Του Bobby Ghosh

Η πιο άσκοπη διαμάχη στη Μέση Ανατολή – κι αυτός είναι ένας τίτλος για τον οποίο πολλές τοπικές αντιπαραθέσεις συναγωνίζονται μεταξύ τους – επιτέλους τελείωσε. Μετά από ένα 10ετές πάγωμα διπλωματικών σχέσεων, η Τουρκία και η Αίγυπτος ανταλλάσσουν επιτέλους ξανά πρεσβευτές. Έχοντας οδηγήσει τις χώρες τους μέσα από μια δεκαετία πολιτικής καταστολής και οικονομικού πόνου, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας και ο Αιγύπτιος ηγέτης, στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Ελ-Σίσι, ελπίζουν ότι η επανέναρξη φυσιολογικών μεταξύ τους σχέσεων θα αποφέρει μερίσματα.

Ευκαιρίες που δε γυρίζουν πίσω

Αυτά ωστόσο είναι απίθανο να αναπληρώσουν το κόστος των χαμένων ευκαιριών των ετών τα οποία οι δύο άντρες έχασαν μέσα στον αμοιβαίο ανταγωνισμό τους. Την ίδια περίοδο, ο Ερντογάν και ο Σίσι μετέτρεψαν τις χώρες τους σε παροιμιώδεις “ασθενείς” της Μέσης Ανατολής, σε βαθμό που ο καθένας τους έχει πια απεγνωσμένα ανάγκη από ένα οικονομικό δεκανίκι.

Μπορεί να φαίνεται ότι ο Ερντογάν έφυγε με το κεφάλι ψηλά σαν νικητής από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ της περασμένης εβδομάδας, όπου χρησιμοποίησε το δικαίωμα βέτο της Τουρκίας για να αποσπάσει ορισμένες παραχωρήσεις από τη Σουηδία και να κερδίσει επαίνους -και πιθανώς έναν στόλο F-16- από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

Ο Σίσι, επίσης, έχει απολαύσει την καλή προς τον ίδιο διάθεση του Μπάιντεν, παρά το φρικτό ιστορικό του αιγυπτιακού καθεστώτος όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, και οι δύο άνδρες αντιμετωπίζουν τεράστια οικονομικά προβλήματα στο εσωτερικό τους και η επανέναρξη των δεσμών μεταξύ των χωρών τους αποτελεί μια χτυπητή υπενθύμιση των ευκαιριών που έχασαν.

Κάτω από άλλες συνθήκες και άλλους ηγέτες, η Τουρκία και η Αίγυπτος μπορεί να είχαν σφυρηλατήσει μια συνεργασία-κλειδί: η πρώτη επαίρεται για την πιο ποικιλόμορφη και εξελιγμένη οικονομία της περιοχής και η δεύτερη για τη μεγαλύτερη αγορά και το πολυπληθέστερο εργατικό δυναμικό. Αυτή, εν πάση περιπτώσει, ήταν η ελπίδα το 2012, όταν ο Ερντογάν συμφωνούσε να χορηγήσει στην Αίγυπτο, υπό την ηγεσία του τότε προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι, ένα δάνειο 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων – το πρώτο, όπως ήλπιζαν πολλοί, από μια σειρά δανείων η οποία θα ακολουθούσε. Όταν συναντήθηκαν στην Άγκυρα εκείνο το φθινόπωρο, έγινε πολύς λόγος για κοινά οικονομικά συμφέροντα και την υπόσχεση μιας αναβαθμισμένης συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου. Ο Zafer Caglayan, τότε υπουργός Οικονομίας της Τουρκίας, δεσμεύτηκε ότι το διμερές εμπόριο θα διπλασιαζόταν στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρόνο μηδέν.

Όμως, μέσα σε λίγους μήνες, ο Σίσι είχε ανατρέψει τον Μόρσι με πραξικόπημα. Ο Ερντογάν, του οποίου το Κόμμα Δικαοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) συμμεριζόταν την ιδεολογία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας του Μόρσι, κατήγγειλε τον στρατηγό ως “παράνομο τύραννο”. Ο Σίσι, ο οποίος θεωρούσε την Αδελφότητα υπαρξιακή απειλή,  αγανάκτησε με τον Ερντογάν, ο οποίος έδωσε καταφύγιο στους ηγέτες της ομάδας και σε άλλα στελέχη της αιγυπτιακής αντιπολίτευσης. Το Κάιρο κήρυξε τον Τούρκο πρέσβη persona non grata και η Άγκυρα απάντησε με τον ίδιο τρόπο.

Την επόμενη δεκαετία, οι δύο ηγέτες βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα σε πολλές από τις συγκρούσεις της περιοχής. Το 2017, η Αίγυπτος ενώθηκε με τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν στη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με το Κατάρ, τον στενότερο σύμμαχο της Τουρκίας στην περιοχή του Κόλπου. Στις αρχές του 2020, ο Ερντογάν έστειλε τουρκικά στρατεύματα στη Λιβύη για να υποστηρίξουν την κυβέρνηση της Τρίπολης, η οποία απειλείτο από τον αντάρτη στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ, με την υποστήριξη της Αιγύπτου. Αργότερα το ίδιο έτος, η Αίγυπτος ενώθηκε με την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία και την Παλαιστινιακή Αρχή για να δημιουργήσουν το EastMed Gas Forum, αποκλείοντας εμφατικά την Τουρκία.

για τη συνέχεια Capital