. Το προσχέδιο που ετοίμασε η Βρετανία (ως penholder στα θέματα Κυπριακού) ήταν ακρούντως ικανοποιητικό καθώς διατύπωνε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Από τις λίγες φορές που βρετανικό προσχέδιο που αφορά την Κύπρο δεν έκανε τη Λευκωσία να χάσει τον ύπνο της και να κάνει να τρέχει προκειμένου να καταγραφούν, τουλάχιστον, τα αυτονόητα.

Το προσχέδιο της Δήλωσης Τύπου μπήκε σε σιωπηρή διαδικασία, όπως είναι η πάγια τακτική που ακολουθείται με αποφάσεις/τοποθετήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Εάν με το πέρας της σιωπηρής διαδικασίας δεν εγερθούν ενστάσεις από κάποιο των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας τότε το κείμενο υιοθετείται ως είχε ετοιμαστεί. Και στην προκειμένη περίπτωση αυτό αναμενόταν να γίνει γύρω στις 10 το βράδυ (ώρα Κύπρου) με την έναρξη της συνεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, την τελευταία στιγμή, ηγέρθησαν κάποια νομικής φύσεως ερωτήματα—όπως μας έχει λεχθεί—από αμερικανικής πλευράς τα οποία άλλαξαν τα δεδομένα και τα οποία είχαν να κάνουν με το λεκτικό της πρώτης παραγράφου, η οποία αναφερόταν στην παραβίαση του στάτους κβο εντός της νεκρής ζώνης στην Πύλα.

Το γεγονός αυτό προκάλεσε συναγερμό στη Λευκωσία η οποία παρακολουθούσε συνεχώς τις εξελίξεις. Υπήρξε άμεση κινητοποίηση κυρίως προς την αμερικανική πλευρά, και τελικά έγινε ξεκάθαρο πως οι ενέργειες της τουρκικής πλευράς συνιστούσαν παραβίαση του στάτους κβο στην ουδέτερη ζώνη. Κάτι που καταγράφηκε και στο τελικό κείμενο της Δήλωσης Τύπου που εκδόθηκε σχεδόν τρεις ώρες μετά την έναρξη της συζήτησης στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών: «Τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας τόνισαν ότι αυτή η ενέργεια έρχεται σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του ΣΑ και συνιστά παραβίαση του στάτους κβο στην ουδέτερη ζώνη του ΟΗΕ».

 Αφού ξεπεράστηκε ο πρώτος σκόπελος, προέκυψε και δεύτερο ζήτημα το οποίο είχε να κάνει με το θέμα της επίθεσης σε βάρος των μελών της ειρηνευτικής δύναμης. Επιχειρήθηκε να αφαιρεθεί αναφορά: «οι επιθέσεις με στόχο ειρηνευτικές δυνάμεις μπορεί να συνιστούν εγκλήματα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο». Οι παρεμβάσεις έπιασαν τόπο διατηρήθηκε το λεκτικό ως είχε στο προσχέδιο.

Ήρθε στη Λευκωσία αρκετά διαβασμένος

Παρά το ταρακούνημα που προκάλεσε η συζήτηση της περασμένης Δευτέρας στο Συμβούλιο Ασφαλείας η όλη συμπεριφορά των Αμερικανών δεν φαίνεται να προκαλεί βαθιά ανησυχία στη Λευκωσία. Οι δημόσιες τοποθετήσεις, τόσο από τους Αμερικανούς όσο και από άλλους, ήταν αρκετά ισχυρές και δεν άφηναν τις όποιες αμφιβολίες ως προς τη θέση τους για το συγκεκριμένο γεγονός, αλλά και τις ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν προκειμένου να επανεκκινήσουν οι προσπάθειες στο Κυπριακό.

Ο γερουσιαστής Μενέντεζ μέσα από την τοποθέτησή του στο συνέδριο των Κυπρίων της Διασποράς φρόντισε από τη μια να καταδείξει προς ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να κινηθεί το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και συνάμα να στείλει το δικό του μήνυμα προς την αμερικανική διπλωματία. Για τον πρόεδρο της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής γερουσίας, η επίθεση κατά ειρηνευτών αποτελεί μια πράξη η οποία θα έπρεπε να οδηγήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών όχι μόνο σε μια Δήλωση Τύπου αλλά στην υιοθέτηση ενός καταδικαστικού ψηφίσματος.

Αναφερόμενος στα γεγονότα στη νεκρή ζώνη στην Πύλα, ο Αμερικανός Γερουσιαστής είπε πως οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν σε ειρηνευτές των ΗΕ. «Προσπαθούσαν να κατασκευάσουν έναν δρόμο που δεν έχουν κανένα δικαίωμα να κατασκευάσουν στην νεκρή ζώνη για την οποία υπάρχει συμφωνία και στην οποία δεν έχουν κανένα δικαίωμα να βρίσκονται», σημείωσε. Είπε πως η επίθεσή αυτή οδήγησε προσωπικό των ΗΕ στο νοσοκομείο. «Άρα ας πούμε τα πράγματα όπως είναι: Μια απόλυτα απαράδεκτη παραβίαση του διεθνούς δικαίου», πρόσθεσε. Για να υποδείξει ακόμα πως θα πρέπει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει άμεσα να περάσει ψήφισμα που να καταδικάζει την επίθεση.

Προσεκτικές διπλωματικές διατυπώσεις

Πριν από τον γερουσιαστή Μενέντεζ στους απόδημους Κύπριους είχε, την ίδια ημέρα, μιλήσει και η πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτείων στην Κύπρο η οποία προσέγγισε το κεφάλαιο Κυπριακό με προσεκτικές διπλωματικές διατυπώσεις. Απαντώντας σε ερώτηση, η πρέσβης των ΗΠΑ επανέλαβε ότι θα συνεχίσουν να αναζητούν τρόπους για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης επίπεδο πολιτών, ενώ θα προσπαθήσουν να υποστηρίξουν σε διπλωματικό επίπεδο και στη Νέα Υόρκη τις προσπάθειες για επανέναρξη των συνομιλιών.

Λίγες ημέρες προηγουμένως η πρεσβεία των ΗΠΑ μαζί με εκείνες της Βρετανίας και της Γαλλίας είχαν σπεύσει με κοινή τους ανακοίνωση να εκφράσουν σοβαρή ανησυχία «για την έναρξη μη εξουσιοδοτημένης κατασκευής δρόμου» στην Πύλα. Ενώ υπογράμμισαν και το ότι οι απειλές για την ασφάλεια των ειρηνευτών αποτελούν σοβαρά εγκλήματα με βάση το διεθνές δίκαιο.

Ενώ το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών με τη σειρά του καταδίκασε «απερίφραστα την επίθεση στο προσωπικό της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και στα οχήματα του ΟΗΕ στην Πύλα/Σωρό και συνεχίζουμε να παρακολουθούμε την κατάσταση. Η Ειρηνευτική Δύναμη του ΟΗΕ στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) διαδραματίζει κρίσιμο σταθεροποιητικό ρόλο και είναι ζωτικής σημασίας να είναι σε θέση να εκπληρώσει την αποστολή της, όπως της έχει ανατεθεί από το ΣΑ του ΟΗΕ, ώστε να είναι σε θέση να συνεργαστεί με τους ενδιαφερόμενους φορείς στην Κύπρο για να δημιουργήσει τον πολιτικό χώρο για μια μόνιμη συμφωνία διευθέτησης που θα βασίζεται στα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ».

Φιλελεύθερος