Σε μια νέα φάση επιβράδυνσης και αστάθειας εισέρχεται η παγκόσμια οικονομία σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΔΝΤ για τις παγκόσμιες προοπτικές.

Μετά από μια σύντομη περίοδο σταθεροποίησης μέσα στο 2024, οι προοπτικές έχουν επιδεινωθεί, κυρίως λόγω των εμπορικών εντάσεων που προκλήθηκαν από τα νέα δασμολογικά μέτρα του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και λόγω μιας σειράς γεωπολιτικών πιέσεων.

Η επιβράδυνση είναι γενικευμένη

Η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί από 3,3% το 2024 σε 2,8% το 2025, πριν ανακάμψει ελαφρώς στο 3% το 2026. Οι νέες προβλέψεις του ΔΝΤ είναι χαμηλότερες κατά 0,5 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με τον Ιανουάριο για το 2025 και κατά 0,3 για το 2026, αντανακλώντας τις άμεσες επιπτώσεις των δασμών, την αυξημένη αβεβαιότητα και την κάμψη της εμπιστοσύνης.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και παραμένουν σε θετική τροχιά, βλέπουν τον ρυθμό ανάπτυξης να περιορίζεται από το 2,8% στο 1,4% το 2025. Η Ευρωζώνη ακολουθεί με ακόμα πιο χαμηλές επιδόσεις (1,2% το 2025), ενώ η Κίνα αναμένεται να κινηθεί με ρυθμό 4,6% το 2025, παρά τα κίνητρα που προσφέρει το Πεκίνο.

Ταραχή από τους δασμούς – και όχι μόνο

Το νέο κύμα δασμών από την Ουάσινγκτον από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο 2025 άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού. Το αποκορύφωμα ήρθε στις 2 Απριλίου, όταν οι ΗΠΑ επέβαλαν καθολικό δασμό 10% στις εισαγωγές από όλες τις χώρες εκτός Καναδά και Μεξικού, με επιμέρους συντελεστές να φτάνουν ως και το 50% για περίπου 60 χώρες. Η απάντηση από Κίνα και Καναδά ήταν άμεση, με δασμούς σε αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα των ΗΠΑ.

Η άμεση επίπτωση ήταν ιστορική πτώση στα χρηματιστήρια και άνοδος στις αποδόσεις των ομολόγων. Παρά την πρόσκαιρη ανάκαμψη, το ΔΝΤ προειδοποιεί για υψηλή αβεβαιότητα που αναμένεται να παραμείνει καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025–26.

Αναδυόμενες αγορές: μικτά σήματα

Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να αναπτυχθούν κατά 3,7% το 2025, κάτω από το 4,3% του 2024. Η Ινδία διατηρεί ισχυρή δυναμική με εκτιμώμενη αύξηση 6,2%, όμως η Κίνα εξαρτάται έντονα από την εξωτερική ζήτηση, κάτι που την καθιστά ευάλωτη. Πολλές αναδυόμενες οικονομίες βλέπουν τη νομισματική τους σταθερότητα να απειλείται, καθώς η αρχική πίεση στις ισοτιμίες από την άνοδο του δολαρίου στο τέλος του 2024 αντιστράφηκε απότομα το 2025, οδηγώντας σε αυξημένη μεταβλητότητα.

Ανησυχία για την ανισότητα και τα ελλείμματα

Η ιδιωτική κατανάλωση στις ΗΠΑ βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο της δεκαετίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, την ώρα που το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει διευρυμένο. Η καθαρή επενδυτική θέση των ΗΠΑ (διαφορά μεταξύ αμερικανικών επενδύσεων στο εξωτερικό και ξένων επενδύσεων στις ΗΠΑ) επιδεινώθηκε ξανά από το 2023, ενώ το δημόσιο χρέος αναμένεται να αγγίξει το 130% του ΑΕΠ το 2030.

Στην Ευρωζώνη, το χρέος προβλέπεται να αυξηθεί από το 88% στο 93% του ΑΕΠ έως το 2030, κυρίως λόγω αυξημένων αμυντικών και επενδυτικών δαπανών. Στην Κίνα, το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το 2025.

Η γεωπολιτική αλλάζει το εμπόριο

Παρά τη σταθερή συμμετοχή του εμπορίου στο παγκόσμιο ΑΕΠ, η γεωγραφική κατανομή του έχει αλλάξει. Η Κίνα και οι ΗΠΑ συνεχίζουν τη γεωοικονομική τους απόκλιση, με αμφότερες να διευρύνουν τα δίκτυα εμπορικών εταίρων τους. Η Ευρώπη αυξάνει τις εισαγωγές από Κίνα και τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, ενισχύοντας έτσι την έκθεσή της και προς τους δύο πόλους.

Ψυχροπολεμικά σενάρια για τα εμπορεύματα

Οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 15,5% το 2025, αλλά το φυσικό αέριο θα αυξηθεί κατά 22,8% λόγω καιρού και διακοπής της ροής από τη Ρωσία μέσω Ουκρανίας.

Οι κεντρικές τράπεζες αναμένεται να μειώσουν τα επιτόκια, με τη Fed να οδηγείται στο 4% ως τα τέλη του 2025 και στην ισορροπία του 2,9% ως το 2028. Στην ΕΚΤ, αναμένονται ακόμα δύο μειώσεις φέτος, με στόχο το 2%.

Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται και πάλι σε σημείο καμπής. Το σκηνικό του προστατευτισμού, η επιβράδυνση της αποπληθωριστικής δυναμικής και οι δημοσιονομικές ανισορροπίες απειλούν να επιβαρύνουν περαιτέρω την ανάπτυξη και να επαναφέρουν συστημικούς κινδύνους. Το ΔΝΤ κρούει τον κώδωνα: χωρίς συντονισμένες πολιτικές, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να εισέλθει σε περίοδο χαμηλής ανάπτυξης και αυξημένης αστάθειας.

Λιγότερους από κάθε άλλη φορά εκπροσώπους από Ευρώπη και Ιταλία θα έχει το Κονκλάβιο που θα εκλέξει τον διάδοχο του Πάπα Φραγκίσκου. Απαρτίζεται από 135 καρδιναλίους με μέση ηλικία τα 70 χρόνια.

Οι περισσότεροι από τους 135 «εκλέκτορες» είχαν διοριστεί καρδινάλιοι από τον εκλιπόντα ποντίφικα.

Καθώς το ανώτατο όριο ηλικίας για τη συμμετοχή στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων είναι τα 80 χρόνια, 117 καρδινάλιοι δεν μπορούν να συμμετάσχουν στη διαδικασία της ψηφοφορίας για την εκλογή του νέου ποντίφικα που θα διεξαχθεί στις αρχές Μαΐου.

Μεταξύ των εκλεκτόρων, εκείνοι που εκπροσωπούν τη Γηραιά Ήπειρο είναι συνολικά 53 (το 39%).

Το 2013, στο Κονκλάβιο που εξέλεξε τον Φραγκίσκο, οι Ευρωπαίοι καρδινάλιοι ήταν 60 σε σύνολο 115 (ποσοστό 52%).

Ανά ήπειρο

Μετά τους Ευρωπαίους, σύνμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που ανακοίνωσε το Βατικανό, οι μεγαλύτερες ομάδες είναι εκείνες των:

• Ασιατών (23) και των Κεντροαμερικανών (21).
• Ακολουθούν οι Αφρικανοί (18),
• οι Βορειοαμερικανοί (16) και
• Εκείνοι που προέρχονται από την Ωκεανία (4).

Η Ιταλία είναι η χώρα με τους περισσότερους καρδινάλιους, συνολικά 17. Το 2013 είχε εκπροσωπηθεί με 28 εκλέκτορες. Οι ΗΠΑ με 10 καρδινάλιους και η Βραζιλία με 7 συμπληρώνουν το «βάθρο» των χωρών με τη μεγαλύτερη εκπροσώπηση. Γαλλία και Ισπανία έχουν από 5 καρδινάλιους η καθεμία.

Η γενέτειρα του Φραγκίσκου, η Αργεντινή, εκπροσωπείται από τέσσερις καρδινάλιους, όπως επίσης και ο Καναδάς, η Ινδία, η Πολωνία και η Πορτογαλία.

Η Ακτή Ελεφαντοστού, με δύο εκλέκτορες, είναι η μοναδική αφρικανική χώρα που εκπροσωπείται με περισσότερους από έναν καρδινάλιο.

Στη λίστα των 70 ωρών θα πρέπει να προστεθεί και η Ιερουσαλήμ, που θα εκπροσωπηθεί από τον Λατίνο πατριάρχη Πιερμπατίστα Πιτσαμπάλα, ο οποίος είχε γενέθλια χθες και έκλεισε τα 60 του χρόνια.

Από 45 έως 80

Η μέση ηλικία των εκλεκτόρων είναι 70 χρόνια και 4 μήνες. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία είναι ο Κάρλος Οσόρο Σιέρα, ο αρχιεπίσκοπος της Μαδρίτης, που θα κλείσει τα 80 του στις 16 Μαΐου. Ο νεότερος είναι ο αρχιεπίσκοπος της Μελβούρνης, Μίκολα Μπίτσοκ, 45 ετών, 2 μηνών και 69 ημερών, ο οποίος ανακηρύχθηκε καρδινάλιος από τον Φραγκίσκο μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο.

Συνολικά, από τους 135 εκλέκτορες, οι 108 διορίστηκαν καρδινάλιοι από τον Φραγκίσκο: 40 στην Ευρώπη, 20 στην Ασία, 19 στην Κεντρική και Νότια Αμερική, 15 στην Αφρική, 10 στη Βόρεια Αμερική και 4 στην Ωκεανία. Ο Βενέδικτος ΙΣτ΄ διόρισε 22 και ο Ιωάννης-Παύλος Β΄ τους υπόλοιπους πέντε.

Ενόψει της τρίτης κατά σειρά συνάντησης Ηνωμένων Πολιτειών -Ιράν, που θα γίνει το ερχόμενο Σάββατο (28/4) στην Μουσκάτ, πρωτεύουσα του Σουλτανάτου του Ομάν, για την θεσμοθέτηση ενός νέου αναθεωρημένου πλαισίου ελέγχου του πυρηνικού προγράμματος της κυβέρνησης της Τεχεράνης, ο Ιρανός Υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, συνεχίζει τις παρασκηνιακές του διαβουλεύσεις αρχικά στην Μόσχα και μετέπειτα στο Πεκίνο. Ωστόσο, όπως ανέφερε στο αποψινό κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ALPHA Κύπρου ο αναλυτής του σταθμού μας για ζητήματα Μέσης Ανατολής, Γαβριήλ Χαρίτος, ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαπραγματευτική τακτική που εφαρμόζει η ιρανική πλευρά.

Συγκεκριμένα, σε ομιλία που επρόκειτο να εκφωνήσει χθες (21/4) σε εκδήλωση της δεξαμενής σκέψης Carnegie, το περιεχόμενο της οποίας διέρρευσε από ιρανικά ΜΜΕ, ο Ιρανός ΥΠΕΞ Αραγτσί αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η Τεχεράνη να συναινέσει σε αμερικανικές επενδύσεις προκειμένου να αναπτυχθούν 19 πυρηνικές εγκαταστάσεις σε διάφορα σημεία της χώρας προκειμένου να εφαρμοστούν κοινωφελείς αναπτυξιακοί σκοποί, τονίζοντας ότι μία τέτοια σύμπραξη θα έδινε ώθηση στην αμερικανική πυρηνική βιομηχανία, η οποία διάγει μία μακρά περίοδο ύφεσης. Παράλληλα τόνισε στο κείμενο της ομιλίας του ότι η Ισλαμική Δημοκρατία δεν επρόκειτο ποτέ να αναπτύξει πυρηνικό οπλοστάσιο καθότι ένα τέτοιο εγχείρημα είναι αντίθετο στα θρησκευτικά και ηθικά πρότυπα του καθεστώτος.

Ισραήλ: Προβληματισμοί και προληπτικές κινήσεις

Παρ’ όλα αυτά, η συνέχιση των επαφών ΗΠΑ-Ιράν έχει δημιουργήσει προβληματισμούς στο Ισραήλ. Όπως ανέφερε ο κ. Χαρίτος, είναι ενδεικτικό ότι χθες (21/4) ολοκληρώθηκε μεγάλη άσκηση ετοιμότητας της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, για να αντιμετωπισθεί πιθανή ιρανική πυραυλική επίθεση, αντίστοιχη των επιθέσεων που είχαν σημειωθεί τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, σε περίπτωση κατά την οποίαν καταρρεύσουν οι τρέχουσες αμερικανοϊρανικές συνομιλίες.

Παράλληλα, αίσθηση στα ισραηλινά ΜΜΕ προκάλεσε η πληροφορία ότι πρόσφατα διορίσθηκε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών η Μεράβ Σέρεν, εμπειρογνώμονας και αναλύτρια για θέματα Ιράν, η οποία εκτός της αμερικανικής έχει και ισραηλινή υπηκοότητα. Η Σέρεν ορίσθηκε επικεφαλής του Τμήματος Ιρανικών Υποθέσεων του Συμβουλίου, ενώ τα ισραηλινά ΜΜΕ τονίζουν ότι κατά το παρελθόν είχε διατελέσει σύμβουλος του ισραηλινού Υπουργείου Άμυνας, ξανά για ζητήματα Ιράν, υιοθετώντας θέσεις που προέτρεπαν την ισραηλινή ηγεσία να υιοθετήσει επιθετικότερη πολιτική έναντι της Τεχεράνης. Από την άλλη, ενδιαφέρον παρουσιάζουν δηλώσεις από αμερικανικής πλευράς, που διευκρινίζουν ότι η Σέρεν, κατά την διάρκεια της συνεργασίας της με το ισραηλινό ΥΠΑΜ είχε ασχοληθεί με ζητήματα που σχετίζονταν με την κατάσταση στην Δυτική Όχθη.

Τραμπ – Νετανιάχου: «Βρισκόμαστε στην ίδια πλευρά»

Κατά τη σημερινή έκτακτη τηλεφωνική τους επικοινωνία, οι Βενιαμίν Νετανιάχου και Ντόναλντ Τραμπ συζήτησαν την πρόοδο των επαφών του ειδικού απεσταλμένου του Λευκού Οίκου στη Μέση Ανατολή, Στίβεν Ουίτκοφ, με τον Ιρανό Υπουργό Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί. Μετά το πέρας της, ο Πρόεδρος Τραμπ σε ανάρτησή του στην διαδικτυακή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Truth, αναφερόμενος στην τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Νετανιάχου, δήλωσε ότι «οι δύο χώρες βρίσκονται στην ίδια πλευρά, τόσο όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν για τα πυρηνικά, όσο και ως προς την συνέχιση της ομαλής διεξαγωγής του εμπορίου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ισραήλ.