Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι ένα αυτόνομο ιστορικό γεγονός, μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία, που προήλθε μέσα από τα σπλάχνα της υπόδουλης Ελλάδας. Δεν έχει καμία σχέση με τη γαλλική επανάσταση, ούτε προήλθε από αυτήν.

Ομιλία του Ιωάννη Παπαδόπουλου στις 9 Απριλίου 2025, στη Θεσσαλονίκη

Γράφει η Μαρία Γιαλαμά

Η Κυριακή των Βαϊων του 2025, σηματοδότησε την εκκίνηση μίας νέας Άνοιξης στις ψυχές των Νεοελλήνων, μίας Άνοιξης φωτός. Μία ολοζώντανη μεταστροφή των βυθισμένων στον ύπνο της θλίψεως Ελλήνων που στα πολυπληθή Μέσα Κοινωνικής Δικτυώσεως, εκδηλώνουν την ευγνωμοσύνη τους και τον θαυμασμό τους για την εξαιρετικού περιεχομένου τηλεοπτική σειρά με τίτλο, «Άγιος Παϊσιος, από τα Φάρασα στον ουρανό». Μία τηλεοπτική παραγωγή, που ξεκίνησε με περιορισμένες προσδοκίες και ολοκληρώθηκε με ύμνους και διθυράμβους από τους τηλεθεατές, που σε κάθε επεισόδιό της ανεγνώριζαν εικόνες από τις οικογενειακές και πνευματικές τους μνήμες. Μία αναδρομή, σ’ έναν ακόμη ξεριζωμό των Ελλήνων από την πατρώα γή της Καππαδοκίας με καταγραφή των μεγάλων ταλαιπωριών που υπέστησαν, μέχρι να βρεθεί τόπος φιλόξενος γι αυτούς στην ελεύθερη πατρίδα, για να εγκατασταθούν. Μία σειρά εικόνων πόνου, θλίψεως του αποχωρισμού της πατρώας γής και καταγραφή της μεγάλης, δύσβατης πορείας και διαδοχικής εγκαταστάσεως σε μέρη αφιλόξενα, όλων των Ελλήνων προσφύγων των αδούλωτων Πατρίδων. Μέχρι τον τελικό προορισμό, στα φιλόξενα βουνά της Ηπείρου και δή στην περιοχή της πολύπαθης Κόνιτσας. Σ’όλη αυτή την διαδρομή, πολύτιμα κειμήλια είχαν λίγα ρούχα, πολλή πίστη στους αγίους τις εικόνες των οποίων πήραν μαζί τους και εμπιστοσύνη στη βοήθεια της μάνας Παναγιάς και στις ικανότητές τους. Τα ελάχιστα φερόμενα αγαθά, ήταν αυτά που ένωσαν πνευματικά τον τόπο γεννήτορα με την νέα πατρίδα.

Εικοσιτέσσερα επεισόδια μίας σειράς, που απεικόνισαν την πορεία του διωχθέντος Ελληνισμού στον εικοστό αιώνα

Τον διαρκή του Γολγοθά και την αναμενόμενη Ανάσταση. Τον δρόμο της τελειώσεως που οφείλει να ακολουθεί ο κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός, μέσα από δύσβατες πνευματικές διαδρομές .Το αίσιο κι ευλογημένο τέλος ,μετά από τις τεράστιες δυσκολίες. Την αγιότητα, που αναδύθηκε μέσα από την απεριόριστη αγάπη για τον άνθρωπο, τον πλησίον, τον άγνωστο και γνωστό, την ταπεινότητα μπροστά στο Θείο των δωρεών του Υψίστου και το φιλότιμο. Αυτό το τόσο Ελληνικό σύνθετο χαρακτηριστικό, ταυτόσημο με την Ελληνικότητά μας, που στην πορεία του Έθνους, πολλοί το εγκατέλειψαν, το απαρνήθηκαν, ακολουθώντας τον ατομισμό. Ήταν η εποχή της «πτώσεως». Έφθασε αυτή η σύντομη σειρά ολιγόωρων επεισοδίων, να θέσει για εκατομμύρια τηλεθεατές τον δάκτυλον επί των τύπων των ήλων και να αφυπνίσει συνειδήσεις, κοιμισμένες ευαισθησίες, ψήγματα πίστεως στον τριαδικό θεό και το φιλότιμο, αυτό το ξεχασμένο Ελληνικό χαρακτηριστικό, που δεν μεταφράζεται σε άλλη γλώσσα και που περικλείει, όλη την αγάπη, την ανθρωπιά, την ψυχική δύναμη και την διάθεση αλληλεγγύης στον συνάνθρωπο και όχι μόνον. Το φιλότιμο που ανεβάζει την δημιουργική διάθεση και αποτελεσματικότητα κάθε ομάδος μέσω της προσφοράς ενός εκάστου και δείχνει τον δρόμο πνευματικής ενηλικιώσεως. Τί άλλο θα μπορούσε να είναι αυτή η πολύτιμη λέξη με τις σπουδαίες έννοιες που κουβαλά στην σύνθεσή της; Διαρκής εκδήλωση αγάπης από τον φέροντα αυτήν ως χαρακτηριστικό, στον άνθρωπο, στο γένος. Αγάπης άδολης, πηγαίας, που αναβλύζει από την ψυχή και δίδεται απλόχερα σ’ όποιον έχει ανάγκη να δροσισθεί απ’αυτήν, με την ταπεινότητα δίπλα της, να φωτίζει το ιερό της καθαρότητος της σκέψης και της καρδιάς.

Η απλότητα των λόγων του γέροντος και η διαρκής προσευχή, τροφός πνευματικότητος

Τόσο το κείμενο των διαλόγων, όσο και η σκηνοθεσία, στηρίχθηκαν σε μαρτυρίες, ανθρώπων που είχαν την ευλογία να γνωρίσουν τον Άγιο Παϊσιο, να συμπορευθούν για κάποιο χρονικό διάστημα μαζί του και να έχουν καταγεγραμμένες στη μνήμη τους, σπουδαίες στην απλότητά τους στιγμές της αγιότητός του. Είναι αυτές οι στιγμές, που άγγιξαν τις ψυχές των τηλεθεατών και μέσω της απλότητός τους έδωσαν πολύτιμα για την ζωή τους διδάγματα. Είναι όμως και η εξαιρετική ερμηνεία των ρόλων και δή αυτή του προσώπου του Αγίου Παϊσίου που αβίαστα οδήγησαν στην πληρότητα της σκέψεως από την αγιότητά του.

Αλήθεια, αγάπη ανεξάντλητη και πηγαία, μαζί με την ταπείνωση της άδολης προσφοράς, υπήρξαν τα πνευματικά εισητήρια για τους ορθοδόξους που ετοιμάζονταν να ακολουθήσουν την διαδρομή του Κυρίου μας την Μεγάλη Εβδομάδα. Ανάσες πνευματικότητος για τους έχοντες αμφιβολίες, τους είρωνες αθέους αλλά και τους πτωχούς τω πνεύματι, προκειμένου να ταξειδέψουν στα ιερά μονοπάτια της Χριστιανοσύνης.

Η κορύφωση του Θείου δράματος, προσεγγίζεται μόνον με βαθειά πίστη και προσευχή, μόνον με ανοιχτές τις καρδιές αφού έχουν δωρίσει την άφθορη συγχώρεση, με αμόλυντες σκέψεις

Ή σύντομη βιογραφία ενός μοναχού ,συγχρόνου ,που εκοιμήθη μόλις πριν τριάντα χρόνια ,έχοντας διανύσει μία ενδιαφέρουσα, δύσκολη πορεία ζωής ως βρέφος από τα Φάρασα της Καππαδοκίας και ως ενήλικας και δή μοναχός από την Κόνιτσα και την Ι.Μ.Στομίου, κέντρισε το ενδιαφέρον όλων, προσφέροντάς τους τροφή για σκέψη. Μία σκέψη που συστηματικά τα τελευταία χρόνια βιάζεται άλογα, προκειμένου να αποδεχθεί τα παρά φύση και κατά φύση ,ως απολύτως λογικά. Μία βαριά τραυματισμένη από την επιβολή του δικαιωματισμού σκέψη, που οδηγήθηκε σε ατραπούς παράνοιας από διαταραγμένα άτομα.

Ήλθε λοιπόν ο προσφάτως αγιοποιηθείς γέροντας, με την διαρκή ζώσα παρουσία και προσέφερε φώς ανατροπής του νοσηρού υπάρχοντος κλίματος αλλά και στηρίξεως στους αντιστεκομένους στην εγκαθίδρυση της παράνοιας. Ήλθε φέροντας την ελπίδα για την επιστροφή στις αδούλωτες Πατρίδες με την ευλογία του ιδίου και του Αγίου Αρσενίου. Πότισε τις άγονες καρδιές και τις ετοίμασε να δεχθούν την εορτή των εορτών, την Ανάσταση του Κυρίου, της αγάπης και της ελπίδος.

Χριστός Ανέστη.

Γράφει ο Θεόδωρος Χαραλάμπους *

Ο Κίσινγκερ, τις κρίσιμες μέρες της διάσκεψης της Γενεύης, τον Αύγουστο του 1974, βρισκόταν σε άμεση και συνεχή επαφή με τον Πρωθυπουργό της Τουρκίας Μπουλέντ Ετζεβίτ. Με τις ευλογίες του αφέθηκε η Τουρκία να υλοποιήσει, την προγραμματισμένη δεύτερη φάση, της βάρβαρης Τούρκικης επιχείρησης εναντίον της Κύπρου. Ο Ετζεβίτ, μέσω του πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα, ενημέρωσε λεπτομερειακά τον Κίσινγκερ, για την τελική γραμμή Αττίλα

Παρουσιάζουμε στην συνέχεια, αποσπάσματα από αποχαρακτηρισμένα τηλεγραφήματα και πρακτικά συνεδριάσεων από το αρχείο του Κίσινγκερ και της Αμερικανικής Κυβέρνησης. Αυτά, την κρίσιμη περίοδο, λίγο πριν και αμέσως μετά το ναυάγιο της διάσκεψης της Γενεύης (βράδυ 13ης προς 14η Αυγούστου 1974).

Μέσα από τα κείμενα που παρατίθενται διαφαίνεται η σαφής πολιτική θέση του Κίσινγκερ να διευκολύνει τους σχεδιασμούς της Τουρκίας. Αδίσταχτα, χωρίς ίχνος πολιτικής ηθικής και ανθρώπινης ευαισθησίας.

Πρακτικά συνεδρίας στο Λευκό Οίκο, Τρίτη 13 Αυγούστου 1974, 9.00 π.μ., ώρα Ουάσιγκτον, (4.00 μ.μ. ώρα Κύπρου).

Συμμετείχαν ο Προέδρος των ΗΠΑ Τζέραλντ Φορντ, ο Υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ και ο Στρατηγός Βρεντ Σκοουκροφτ. Κίσινγκερ: Το πρόβλημα στη Γενεύη είναι ότι οι Τούρκοι βλέπουν ότι όσο παρατείνεται η διαπραγμάτευση τόσο πιο δύσκολη γίνεται η μονομερής στρατιωτική επιχείρηση. Οι Έλληνες καθυστερούν, θέλουν αναστολή των διαπραγματεύσεων για 36 ώρες. Οι Τούρκοι μέχρι στιγμής έχουν αρνηθεί να χορηγήσουν την αναστολή των 36 ωρών, γιατί θα δυσκολεύονταν στην ανάληψη μονομερούς δράσης. Πρόεδρος Φόρντ: Τι θα κάνουμε αν οι Τούρκοι προχωρήσουν; Κίσινγκερ: Θα πρέπει να τους καταψηφίσουμε στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Έτσι έχουμε άλλοθι για να μην πάνε οι Έλληνες σε πόλεμο. Οι Τούρκοι αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά εθνικιστές. Εδώ και μερικά χρόνια, η Τουρκική τακτική είναι σωστή. Αρπάζουν ότι θέλουν και μετά διαπραγματεύονται με βάση την κατοχή. Σίγουρα δεν θέλουμε έναν πόλεμο μεταξύ των δύο, αλλά αν συνέβαινε, η Τουρκία είναι πιο σημαντική για μας.

Τηλεγράφημα του Κίσινγκερ προς τον Πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Γουίλιαμ Μακόμπερ, 15 Αυγούστου 1974, ώρα 01.50 π.μ. Ζ (Απόρρητο 178616).

Αναφέρει στο τηλεγράφημα του ο Κίσινγκερ : Θα πρέπει να δείτε τον Ετζεβίτ το συντομότερο δυνατό για να του δώσετε το ακόλουθο προφορικό μήνυμα (να μην αφήσετε τίποτα γραπτώς). Θα πρέπει να γνωρίζει ότι οι Έλληνες έχουν ζητήσει από τη Βρετανική Κυβέρνηση να παράσχει αεροπορική κάλυψη για τη μεταφορά Ελληνικής Μεραρχίας από την Κρήτη στην Κύπρο. Αποθαρρύνουμε έντονα τους Βρετανούς να το κάνουν. Θα ενίσχυε, ωστόσο την θέση μας εάν ο Ετσεβίτ μπορούσε να μας διαβεβαιώσει ότι οι Τουρκικές δυνάμεις δεν θα κινηθούν νότια της γραμμής που ο Ετσεβίτ μας περιέγραψε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ως την βασική ζώνη. Συνεχίζει και διαβεβαιώνει ο Κίσινγκερ τον Ετσεβίτ: “We are trying to be helpful to the Turkish Government….. We are sympathetic to the Turkish position”.

Τηλεγράφημα από τον Πρέσβη των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Γουίλιαμ Μακόμπερ, προς τον Κίσινγκερ, 15 Αυγούστου 1974, ώρα 10.20 π.μ. Ζ.

Αναφέρει στο τηλεγράφημα του ο Πρέσβης: Αναφορικά με το δεύτερο σας μήνυμά ρώτησα τον Πρωθυπουργό Ετζεβίτ αν μπορούσε να δώσει διαβεβαίωσή ότι οι Τουρκικές δυνάμεις δεν θα κινηθούν νότια της γραμμής που μας περιέγραψε νωρίτερα, ως το νότιο άκρο της «βασικής ζώνης» του. Για να μην υπάρξει παρεξήγηση, έφερα μαζί μου τον χάρτη που μου είχε δώσει νωρίτερα ο Πρωθυπουργός και στον οποίο είχε χαράξει τις Τουρκικές προτεινόμενες γραμμές.

Ο Ετζεβίτ μου έδειξε την δεύτερη γραμμή. Αυτή ξεκινά από το ίδιο σημείο στη Λευκωσία και συνεχίζει σε ευθεία προς την Τύμπου, όπου υπάρχει ένα μικρό αεροδρόμιο. Ο Ετζεβίτ ισχυρίστηκε ότι οι Τούρκοι το έχουν ήδη καταλάβει. Η γραμμή πηγαίνει απευθείας στην Αμμόχωστο, μπαίνοντας στην Αμμόχωστο στο ίδιο σημείο όπως πριν. Η τελευταία επισήμανσή του ήταν ότι όταν η Τουρκική επιχείρηση ολοκληρωθεί η Τουρκία θα ήταν διατεθειμένη να κάνει παραχωρήσεις στους Έλληνες. Ρώτησα εάν αυτές θα περιλαμβάνουν και εδαφικές παραχωρήσεις. Είπε ναι.

Πρακτικά συνεδρίας στο Υπουργείο Εξωτερικών στη Ουάσιγκτον 15 Αυγούστου 1974, 4.30 μ.μ. Ζ. Με την συμμετοχή των Χένρι Κίσινγκερ, Τζόζεφ Σίσκο και άλλων αξιωματούχων του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ακολουθεί μέρος των πρακτικών. Κίσινγκερ: Οι Έλληνες πήγαν στη Γενεύη με την ιδέα ότι θα τους στήριζε η Βρετανία και ότι θα μπορούσαν να βασιστούν στους Βρετανούς. Το να φτάσουν σε αδιέξοδο σε 48 ώρες μετά τη σύγκληση της διάσκεψης είναι ένδειξη ανικανότητας. Αν ο Κάλαχαν ενεθάρρυνε τον Κληρίδη να υποβάλει κάτι, τότε θα μπορούσε να χτίσει πάνω σε αυτό. Χάρτμαν*: Ο Κληρίδης είχε συνεννοηθεί με τον Καραμανλή ότι όταν ο Κληρίδης του έλεγε ποια είναι η ελάχιστη θέση του ο Καραμανλής θα τον υποστήριζε. Κίσινγκερ: Γιατί δεν το έκανε; Μπάφουμ*: Δεν έχει εμπειρία. Αντιμετώπιζε αυτές τις διαπραγματεύσεις σαν να ήταν συνδικαλιστική συνάντηση. Κίσινγκερ: Του τηλεφώνησα και δεν ήξερε τι επρόκειτο να προτείνει…. Ο Καραμαλής θεωρείται ότι ξεπουλά Ελληνικά συμφέροντα έναντι των Βρετανών. Αυτή την στρατηγική δεν την συζήτησε ποτέ μαζί μας…..Ο Κάλαχαν πίεζε για συνάντηση στις 8 Αυγούστου, οι Τούρκοι ήθελαν την 12η ή την 14η. Αν είχε λογική, όσο αργότερο τόσο το καλύτερο. Επικεντρώθηκε σε μικρό-παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός.

(*Arthur Hartman, Assistant Secretary EUR, William Buffum, Assistant Secretary IO)

Ο Κάλαχαν  γνώριζε για τις Τουρκικές προετοιμασίες για την δεύτερη εισβολή, από τις 9  Αυγούστου 1974. Τον ενημέρωσαν τα Βρετανικά επιτελεία και οι μυστικές του υπηρεσίες και με την σειρά του ενημέρωσε τον Κίσινγκερ. Οι πρέσβεις των ΗΠΑ και Η.Β. στην Άγκυρα συναντώνται, ενημερώνονται και ανταλλάσσουν πληροφορίες. Σημαντική η αναφορά του Γουίλιαμ Μακόμπερ προς τον Βρεττανό συνάδελφο του (όπως καταγράφετε σε απόρρητο τηλεγράφημα του προς τον Κίσινγκερ (15 Αυγούστου 1974, 08.52 π.μ.) Αναφέρει: “ I said that with the fall of Famagusta, I expected Turkish intention might now turn westward. But the purport of the Prime Minister’s (Ecevit) conversation with me was westward not southward.”

Καταλήγοντας κάνω έκκληση όπως ανατεθεί, η εξέταση του Φακέλου Κύπρου σε έγκριτους ιστορικούς (όχι σε πολιτικούς και κομματικούς).Το πόρισμα της Βουλής των Αντιπροσώπων βρίθει ιστορικών ανακριβειών, περιέχει χαλκευμένα έγγραφα, αναληθείς “μαρτυρίες” και αναφορές. Ακόμη πρέπει να μελετηθούν τα νέα στοιχεία, τα αποδεσμευμένα έγγραφα αλλά και μαρτυρίες που αγνοήθηκαν η αφέθηκαν στο περιθώριο. Το οφείλουμε στις νέες γενιές. Η ιστορική αλήθεια δεν καταγράφετε με την απλή πλειοψηφία των κομμάτων στη Βουλή.

*Καθηγητής Πανεπιστημίου