“Αγκάθι” το Κουρδικό στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις

του Σάββα Καλεντερίδη

Από τη δεκαετία του 1990 το Κουρδικό είναι ένα μόνιμο αγκάθι στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Η φυγή εκατοντάδων χιλιάδων Κούρδων του Ιράκ, το 1990 στην ΒΑ Τουρκία, η οποία κατοικείται αποκλειστικά από Κούρδους πολίτες της Τουρκίας, υπό το φόβο της επίθεσης από τα στρατεύματα του Σαντάμ Χουσεΐν, αύξησε την ήδη υπάρχουσα καχυποψία της Άγκυρας για τα σχέδια της Ουάσιγκτον σχετικά με το Κουρδικό Ζήτημα.

Τότε οι ΗΠΑ και άλλες χώρες του Συνασπισμού κατά του Σαντάμ διεξήγαγαν τις επιχειρήσεις Provide Comfort και Provide Comfort II, για να προστατέψουν τους Κούρδους και τότε μπήκαν τα θεμέλια του πρώτου αυτόνομου κουρδικού κράτους στο Νότιο Κουρδιστάν – Βόρειο Ιράκ.

Η δεύτερη ανάλογη επιχείρηση ξεκίνησε με την ανάγκη εξουδετέρωσης του ISIS στα εδάφη της Συρίας, οπότε οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να συνασπιστούν με τους Κούρδους του YPG/PYD, τους οποίους η Τουρκία θεωρεί ως συνέχεια του ΡΚΚ, άρα”τρομοκράτες”. Πάντως, η συνεργασία αυτή, που ξεκίνησε τον Αύγουστο το 2014 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σημειωτέον ότι έκτοτε λειτουργεί ένα de facto κουρδικό κράτος στην περιοχή ανατολικά του Ευφράτη, υπό την “υψηλή” εποπτεία και προστασία των ΗΠΑ, το οποίο αποτελεί το σοβαρότερο πρόβλημα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.

Ακολουθεί άρθρο του Fikret Akfırat, που δημοσιεύεται στην εφημερίδα AYDINLIK, η οποία απηχεί τις απόψεις του ευρασιατικού προσανατολισμού βαθέος κράτους της Τουρκίας:

Τι κάνουν οι ΗΠΑ στη Συρία;

Η κοινή άσκηση που πραγματοποίησαν τα στρατιωτικά τμήματα της παράνομης κατοχής των ΗΠΑ στη Συρία και της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK/YPG είναι η εφαρμογή της νέας στρατηγικής που ακολουθεί η Ουάσιγκτον στην περιοχή τους τελευταίους μήνες. Σε αυτήν την άσκηση χρησιμοποιήθηκαν αντιαεροπορικά πυροβόλα, αμερικανικής κατασκευής τεθωρακισμένα οχήματα μάχης Bradley και βαρύς οπλισμός.

Είναι ξεκάθαρο: Ο στόχος της κοινής άσκησης ΗΠΑ-PKK/YPG με βαρέα όπλα στην αγροτική περιοχή Kamışlı, απέναντι από την περιοχή Nusaybin της Τουρκίας, στις 15-17 Αυγούστου, είναι απευθείας στην Τουρκία.

Επιπλέον, αυτή δεν είναι η πρώτη άσκηση που διοργανώνουν οι ΗΠΑ με το PKK, αλλά η τελευταία από μια σειρά ασκήσεων που πραγματοποιούνται από τις αρχές του 2022. Από το 2015, οι ΗΠΑ εκπαιδεύουν μέλη του PKK, τα οποία εξόπλισαν με χιλιάδες φορτηγά με όπλα υπό το πρόσχημα της μάχης κατά του ISIS. Ο στρατηγός Μάικλ Κουρίλα, επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM), στην οποία υπάγονται τα μέλη του PKK, έδωσε επίσης μια φωτογραφία με τους “αξιόπιστους συνεργάτες” του, στελέχη του PKK/YPG στη Συρία, λίγες μέρες μετά την τελευταία άσκηση.

ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥΣ 5 ΜΗΝΕΣ

Τους τελευταίους πέντε μήνες, παρατηρείται αυξανόμενη δραστηριότητα στις επιχειρήσεις των ΗΠΑ στον άξονα Ιράκ-Συρίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον αραβικό Τύπο, στρατιωτικές νηοπομπές των ΗΠΑ εθεάθησαν τόσο στη συνοριακή γραμμή Deir ez-Zor-Anbar στα σύνορα Συρίας-Ιράκ, όσο και στο συνοριακό πέρασμα Yarubiya, όπου οι ΗΠΑ παρείχαν υλικοτεχνική υποστήριξη στο PKK και τους δικούς τους στρατιώτες μέσω του Ιράκ, τον Ιούλιο-Αύγουστο.

Αναφέρθηκε στον Τύπο τον Ιούλιο ότι οι ΗΠΑ είχαν κάνει στρατιωτικές ενισχύσεις στην περιοχή για τις νέες επιχειρήσεις τους στη Συρία και το Ιράκ. Αν και η αμερικανική κυβέρνηση δεν το αποδέχτηκε επισήμως, από τις πληροφορίες των χωρών της περιοχής συνάγεται ότι περίπου 2.500 επιπλέον στρατιώτες αναπτύχθηκαν για να εγκατασταθούν στην περιοχή.

Από την άλλη πλευρά, είναι σημαντικό να σημειωθούν δύο σημαντικές εξελίξεις: Ο αρχηγός του επιτελείου των ΗΠΑ πήγε στην περιοχή που είναι υπό την κατοχή των ΗΠΑ-ΡΚΚ στη Συρία τον Μάρτιο, ενώ ο Διοικητής των Κεντρικών Δυνάμεων, που είναι υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις στην περιοχή, πηγανοέρχεται τακτικά στη Συρία για να κάνει κοινά σχέδια επιχειρήσεων με τα μέλη του PKK.

ΤΟ ΚΕΝΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ΣΤΟ STATUS QUO ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Όταν αξιολογηθούν οι τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή και στον κόσμο, φαίνεται ότι έχουν προκύψει οι συνθήκες που θα αλλάξουν το σημερινό status quo στη Συρία. Η ουσία του θέματος είναι πώς θα αλλάξει αυτό το status quo.

Στο τέλος της διαδικασίας της Αστάνα, η οποία αναπτύσσεται βήμα-βήμα από το 2017, έχουν ωριμάσει οι προϋποθέσεις για την αποκατάσταση της εδαφικής της ακεραιότητας από τη Συρία. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας δημιουργήθηκε ένα περιβάλλον στο οποίο οι ΗΠΑ έχασαν σε μεγάλο βαθμό την πρωτοβουλία στη Συρία. Το τι πρέπει να γίνει έχει αποφασιστεί και βασίζεται στην πραγματοποίηση της εξομάλυνσης των σχέσεων και της συνεργασίας Τουρκίας-Συρίας που θα φέρει αυτή τη διαδικασία στην ολκλήρωσή της. Οι συνομιλίες εξομάλυνσης μεταξύ των δύο χωρών έχουν ξεκινήσει, αλλά εξαπλώθηκαν τους τελευταίους μήνες.

Ξεκινώντας πριν από τις εκλογές της 14ης Μαΐου, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ, που εκμεταλλεύτηκαν την υιοθέτηση μιας πολιτικής από την Άγκυρα που έκλεινε το μάτι στη Δύση, καθώς και το γεγονός ότι η Ρωσία έπρεπε να εστιάσει την προσοχή της στην Ουκρανία, έκαναν κινήσεις για να ανακτήσουν τις θέσεις που είχαν στην περιοχή και τις έχασαν μετά την έναρξη της διαδικασίας της Αστάνα. Με τις τελευταίες τους κινήσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες απειλούν πλέον τη Συρία, τη Ρωσία και το Ιράν αλλά και την Τουρκία, όπως φάνηκε στην τελευταία άσκηση, σιωπηρά. Στην πραγματικότητα η Ουάσιγκτον, όχι μόνο απειλεί, αλλά προετοιμάζεται και για μια επιχείρηση που θα αλλάξει υπέρ της το σημερινό status quo στην περιοχή.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΣ, ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΜΑΣ;

Άρα, η Άγκυρα δεν έχει καμία απάντηση σε αυτές τις εξελίξεις; Από την επίσκεψη του αρχηγού του επιτελείου των ΗΠΑ στην περιοχή του PKK στη Συρία, από πλευράς της Άγκυρας δεν έχουν γίνει άλλα βήματα παρά μόνο κάποιες ασθενείς αντιδράσεις στις αυξανόμενες κινήσεις των ΗΠΑ. Δεν υπήρξε καμία αντίδραση από το Υπουργείο Εξωτερικών ή την Προεδρία, που είναι επικεφαλής της κυβέρνησης, σχετικά με την τελευταία άσκηση που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου. Από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας προήλθε μόνο η ακόλουθη δήλωση:

«Στις 15-17 Αυγούστου, οι ΗΠΑ και η τρομοκρατική οργάνωση PKK/YPG πραγματοποίησαν κοινή στρατιωτική άσκηση στο Haseke/Kamışlı. Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να υποστηρίζουν την τρομοκρατική οργάνωση PKK/YPG με το πρόσχημα της καταπολέμησης του DAESH. Δεν μπορεί να καταπολεμηθεί μια τρομοκρατική οργάνωση χρησιμοποιώντας μια άλλη τρομοκρατική οργάνωση. Με άλλα λόγια, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν γίνεται με τρομοκράτες. Η προσδοκία μας από τις φιλικές και συμμαχικές χώρες είναι να σταματήσουν τη βοήθεια και υποστήριξη στην τρομοκρατική οργάνωση PKK/YPG και να δείξουν ειλικρινή υποστήριξη στον αγώνα μας κατά της τρομοκρατίας».

Δεν χρειάζεται ένας ειδικός για να καταλάβει ότι αυτή η δήλωση δεν απευθύνεται σε έναν πραγματικό «φίλο και σύμμαχο» και ότι είναι μια αντίδραση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ακόμη χειρότερα, η γενική προσέγγιση που επικρατεί στην Άγκυρα θεωρεί την υποστήριξη της Ουάσιγκτον στο PKK ως μία από τις πολλές διαφωνίες στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.

Ωστόσο, οι ΗΠΑ αποκαλύπτουν ξεκάθαρα ότι με την πολιτική υποστήριξης που παρέχουν στο PKK θέτουν στο στόχαστρό τους την ίδια την επιβίωση της Τουρκίας , και αυτό το κάνουν χωρίς καμία κάλυψη, σε αντίθεση με προηγούμενες περιόδους. Κάθε μέρα που περνά, αυτή η προσέγγιση των ΗΠΑ με το ΡΚΚ, δεν αφήνει περιθώρια στην Άγκυρα να συνεχίσει να την ανέχεται. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι η άμεση συνεργασία με τη Συρία και η αναβίωση της διαδικασίας που θα βγάλει εκτός παιχνιδιού τις Ηνωμένες Πολιτείες.