Επιστολή του Έλληνα Μόνιμου Αντιπροσώπου στον ΟΗΕ Ε. Σέκερη

Νίκος Μελέτης

Επιστολή στον ΟΗΕ με την οποία η Ελλάδα στηρίζει την Αίγυπτο και την οριοθέτηση της ΑΟΖ της, έναντι της Λιβύης και συγχρόνως επαναλαμβάνει ότι κάθε «οριοθέτηση» που προκύπτει από το Τουρκολυβικό Μνημόνιο θεωρείται άκυρη που δεν παράγει νομικά αποτελέσματα, δημοσιεύθηκε ως επίσημο έγγραφο του ΟΗΕ στις 24 Απριλίου.

Η Αθήνα επέλεξε να παρέμβει στη διαμάχη της Αιγύπτου με τη Λιβύη, καθώς η προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης με την επιστολή της 13ης Φεβρουαρίου προκειμένου να αντικρούσει και να εναντιωθεί στη μονομερή οριοθέτηση της ΑΟΖ Αιγύπτου – Λιβύης, την οποία ανακοίνωσε ο πρόεδρος Σίσι επικαλείται το τουρκολυβικό Μνημονιο και κατέθεσε μάλιστα χάρτη της Λιβυκής ΑΟΖ, ο οποίος έχει χαραχθεί βάσει του Τουρκολυβικού Μνημονίου.

Στην ίδια επιστολή εκτός του χάρτη η Τρίπολη έχει καταθέσει και συντεταγμένες βασισμένες στο Τουρκολυβικό αλλά και στη μονομερώς ανακηρυχθείσα Αλιευτική Ζώνη της Λιβύης, που παραβιάζουν το  Δίκαιο της Θάλασσας και κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

Στην Επιστολή του Έλληνα Μόνιμου Αντιπροσώπου Ε.Σέκερη επισημαίνεται ότι το Τουρκολυβικό Μνημόνιο παραβιάζει τα δικαιώματα της Ελλάδας μην αναγνωρίζοντας το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες, δεν έχει επικυρωθεί από τη Λιβυκή Βουλή και συνεπώς η οποιαδήποτε επίκληση «ανατολικών συνόρων» της λιβυκής ΑΟΖ είναι άκυρη. Η Αθήνα μάλιστα προειδοποιεί ότι τέτοιες κινήσεις όπως αυτή της Λιβύης συνιστούν απειλή για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. 

Έχει ενδιαφέρον πάντως ότι, ενώ η Αθήνα επέλεξε να απαντήσει σε αυτή την επιστολή της Λιβύης, ακόμη δεν έχει στείλει απάντηση στην κοινή επιστολή Λιβύης – Τουρκίας της 9ης Δεκεμβρίου, η οποία αποτελούσε συντονισμένη και ευθεία παρέμβαση  υπονόμευσης των ελληνικών συμφερόντων, πιθανότατα στο πλαίσιο της προσπάθειας συντήρησης του «θετικού» κλίματος.

Η Ελληνική επιστολή:

«Αναφορικά με τη ρηματική διακοίνωση της 13ης Φεβρουαρίου 2023 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα (A/77/742), η Ελλάδα αναφέρει τα εξής: Η αναφερόμενη ρηματική διακοίνωση διανέμει επιστολή της ίδιας ημερομηνίας προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, με την οποία η Λιβύη εκφράζει την αντίθεσή της στο αιγυπτιακό προεδρικό διάταγμα αριθ. 595 (2022), σχετικά με τα δυτικά θαλάσσια σύνορα της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου.

Για τον σκοπό αυτό, η Λιβύη επισυνάπτει στην επιστολή έναν κατάλογο συντεταγμένων και έναν χάρτη των υποτιθέμενων ανατολικών θαλάσσιων συνόρων της. Η Ελλάδα αντιτίθεται και απορρίπτει τις αξιώσεις της Λιβύης σχετικά με τα ανατολικά θαλάσσια σύνορά της, στον βαθμό που παραβιάζουν τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Αυτά τα υποτιθέμενα ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Λιβύης παραβιάζουν την ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, όπως οριοθετείται, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, από τη Συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών, η οποία υπεγράφη στις 6 Αυγούστου 2020. Η Λιβύη, προς στήριξη των επιχειρημάτων της σχετικά με αυτά τα υποτιθέμενα ανατολικά θαλάσσια σύνορα, επικαλείται, μεταξύ άλλων, το «Μνημόνιο Συνεννόησης του 2019 μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής συμφωνίας – κράτους της Λιβύης και της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο», καθώς και τη λιβυκή νομοθεσία του 2005 σχετικά με την ανακήρυξη και οριοθέτηση προστατευόμενης αλιευτικής ζώνης της Λιβύης. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα θα ήθελε να επαναλάβει ότι το μνημόνιο του 2019 είναι άκυρο και δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα, όπως έχει ήδη δηλώσει η Ελλάδα [βλ. επιστολή του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας της 9ης Δεκεμβρίου 2019, συνημμένη σε επιστολή της 14ης Φεβρουαρίου 2020 (A/74/706)].

Το μνημόνιο αυτό παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις κανόνες του δικαίου της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος των νησιών να δημιουργούν θαλάσσιες ζώνες όπως κάθε άλλο χερσαίο έδαφος, και αγνοεί πλήρως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.

Επιπλέον, αποτελεί σαφή παραβίαση του γράμματος της Πολιτικής Συμφωνίας της Λιβύης του 2015, καθώς δεν κυρώθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, όπως απαιτείται από το άρθρο 8, παράγραφος 2 (στ), της παρούσας Συμφωνίας, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με το ψήφισμά του 2259 (2015). Κατά συνέπεια, τυχόν υποτιθέμενα ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Λιβύης που βασίζονται στο Μνημόνιο του 2019, καθώς και οι σχετικές συντεταγμένες τους, στερούνται οποιασδήποτε νομικής ισχύος. Τέτοιες αξιώσεις της Λιβύης, οι οποίες παραβιάζουν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, συνιστούν, επιπλέον, απειλή για την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Μεσόγειο.

Όσον αφορά τη λιβυκή ζώνη προστασίας της αλιείας που ανακηρύχθηκε το 2005 και αναφέρεται στην ίδια λιβυκή επιστολή, η Ελλάδα θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι η ζώνη αυτή δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο. Υπενθυμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαμαρτυρηθεί έντονα κατά της εν λόγω ζώνης για υπέρβαση της μέσης γραμμής μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας, καθώς και για τη χρήση γραμμών βάσης που έχουν χαραχθεί και δεν συνάδουν με το διεθνές δίκαιο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε από τη λιβυκή πλευρά να προσαρμόσει το εξωτερικό όριο της δηλωθείσας ζώνης προστασίας της αλιείας κατά τρόπο που να μην υπερβαίνει τη διάμεση γραμμή μεταξύ των ακτών της Λιβύης και των ακτών των γειτονικών κρατών (διπλωματική διακοίνωση της βρετανικής πρεσβείας της 21ης Δεκεμβρίου 2005 και ρηματική διακοίνωση της γερμανικής πρεσβείας στην Τρίπολη της 13ης Ιουνίου 2007, εκδόθηκε στο όνομα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Η Ελλάδα, από την πλευρά της, έχει επίσης εκφράσει σε πολλές περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου επιπέδου, τις έντονες αντιρρήσεις της προς την κυβέρνηση της Λιβύης σχετικά με την ανακήρυξη αυτής της ζώνης. Τέλος, επιφυλασσόμενη όλων των δικαιωμάτων της βάσει του διεθνούς δικαίου, η Ελλάδα θα ήθελε να επαναλάβει ότι παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην επίλυση οποιουδήποτε ζητήματος οριοθέτησης με γειτονικές χώρες της ανατολικής Μεσογείου με ειρηνικά μέσα, καλή τη πίστει και σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, όπως έχει ήδη πράξει με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Θα σας ήμουν ευγνώμων αν η παρούσα επιστολή διανεμηθεί ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το σημείο 72 (α) της ημερήσιας διάταξης, και δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του Τμήματος Ωκεάνιων Υποθέσεων και στην επόμενη έκδοση του Law of the Sea Bulletin.

Ευάγγελος Σέκερης 

Μόνιμος Αντιπρόσωπος»