Ο Τζακ Σμιθ είναι λιτός, αποτελεσματικός και αμείλικτος. Η εξιδανικευμένη αντίληψή του για τη δικαιοσύνη έρχεται αντιμέτωπη με την άκρως πολιτική διάσταση της υπόθεσης.
Μαύρο μούσι, μαύρη γραβάτα και με ιερατικό ύφος ο ειδικός εισαγγελέας έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση την περασμένη Παρασκευή λίγο μετά τη δημοσίευση του κατηγορητηρίου κατά του Ντόναλντ Τραμπ. «Έχουμε νόμους σε αυτή τη χώρα και ισχύουν για όλους», είπε ο Σμιθ, ο οποίος έγινε ο πρώτος εισαγγελέας που απήγγειλε κατηγορίες σε έναν πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ. «Είναι ο σεβασμός και η εφαρμογή του νόμου που καθορίζει το αποτέλεσμα μιας έρευνας. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.”

Χωρίς να απαντήσει σε καμία ερώτηση, ο Σμιθ προέτρεψε «όλους να διαβάσουν το κατηγορητήριο στο σύνολό του για να κατανοήσουν την έκταση και τη σοβαρότητα των εγκλημάτων για τα οποία κατηγορείται ο πρώην Πρόεδρος».
Διορισμένος από τον Νοέμβριο του 2022 για να ερευνήσει τον πρώην πρόεδρο σε δύο υποθέσεις, αυτή των εμπιστευτικών εγγράφων που κρατούσε ο Τραμπ μετά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο και την επίθεση στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021, ο Σμιθ διεξήγαγε ακούραστα την έρευνά του για έξι μήνες.

Το αποτέλεσμα είναι το πρώτο ομοσπονδιακό κατηγορητήριο κατά ενός πρώην προέδρου.

Οι 44 σελίδες του κατηγορητηρίου και οι 37 ποινικές κατηγορίες φέρουν την σφραγίδα αυτού του αποφασισμένου εισαγγελέα. Οι μήνες έρευνας, οι ακροάσεις μαρτύρων, έγιναν με αυστηρή μέθοδο, χωρίς να αφήνουν τίποτα στην τύχη. Φωτογραφίες από κουτιά με εμπιστευτικά έγγραφα στοιβαγμένα σε διάφορα δωμάτια, μπάνια και την αίθουσα χορού του παλατιού Mar-a-Lago απεικονίζουν την επιπόλαια διαχείριση των μυστικών εθνικής ασφάλειας. Η χρονολογία των γεγονότων, υπενθυμίζοντας τις πολυάριθμες περιπτώσεις που ο Τραμπ θα μπορούσε να είχε τελειώσει την όλη υπόθεση επιστρέφοντας τα έγγραφα, είναι επίσης ξεκάθαρη. Τα 197 έγγραφα που επέστρεψε ο Τραμπ κατά την έναρξη της έρευνας δεν κρατούνται εναντίον του. Ο πρώην πρόεδρος διώκεται μόνο για όσα κράτησε παράνομα και για τα ψέματα που είπε στην δικαιοσύνη.

Ο Σμιθ αντικρούει εκ των προτέρων πιθανά αμυντικά επιχειρήματα της υπεράσπισης. Επικαλείται τον ίδιο τον Τραμπ, ο οποίος επανέλαβε δημόσια το 2016 κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του κατά της Χίλαρι Κλίντον τη σημασία των κρατικών μυστικών και πόσο σοβαρό είναι όταν παραβιάζονται οι κανόνες που διέπουν τη χρήση τους. Μετέγραψε ηχογραφημένες συνομιλίες όπου ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχτηκε ενώπιον μαρτύρων ότι τα έγγραφα ήταν ακόμα μυστικά και ότι δεν είχε πλέον τη δύναμη να τα αποχαρακτηρίσει. Παραθέτει τους δικηγόρους του πρώην προέδρου, οι οποίοι εξαπατήθηκαν από τον πελάτη τους ισχυριζόμενος στους ίδιους ότι έχει επιστρέψει όλα τα έγγραφα.
Αλλά η σφραγίδα του Σμιθ βρίσκεται επίσης στη σοβαρότητα που αποδίδει στις παραβιάσεις του νόμου. Η γκροτέσκα διάσταση της υπόθεσης, η ματαιοδοξία του Τραμπ ο οποίος κράδαινε τα έγγραφά του μπροστά στους καλεσμένους του σαν τρόπαια και ο τρόπος που οι έμπιστοι του τα έκρυψαν για να μην χρειαστεί να τα επιστρέψει στα Εθνικά Αρχεία, όλα αυτά έχουν παραμεριστεί. Ο Σμιθ βάζει τα γεγονότα στα πλαίσια του νόμου περί κατασκοπείας του 1917, ο οποίος τιμωρεί με ποινές φυλάκισης τις παραβιάσεις της εθνικής ασφάλειας. «Οι νόμοι μας που προστατεύουν τις πληροφορίες εθνικής άμυνας είναι κρίσιμοι για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών και πρέπει να τηρούνται», λέει. «Η παραβίασή τους θέτει σε κίνδυνο τη χώρα μας».

Ελάχιστα γνωστός στο ευρύ κοινό όταν διορίστηκε, ο Τζακ Σμιθ έχει τη φήμη στους αμερικανικούς νομικούς κύκλους ως αδιάφθορος εισαγγελέας, χωρίς ενδοιασμούς, ο οποίος υπηρετεί πιστά μια υψηλή και κάπως αφηρημένη έννοια του νόμου και του δικαίου.

Γεννημένος το 1969 στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ, ο Σμιθ ξεκίνησε την καριέρα του ως εισαγγελέας σχεδόν αμέσως, στο Μανχάταν και μετά στο Μπρούκλιν. Κατέχει επίσης υπεύθυνες θέσεις τμημάτων ποινικών διαφορών, επιβλέποντας δεκάδες εισαγγελείς που χειρίζονται υποθέσεις που σχετίζονται με συμμορίες, βίαια εγκλήματα, οικονομική απάτη και δημόσια διαφθορά. Επικεφαλής της υπηρεσίας δημόσιας ακεραιότητας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, υπεύθυνος για τον εντοπισμό της διαφθοράς εντός των αμερικανικών θεσμών, διώκει πρώην κυβερνήτες και γερουσιαστές εν ενεργεία.
Το λιτό, αποτελεσματικό, αμείλικτο στυλ του τον φέρει ως παράδειγμα για τους νέους εισαγγελείς.
Ωστόσο έχει και αποτυχίες στο ενεργητικό του και η επιθετικότητά του προκαλεί επιφυλάξεις στους συναδέλφους του.
Iron man

O ασκητικός Σμιθ είναι επίσης και αθλητής. Εκτός από την νομική το άλλο του πάθος είναι το τρίαθλο, το οποίο ασκεί σε υψηλό επίπεδο. Ο εισαγγελέας προπονείται τακτικά και συμμετέχει σε εκατοντάδες διεθνείς διοργανώσεις και αρκετούς αγώνες Iron Man, με τις πιο δύσκολες δοκιμασίες σε αυτόν τον κλάδο που απαιτεί τόσο ψυχική αποφασιστικότητα όσο και σωματική αντοχή. Αρκετές φορές τραυματίστηκε κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής του και κυκλοφορούσε με πατερίτσες όταν έμαθε για το διορισμό του τον Νοέμβριο του 2022 ως επικεφαλής των δύο ιστορικών ερευνών εναντίον του Τραμπ. Ο Σμιθ ζούσε τότε στη Χάγη, όπου υπηρετούσε ως εισαγγελέας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο από το 2018. Η φωτογραφία ως διεθνή εισαγγελέα με τη μωβ ρόμπα του παραπέμπει σε ιεροεξεταστή μιας άλλης εποχής. Tο χλωμό πρόσωπο, το έντονο βλέμμα και η μαύρη γενειάδα θυμίζουν καθολικό μοναχό της Ισπανικής Χρυσής Εποχής.

Οι νομικοί κύκλοι χαιρετίζουν αυτή την επιλογή. Ο πρώην γενικός εισαγγελέας του Ομπάμα, Έρικ Χόλντερ, περιγράφει τον Σμιθ ως «ένα σοβαρό, νηφάλιο εισαγγελέα που δεν θα τον πτοήσει τίποτα από αυτά που θα του ρίξει κατάμουτρα ο Ντόναλντ Τραμπ».

Από πολιτική πλευρά οι κατηγορίες εναντίον του έχουν ήδη διαμορφωθεί. Ο Τραμπ καταγγέλλει τον Σμιθ ως «ειδικό εισαγγελέα της ριζοσπαστικής αριστεράς, συνεργάτη του Έρικ Χόλντερ και του Μπαράκ «Χουσεΐν» Ομπάμα». Κατηγορεί επίσης τη σύζυγο του Σμιθ, την κινηματογραφίστρια Katy Chevigny, ότι είναι στο περιβάλλον των Ομπάμα, κυρίως επειδή συμμετείχε στο ντοκιμαντέρ της Μισέλ Ομπάμα, Becoming, και επειδή υποστήριξε την υποψηφιότητα του Μπάιντεν το 2020.

Ο Σμιθ για να απαλλαχτεί από τις κατηγορίες περί πολιτικής προκατάληψης επισημαίνει ότι το κατηγορητήριο «ψηφίστηκε από ένα μεγάλο δικαστήριο πολιτών στη Νότια Περιφέρεια της Φλόριντα» και δεν ήταν αποτέλεσμα απόφασης της ομοσπονδιακής εξουσίας στην Ουάσιγκτον, όπως καταγγέλλουν πολλοί Ρεπουμπλικάνοι. Ο Σμιθ θεωρεί το κατηγορητήριο αρκετά καταδικαστικό για να πείσει τους ενόρκους.
Αλλά η εξιδανικευμένη αντίληψή του για τη δικαιοσύνη δεν μπορεί να παραβλέψει το άκρως πολιτικό πλαίσιο της κατηγορίας του Ντόναλντ Τραμπ, υποψήφιου για την προεδρία και φαβορί στις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικανών, σε μια βαθιά διχασμένη χώρα. Εκτός από την κριτική επιτροπή της Φλόριντα, η εισαγγελία θα πρέπει να πείσει μια μεγάλη μερίδα της αμερικανικής γνώμης ότι η δικαιοσύνη δεν χρησιμοποιείται για πολιτικούς σκοπούς. Όσο καταδικαστικές κι αν είναι οι κατηγορίες κατά του Τραμπ, πολλοί Ρεπουμπλικάνοι είναι λιγότερο πεπεισμένοι από τον Τζακ Σμιθ ότι ο νόμος ισχύει για όλους χωρίς διάκριση.

Le Figaro

14/6/23