Μια συνθήκη ειρήνης σε μια εποχή πολυτάραχη μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που σήμανε το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την απαρχή της σύγχρονης Τουρκίας.

Επιστέγασε επίσης το άδοξο τέλος της ελληνικής Μικρασιατική Εκστρατείας, ενταφίασε τη Συνθήκη των Σεβρών και τη Μεγάλη Ιδέα και, με νωπή την οσμή του καπνού από την Μικρασιατική Καταστροφή, χάραξε νέα σύνορα στην ευρύτερη περιοχή.

Η Συνθήκη της Λωζάννης είναι επίσης συνυφασμένη με την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, παγκόσμια πρωτοτυπία στην ιστορία του διεθνούς δικαίου και αναγκαίο “παρεπόμενο” των τεκτονικών γεωπολιτικών ανακατατάξεων στην περιοχή για την δύσκολη επίτευξη ειρήνης.

Η Συνθήκη της Λωζάννης υπεγράφη στις 24 Ιουλίου του 1923. 100 χρόνια μετά συνεχίζει να προκαλεί συζητήσεις, να αμφισβητείται από τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν και υψηλόβαθμα στελέχη της τουρκικής πολιτικής σκηνής, να πυροδοτεί εντάσεις και έριδες στην ευρύτερη περιοχή.

Συνέντευξη στο ελληνικό και τουρκικό πρόγραμμα της DW

Λίγο πριν από το θερινό κοινοβουλευτικό διάλειμμα της Βundestag, αρχές Ιουλίου, οι επικεφαλής των κοινοβουλευτικών ομάδων φιλίας Γερμανίας-Ελλάδας, Λίζα Μπάντουμ, και Γερμανίας-Τουρκίας, Μαξ Λουκς, παραχώρησαν αποκλειστική, κοινή συνέντευξη στο ελληνικό και τουρκικό πρόγραμμα της DW.

Πρόκειται για δύο βουλευτές από το κόμμα των Πρασίνων, εκπροσώπους μιας νέας γενιάς Γερμανών πολιτικών, που δίνουν έμφαση στην αθόρυβη δράση εντός της πραγματικής κοινωνίας, χωρίς να διστάζουν να σπάσουν πολιτικά στεγανά του παρεθόντος χαράσσοντας τη δική τους πορεία – εν προκειμένω σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την Τουρκία.

Τους συναντήσαμε λίγο πριν από την πολυσυζητημένη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο Βίλνιους και συνομιλήσαμε μαζί τους για την κληρονομιά της Συνθήκης της Λωζάννης, τις πιθανές προεκτάσεις ενός συνεχιζόμενου τουρκικού αναθεωρητισμού, για το δύσκολο παρελθόν και το ελπιδοφόρο μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων – μετά τη νέα διπλωματία των σεισμών και τις πρόσφατες προσπάθειες προσέγγισης.

Στο επίκεντρο όμως βρέθηκε και ο ρόλος της Γερμανίας, ως ευρωπαϊκής δύναμης που μπορεί να συνδράμει σε αυτή την προσέγγιση αλλά και ως χώρας με τη μεγαλύτερη τουρκική κοινότητα στον κόσμο αλλά και τη μεγαλύτερη ελληνική στην Ευρώπη.

Λουκς: Δεν υπάρχει Ευρώπη χωρίς Τουρκία

“Η Συνθήκη της Λωζάννης ήταν μια συνθήκη ειρήνης. Έκτοτε δεν υπήρξε πόλεμος μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας. Είναι σημαντικό να διατηρήσουμε την Συνθήκη αυτή και την ειρήνη στην περιοχή. Γι’ αυτό όσα λέει ο Πρόεδρος Ερντογάν περί αναθεώρησής της είναι πολύ επικίνδυνα.

Οι δικές μας κοινοβουλευτικές ομάδες φιλίας δουλεύουν κατά αυτής της επιθετικότητας. Δουλεύουμε μαζί για την φιλία” αναφέρει ο 26χρονος βουλευτής Μαξ Λουκς, ο οποίος μάλιστα πριν λίγα χρόνια φυλακίστηκε στην Κων/πολη μετά από συμμετοχή του στην παρέλαση Pride.

Για τον ίδιο η πολιτική της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τη Δύση παρουσιάζει ένα παράδοξο, το οποίο ο ίδιος δυσκολεύεται να κατανοήσει:

“Από τη μια πλευρά βλέπουμε αρκετή εμπιστοσύνη προς τη Δύση από την πλευρά της Τουρκίας, θέλει να έχει την προστασία του ΝΑΤΟ σε περίπτωση που συμβεί κάτι. Από την άλλη πλευρά, η αντίφαση έγκειται στο ότι δεν υπάρχει η ίδια εμπιστοσύνη απέναντι στη Δύση σε επίπεδο ρητορικής και συγκεκριμένα ρητορικής με αποδέκτη την Ελλάδα.”

Ταυτόχρονα ο βουλευτής των Πρασίνων εκτιμά ότι “δεν μπορούμε να οραματιστούμε την Ευρώπη χωρίς την Τουρκία και χωρίς Τούρκους.Έτσι λοιπόν σε κάθε βήμα που κάνουμε για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικογένειάς μας, θα πρέπει να συνεργαζόμαστε με την Τουρκία και να συνομιλούμε μαζί της, για το πώς θα μπορεί να μοιάζει η ενταξιακή διαπραγμάτευση”.

Ως προς το τουρκικό επιχείρημα περί παραβίασης της Συνθήκης της Λωζάννης από την Ελλάδα μέσω της “στρατιωτικοποίησης νησιών του ανατολικού Αιγαίου” ο Μαξ Λουκς δεν αντιλαμβάνεται, όπως λέει, τα επιχειρήματα του Ταγίπ Ερντογάν “γιατί η Ελλάδα είναι στρατιωτικά πιο αδύναμη από την Τουρκία”. Μπάντουμ: Υπάρχουν ακόμη τα τραύματα της ιστορίας Από την πλευρά της η Λίζα Μπάντουμ στη συνέντευξη στην DW υπενθυμίζει ότι “η Συνθήκη της Λωζάννης αποτέλεσε το τελικό στάδιο σε μια σειρά γεγονότων που περιελάμβαναν επίσης τις διώξεις των χριστιανικών μειονοτήτων, την καταστροφή της Σμύρνης και πολλές άλλες τραγωδίες. Αλλά δεν ήταν η Συνθήκη αυτή καθαυτή που αποτέλεσε την αφετηρία για τις τραγωδίες αυτές”.

Για την ίδια είναι σημαντικό να συζητούμε ακόμη και σήμερα, ακόμη και στη Γερμανία για τα θέματα αυτά. “Πολλοί Γερμανοί πηγαίνουν στην Ελλάδα ή την Τουρκία αλλά δεν γνωρίζουν τίποτα γι’ αυτό το ιστορικό κεφάλαιο”.

Μάλιστα τονίζει ιδιαίτερα ότι “οι πληγές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εξαιτίας της ιστορίας είναι ακόμη ανοιχτές. Και βέβαια αυτό επηρεάζει και τη Γερμανία”.

Σχετικά με τη συμβολή της Γερμανίας στην επούλωση των πληγών παρατηρεί:

“Η Γερμανία και η Ευρώπη δεν θα μπορέσουν να φέρουν κοντά όλες τις πλευρές, εάν δεν βοηθήσουν να επουλωθούν αυτές οι πληγές και να σημειωθεί πρόοδος.”

Ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σήμερα και τα πρόσφατα βήματα προσέγγισης, η Λίζα Μπάντουμ εντοπίζει την “επανεκκίνησή” τους στη λεγόμενη ‘διπλωματία των σεισμών’. “Βλέπουμε καταστάσεις κρίσης, στις οποίες οι δύο χώρες συνεργάζονται. Αλλά βέβαια χρειαζόμαστε περισσότερη διπλωματία στις καθημερινές σχέσεις”.

Η ίδια πάντως παραπέμπει και στις δηλώσεις της Γερμανίδας υπ. Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ το καλοκαιίρι του 2022 στην Αθήνα και σημειώνει ότι “η Τουρκία πρέπει να αποδεχθεί την ελληνική κυριαρχία στα νησιά.Ο Ερντογάν δεν μπορεί να απειλεί ότι θα εισβάλει στα νησιά. Είναι ενάντια και στη γερμανική εξωτερική πολιτική”.

Πρότυπο φιλίας οι Έλληνες και Τούρκοι της Γερμανίας Και οι δυο νεαροί πολιτικοί αναφέρονται με τα καλύτερα λόγια στους Έλληνες και Τούρκους που συνυπάρχουν αρμονικά στη Γερμανία εδώ και δεκαετίες, είναι φίλοι, γείτονες, συνάδελφοι, συνιδιοκτήτες και δίνουν καθημερινά, έμπρακτα ένα θετικό παράδειγμα υπέρβασης των πολιτικών προβλημάτων, από το οποίο θα μπορούσε να εμπνευστεί και η “βαριά” πολιτική.

“Αν κοιτάξω την περιφέρεια όπου εκλέγομαι (στο Μπόχουμ) υπάρχουν εστιατόρια με συνιδιοκτήτες Έλληνες του Πόντου και Τούρκους από τη Θράκη. Μπορεί μάλιστα να μιλάνε μεταξύ τους τουρκικά ή ελληνικά. Αυτό δείχνει ότι η Γερμανία ήδη φέρνει κοντά αυτούς τους ανθρώπους” αναφέρει ο Μαξ Λουκς.

Από την πλευρά της η Λίζα Μπάντουμ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα κοινά εκπαιδευτικά προγράμματα ανταλλαγής νέων από την Ελλάδα και την Τουρκία, πιστεύοντας ότι η κοινωνία των πολιτών μπορεί να κάνει τη διαφορά χωρίς όμως την ανάμιξη των πολιτικών.

“Ειλικρινά, η μια χώρα χρειάζεται την άλλη και γι’ αυτό θα πρέπει να τις στηρίξουμε, ώστε να προσεγγίσει η μια την άλλη και ίσως εμείς απλώς να τις ωθήσουμε προς την κατεύθυνση αυτή” παρατηρεί κλείνοντας ο Μαξ Λουκς.

Πηγή: Deutsche Welle