Του Ben Schreer

Στις 14 Ιουνίου, η γερμανική κυβέρνηση δημοσίευσε την πρώτη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (NSS) της χώρας. Ενώ η κυβέρνηση είχε συμφωνήσει να εκπονήσει ένα τέτοιο έγγραφο στη συμφωνία συνασπισμού της τον Δεκέμβριο του 2021, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 αύξησε το αίσθημα επείγουσας ανάγκης.

Η επακόλουθη ανακοίνωση από τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς (του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος) ενός Zeitenwende, συμπεριλαμβανομένου ενός ειδικού ταμείου 100 δισ. ευρώ για τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, αύξησε τις προσδοκίες μεταξύ των συμμάχων και των εταίρων για μια πιο ενεργή πολιτική ασφάλειας και άμυνας από τη Γερμανία. Το NSS είχε σκοπό να προσφέρει μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με αυτές τις αμυντικές δεσμεύσεις και τις στρατηγικές εφαρμογής, καθώς και σχετικά με την άποψη της Γερμανίας για τον κόσμο και τις προτεραιότητές της.

Το NSS είναι ουσιαστικά ένας συμβιβασμός μεταξύ μιας τρικομματικής κυβέρνησης συνασπισμού. Κατά συνέπεια, ορισμένες καθυστερημένες μεταρρυθμίσεις που θα επέτρεπαν πιο συνεκτική στρατηγική εθνικής ασφάλειας από πλευράς Γερμανίας έπεσαν θύματα πολιτικών διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια της 15μηνης διαδικασίας σύνταξης υπό την ηγεσία της υπουργού Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ (Συμμαχία 90/Οι Πράσινοι). Κυρίως, ένα συμβούλιο εθνικής ασφάλειας που αντικατοπτρίζει αυτό άλλων χωρών και σκοπό έχει να συντονίσει καλύτερες και ταχύτερες απαντήσεις σε περίπλοκες προκλήσεις ασφαλείας δεν επιβίωσε μετά τις διαφωνίες μεταξύ της καγκελαρίου και της υπουργού Εξωτερικών σχετικά με το πού θα στεγαστεί ένα τέτοιο όργανο και ποιος θα το ήλεγχε. Αυτό το αποτέλεσμα κινδυνεύει να ματαιώσει τον βασικό δεδηλωμένο σκοπό του NSS για την “ολοκληρωμένη ασφάλεια”. Επιπλέον, ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ (Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα) επέμεινε να καταστεί το NSS μια ουδέτερη από πλευράς κόστους άσκηση, κάτι που πιθανώς να οδηγήσει σε διαμάχες μεταξύ των υπουργείων στο μέλλον.

Ο πολιτικός συμβιβασμός τείνει να παράγει ασαφή και σκοπίμως ανακριβή γλώσσα, και αυτό είναι χαρακτηριστικό του NSS. Αναφέρει ότι σε γενικές γραμμές το εξωτερικό περιβάλλον ασφάλειας του κόσμου “χαρακτηρίζεται από αύξηση συστημικού ανταγωνισμού” και, πιο συγκεκριμένα, ότι “η σημερινή Ρωσία είναι προς το παρόν η πιο σημαντική απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια στον ευρωατλαντικό χώρο”. Οι όροι “σήμερα” και “προς το παρόν”, ωστόσο, υπονοούν ότι το Βερολίνο αντιλαμβάνεται τη Ρωσία μόνο ως μια προσωρινή απειλή. Αυτή η ιδέα ταιριάζει με τους περισσότερους συμμάχους της Ανατολικής και Βόρειας Ευρώπης, των οποίων τη στρατηγική εμπιστοσύνη προσπαθεί να ανακτήσει η Γερμανία και που βλέπουν τη Ρωσία ως μακροπρόθεσμη απειλή.

Όσον αφορά την Κίνα, το NSS αντικατοπτρίζει έναν συμβιβασμό μεταξύ της συμφιλιωτικής στάσης του Σολτς και της πιο επιθετικής προσέγγισης της Μπέρμποκ. Κατονομάζει την Κίνα ως “εταίρο, ανταγωνιστή και συστημικό αντίπαλο” και σημειώνει ότι ο ανταγωνισμός έχει “αυξηθεί τα τελευταία χρόνια”. Προσδιορίζει περαιτέρω την πιο δυναμική συμπεριφορά της Κίνας σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, αλλά επίσης προσκολλάται στην ιδέα ότι “η Κίνα παραμένει ένας εταίρος χωρίς τον οποίο δεν μπορούν να επιλυθούν πολλές παγκόσμιες προκλήσεις και κρίσεις”. Ο λόγος για μια τέτοια αισιοδοξία είναι ασαφής, καθώς το Πεκίνο έχει εργαλειοποιήσει τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και παραμένει απρόθυμο να διακόψει τους στρατηγικούς δεσμούς του με τη Ρωσία.

Επιπλέον, το NSS παραλείπει να αναφέρει το βασικό συμφέρον της Γερμανίας για τη σταθερότητα των Στενών της Ταϊβάν, μια χαμένη ευκαιρία να αποδείξει στις ΗΠΑ και τους εταίρους Ινδο-Ειρηνικού (και Κίνα) ότι το Βερολίνο ανησυχεί σοβαρά για την πιθανότητα μιας σύγκρουσης που θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τη Γερμανία και Ευρώπη. Δεν υπάρχει επίσης καμία αναφορά στους αυξανόμενους σινο-ρωσικούς δεσμούς, οι οποίοι γίνονται ταχέως ανησυχία για την ασφάλεια για πολλές χώρες της Ευρώπης και του Ινδο-Ειρηνικού.

Το NSS είναι πιο ξεκάθαρο για την ανάγκη ενίσχυσης του ευρωπαϊκού πυλώνα του ΝΑΤΟ. Οι ευρωατλαντικοί σύμμαχοι θα ενθαρρυνθούν από τη δέσμευση της Γερμανίας να “συμβάλει περισσότερο στην ασφάλεια στην ευρωπαϊκή ήπειρο”. την επιβεβαίωση ότι το ΝΑΤΟ είναι “ο πρωταρχικός εγγυητής της προστασίας από στρατιωτικές απειλές”· και εστίαση στους “στόχους ικανότητας του ΝΑΤΟ και στη γρήγορη γεφύρωση των χασμάτων ικανοτήτων”. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι η κυβέρνηση θα “προωθήσει την ανάπτυξη και την εισαγωγή εξαιρετικά προηγμένων δυνατοτήτων, όπως όπλα βαθιάς κρούσης ακριβείας”. Επιπλέον, το έγγραφο υπόσχεται “στοχευμένες προσπάθειες για την επέκταση της στρατιωτικής μας παρουσίας στο έδαφος των Συμμάχων” (δηλαδή, στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ), ως μέρος της ενίσχυσης της Bundeswehr ως “ακρογωνιαίο λίθο της συμβατικής άμυνας στην Ευρώπη” και της ικανότητας της Γερμανίας να ενεργεί ως “έθνος πλαίσιο”.

Το NSS υποστηρίζει μια “υψηλών επιδόσεων και διεθνώς ανταγωνιστική” ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και ανακοινώνει μια “ενημέρωση” των στρατηγικών ασφάλειας και αμυντικής βιομηχανίας της Γερμανίας. Αναγνωρίζει περαιτέρω ότι μια “υπεύθυνη πολιτική εξαγωγής όπλων” πρέπει “[να λαμβάνει] υπόψη τα συμμαχικά μας συμφέροντα και τα συμφέροντα ασφάλειας, τις γεωστρατηγικές προκλήσεις, την υποστήριξη των εταίρων που αντιμετωπίζουν άμεσες απειλές και τις απαιτήσεις ενισχυμένης ευρωπαϊκής συνεργασίας όπλων”. Ωστόσο, οι σύμμαχοι θα προσβλέπουν στις ενημερωμένες γερμανικές πολιτικές εξαγωγών όπλων για οποιαδήποτε σαφή ένδειξη αλλαγής.

Το ΕΣΥ είναι πιο κρυπτικό στο κρίσιμο ζήτημα της χρηματοδότησης της άμυνας. Αντί για ξεκάθαρη δέσμευση να δαπανά ετησίως το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, το έγγραφο αναφέρει ότι η Γερμανία “θα διαθέσει δύο τοις εκατό του [της] ΑΕΠ, κατά μέσο όρο σε μια πολυετή περίοδο, για την επίτευξη των στόχων ικανότητας του ΝΑΤΟ, αρχικά εν μέρει μέσω του νεοσυσταθέντος ειδικού ταμείου για την Bundeswehr”. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η Γερμανία θα δαπανήσει επίμονα το 2% του ΑΕΠ μακροπρόθεσμα, ιδιαίτερα μετά την εξάντληση του ειδικού ταμείου. Δεν εκπληρώνει τον στόχο του 2% το 2023, παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επιπλέον, το 2% θεωρείται πλέον το κατώτατο όριο, και όχι το ανώτατο όριο, εντός του ΝΑΤΟ και χωρίς σταθερά επίπεδα πολύ υψηλότερης χρηματοδότησης, οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού της Bundeswehr είναι απίθανο να υλοποιηθούν. Πράγματι, το Υπουργείο Άμυνας πιθανότατα δεν θα λάβει νέα σημαντική χρηματοδότηση στον επόμενο βασικό προϋπολογισμό για το 2024, πέρα από την κάλυψη του αυξανόμενου κόστους μισθών και συντάξεων.

Τέλος, ενώ το NSS σημειώνει τη “γεωπολιτική” ως κύριο μοχλό, δεν παρέχει μια επιτακτική πυξίδα για τη μελλοντική προσέγγιση της Γερμανίας όσον αφορά την οικονομική και τεχνολογική ανθεκτικότητα. Για παράδειγμα, δηλώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι “σε θέση να ενεργεί γεωπολιτικά”, αλλά δεν περιγράφει πώς θα ενισχυθούν οι Βρυξέλλες σε έναν κόσμο που καθοδηγείται όλο και περισσότερο από τη σκληρή ισχύ, την οικονομική αποδυνάμωση – μια άλλη έννοια που δεν αναφέρεται – και τον στρατηγικό ανταγωνισμό.

Κάπως προβληματικά, το NSS ξεχωρίζει τη Γαλλία ως τη μόνη ευρωπαϊκή δύναμη που έχει “ιδιαίτερη σημασία” για τη Γερμανία. Παρά τη μακροχρόνια φιλία μεταξύ των δύο χωρών, το NSS θα έπρεπε να αναγνωρίσει ότι το γεωπολιτικό κέντρο βάρους στην Ευρώπη έχει μετατοπιστεί προς τα ανατολικά και τα βόρεια. Οι χώρες εκεί δεν εμπιστεύονται τον γαλλογερμανικό “άξονα” να οργανώσει τη συλλογική ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα. Το NSS θα έπρεπε να είχε αναγνωρίσει τη σημασία της βελτίωσης των σχέσεων με την Πολωνία, ακόμη και αν αυτό αποδειχθεί δύσκολο, και με τα κράτη Σκανδιναβίας και Βαλτικής. Θα έπρεπε επίσης να έχει προσδιορίσει τον στόχο της στενής συνεργασίας με το Ηνωμένο Βασίλειο στην οργάνωση της ευρωπαϊκής τάξης ασφαλείας. Ομοίως, ένα πραγματικά γεωπολιτικώς ενημερωμένο NSS θα είχε εντοπίσει βασικούς εταίρους για τη Γερμανία στον Ινδικό-Ειρηνικό – ιδίως την Αυστραλία, την Ινδία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και τις κομητείες της Νοτιοανατολικής Ασίας – για να σηματοδοτήσει τη δέσμευσή της να συνεργαστεί πιο συστηματικά με έναν ευρύ συνασπισμό εθνών σχετικά με τη διατήρηση της τάξης που βασίζεται σε κανόνες.

Εν ολίγοις, η πρώτη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Γερμανίας είναι μια καλή αρχή και οι σύμμαχοι και οι εταίροι της θα βρουν ενθάρρυνση στην προθυμία του Βερολίνου να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο, ανάλογο με το οικονομικό βάρος του. Αλλά εξακολουθεί να μην παρέχει κάποιο ενθαρρυντικό αφήγημα για τη γερμανική ηγεσία στην Ευρώπη, εδώ και πάνω από ένα χρόνο μετά από τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ