Τουλάχιστον αυτό προκύπτει από τις τοποθετήσεις ειδικών στην «Κ», οι οποίες παρουσιάζουν μια αθέατη πτυχή στη σχέση πληθυσμού και ανάπτυξης.
Μια «κρυφή δεξαμενή» δυνητικών εργαζομένων προκύπτει για την Ελλάδα μέσα από την επεξεργασία των στοιχείων που αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό παραγωγικής ηλικίας. Στον βαθμό που θα καταστεί εφικτό να ενταχθεί στην οικονομία, θα λειτουργήσει ως ασπίδα απέναντι στη δημογραφική γήρανση, διασώζοντας τα προσχήματα για τη μελλοντική μεγέθυνση.
Τουλάχιστον αυτό προκύπτει από τις τοποθετήσεις ειδικών στην «Κ», οι οποίες παρουσιάζουν μια αθέατη πτυχή στη σχέση πληθυσμού και ανάπτυξης.
Οι μελανές προβολές
Ο ελληνικός πληθυσμός συρρικνώνεται, και γερνάει. Ειδικοί υπολογίζουν ότι το 2050 τα άτομα σε εργάσιμη ηλικία θα είναι έως και 1,5 εκατομμύριο λιγότερα απ’ ό,τι σήμερα. Η δημογραφική επιδείνωση συνιστά ευρωπαϊκό φαινόμενο, ωστόσο η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από το σημείο αναφοράς της Ευρωπαϊκής Ενωσης στους περισσότερους δημογραφικούς δείκτες. Περίπου 1 στις 4 γυναίκες δηλώνει ότι δεν θα κάνει παιδιά και κάθε χρόνο θα καταγράφονται σχεδόν 50.000 περισσότεροι θάνατοι απ’ ό,τι γεννήσεις. Το 2050 θα βρίσκονται στην ηλικιακή κατηγορία άνω των 65 ετών σχεδόν 800.000 περισσότερα άτομα.
Ωστόσο, ο ηλικιακός χάρτης δεν επιδρά αυτός καθ’ αυτόν στην προοπτική της οικονομίας. Τη δυναμική της ανάπτυξης διαμορφώνει ο αριθμός των ατόμων σε παραγωγική ηλικία που τελικά εργάζονται στην πράξη. Κι εδώ είναι που τα στοιχεία φανερώνουν δυνητικά ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στην περίπτωση της Ελλάδας.
Το ανενεργό δυναμικό παραγωγικής ηλικίας της χώρας είναι 20% υψηλότερο σε σύγκριση με την Ευρώπη.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την «πυραμίδα» της απασχόλησης στην Ελλάδα, όπως την παραθέτει η Παγκόσμια Τράπεζα στην «Κ», υπάρχουν σήμερα 2,7 εκατομμύρια άτομα σε παραγωγική ηλικία τα οποία αυτήν τη στιγμή είναι ανενεργά παρότι θα μπορούσαν να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό.
Ειδικότερα, όπως μας ενημερώνει το Τμήμα Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, η Ελλάδα εμφανίζεται να διαθέτει έως και 20% περισσότερο αναξιοποίητο ανθρώπινο δυναμικό εργάσιμης ηλικίας απ’ ό,τι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Ελλάδα δυνητικά έχει μεγαλύτερες άμυνες στην επέλαση της δημογραφικής γήρανσης σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αν συγχρόνως καταφέρει να «φρενάρει» το brain drain και εισάγει επιπλέον κάποια εργατικά χέρια από το εξωτερικό –το τμήμα Ασφαλιστικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πειραιά μιλάει για ευρωπαϊκή δεξαμενή που εξετάζεται και θα κατανέμει εργατικό δυναμικό ανάλογα με τις ανάγκες κάθε χώρας– τότε η δημογραφική επιδείνωση θα μπορούσε να είναι διαχειρίσιμη, σε αυστηρά οικονομικούς όρους.
Υπάρχουν έπειτα κι άλλοι παράγοντες που κρίνουν τις αναπτυξιακές επιδόσεις, όπως η παραγωγικότητα· τομέας στον οποίο με βάση τις μετρήσεις η ελληνική οικονομία εμφανίζει ακόμη τεράστια περιθώρια βελτίωσης.
Βόλφγκανγκ Φένγκλερ, Lead Economist της Παγκόσμιας Τράπεζας
«Κλειδί» οι μεγαλύτεροι και οι γυναίκες
«Υπάρχει ένα ενδιαφέρον νούμερο στην περίπτωση της Ελλάδας: 2,7 εκατομμύρια, που στην πραγματικότητα προσαρμόζεται στο 0,4 εκατομμύρια για τους ανέργους. Με άλλα λόγια, για κάθε άνεργο που καταγράφεται σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου έξι άτομα τα οποία είναι υποαπασχολούμενα και θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού. Ειδικότερα, αν θέλουμε να σκεφτούμε πώς μπορούμε να εντάξουμε κι άλλα άτομα στην κατηγορία του μάχιμου πληθυσμού στην Ελλάδα, θα εντοπίσουμε δύο κατηγορίες: πρώτον, μεγαλύτεροι άνθρωποι οι οποίοι είναι πολλοί και κάποιοι από αυτούς επιθυμούν να εργαστούν. Δεύτερον, και κυριότερον, άτομα που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας όμως έχουν αποθαρρυνθεί από το εργατικό δυναμικό. Στην κατηγορία αυτή έχουμε για παράδειγμα πολλές γυναίκες σε αγροτικές περιοχές, οι οποίες κρύβουν πολλή δυναμική για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας σας».
Βύρων Κοτζαμάνης, Καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Απασχολείται μόλις το 66% 20 έως 64 ετών
«Στη χώρα μας, ανά 100 άτομα ηλικίας 20 έως 64 ετών απασχολείται μόλις το 66%. Στις ευρωπαϊκές χώρες, για παράδειγμα στις σκανδιναβικές, το ποσοστό αυτό αγγίζει το 82%. Επομένως, η ελληνική οικονομία είναι σε ευνοϊκή θέση για να αντισταθμίσει τις απώλειες από τη δημογραφική εξέλιξη. Διότι ο πλούτος παράγεται από αυτούς που τελικά απασχολούνται. Αν ταυτόχρονα θα έχουμε ένα θετικό ισοζύγιο στη μετανάστευση –με φρένο στη φυγή εργατικού δυναμικού από τη χώρα, και με μια ήπια είσοδο ανθρώπινου δυναμικού από το εξωτερικό της τάξης των 15.000 ετησίως– τότε το 2050 θα καταφέρουμε να έχουμε τον ίδιο αριθμό απασχολουμένων στη χώρα, παρά το γεγονός ότι θα έχει μειωθεί έως και κατά 1,5 εκατομμύριο το ανθρώπινο δυναμικό παραγωγικής ηλικίας». Μιλτιάδης Νεκτάριος, Καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Ευρωπαϊκή δεξαμενή μεταναστών
«Μέχρι το 2050, όπως έχει υπολογίσει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η ανάπτυξη της Ελλάδας δεν μπορεί να κινηθεί βιώσιμα σε ρυθμούς πάνω από 1,5% του ΑΕΠ – βεβαίως, εδώ δεν έχουν συνυπολογιστεί τα οφέλη από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Βασικός παράγοντας που θα λειτουργήσει ως τροχοπέδη είναι η γήρανση του πληθυσμού, η οποία πρακτικά θα αφαιρέσει τη συμβολή της αύξησης του εργατικού δυναμικού στην ανάπτυξη. Επομένως μένει αφενός το περιθώριο αύξησης της παραγωγικότητας, αφετέρου η μετανάστευση – η οποία είναι μια απαραίτητη διαδικασία, ας μην εθελοτυφλούμε. Συγκεκριμένα, θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ενωση να φτιάξει μια δεξαμενή μεταναστών που θα κατανέμει με βάση τις δεξιότητές τους και τα πληθυσμιακά περιθώρια κάθε χώρας. Επιπλέον, οι ελληνικές περιφέρειες θα πρέπει να εντοπίσουν τις ανάγκες που έχουν σε εργατικό δυναμικό και να κινηθούν ανάλογα».
Είναι ο άγνωστος Χ, αλλά φυσικό πρόσωπο που βοηθάει στην παραγωγή ειδήσεων στο Geopolitico.gr, αλλά και τη δημιουργία βίντεο στο κανάλι του Σάββα Καλεντερίδη. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν ως ανθρώπινο αλγόριθμο λόγω του όγκου των δεδομένων και πληροφοριών που αφομοιώνει καθημερινώς. Είναι καταδρομέας με ειδικότητα Χειριστή Ασυρμάτων Μέσων.
Η Ελληνική εξωτερική πολιτική παραμένει άτολμος παρατηρητής θέλοντας να είναι πιστός και δεδομένος σύμμαχος και εταίρος παρά διεκδικητικός εταίρος. Αυτό ανέφερε σε συνέντευξή της στο «Φιλελεύθερος», η Ήλια Ξυπολιά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο Αμπερντήν της Σκωτίας. Η κ. Ξυπολιά ασχολείται με το Κυπριακό, την Κύπρο, αναδεικνύοντας παραμέτρους, που η καθεστηκυία τάξη και τα αφηγήματα της πεπατημένης αποφεύγουν. Το τελευταίο της βιβλίο,TheGlobal 1923 andtheTreatyofLausanne: Peace, imperialism, andtheEasternquestion, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Manchester University Press.
Η αποτελεσματική διπλωματία, σημείωσε με νόημα, γίνεται χωρίς τυμπανοκρουσίες αλλά χρειάζεται χρόνο, όραμα και συναίνεση. Ενεργή και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, όπως ανέφερε, «σημαίνει δύσκολες αποφάσεις με κόστος. Σημαίνει και μεταφορά πόρων από άλλες ανάγκες ακολουθώντας ένα στρατηγικό πλάνο». Συνέχισε λέγοντας πως η παθητική και μονοδιάστατη εξωτερική πολιτική είναι φαινομενικά η «εύκολη λύση» χωρίς κόστος και βραχυπρόθεσμα. Φυσικά από την άλλη πλευρά, υποδεικνύει, υπάρχει ο κίνδυνος, να χάσεις συμμάχους, και να καταλήξεις δορυφόρος άλλης ηγεμονίζουσας δύναμης.
Αναφερόμενη στην τουρκική εισβολή ανέφερε πως ο ισχυρισμός της νομιμότητας της μονομερούς επέμβασης είναι αδόκιμος και αβάσιμος. Είναι ξεκάθαρο, ανέφερε ότι καμία συνθήκη δεν μπορεί να υπερισχύει αν έρχεται σε σύγκρουση με το γράμμα και το πνεύμα του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Συνολικότερα, η Ελλάδα ήταν αδικαιολόγητα διστακτική να πάρει περισσότερες πρωτοβουλίες στον ΟΗΕ, επισήμανε.
Η Ήλια Ξυπολιά σημειώνει επίσης ότι θα έπρεπε το Σύστημα Εγγυήσεων να είχε καταγγελθεί το 1974. Όπως αναφέρει, το 1974 και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις απέτυχαν παντελώς να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Όπως σημειώνεται και στο πόρισμα του φακέλου της Κύπρου, οι Βρετανοί εσκεμμένα παρέλειψαν να τιμήσουν τις υποχρεώσεις τους παρά την προφανή δυνατότητα τους και αγνόησαν τα καθήκοντα τους, τόσο κατά την διάρκεια του πραξικοπήματος όσο και στην εισβολή και κατά την διάρκεια της επικαλούμενης εκεχειρίας. Για τις Συμφωνίες του 1960 υπέδειξε ότι, όπως η ιστορία έχει διδάξει αμέτρητες φορές καμία συμφωνία δεν μπορεί να είναι βιώσιμη όταν είναι προϊόν έξωθεν επιβολής και εκβιασμών.
-Διάβαζα ένα κείμενο σας, στο αφιέρωμα του περιοδικού Τετράδια, για τα 50 χρόνια από την εισβολή. Ο τίτλος «Τρεις κηδεμόνες, ένα βρέφος και μια εγγυημένη σύγκρουση. Η ιμπεριαλιστική Συνθήκη Εγγυήσεως». Ήταν προδιαγεγραμμένη η σύγκρουση λοιπόν; Γιατί έγινε αυτή η επιλογή, αυτής της Συνθήκης;
-Η Συνθήκη Εγγυήσεως για να κατανοηθεί πλήρως, πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και ανησυχιών που έχουν εντυπωθεί ως το αφήγημα του Ανατολικού Ζητήματος. Το λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα έχει τις απαρχές του στον 18ο αιώνα και προτάσσει τις ανησυχίες των Μεγάλων Δυνάμεων για την τύχη της παρακμάζουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας και τον αντίκτυπο της στην ισορροπία ισχύος τους. Η απόφαση των Βρετανών να εντάξουν την Κύπρο στην αυτοκρατορία τους στο τέλος του 19ου αιώνα έγινε στο πλαίσιο της ανησυχίας τους για την απειλή της αυξανόμενης Ρωσικής επιρροής στην περιοχή.
Η βρετανική πολιτική για την Κύπρο έχει εξελιχθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα έχοντας πάντα υπόψιν τον ρόλο της για την αυτοκρατορία και την απειλή της ενδυνάμωσης επιρροής άλλων δυνάμεων όπως της ρωσικής στην ευρύτερη περιοχή. Ενώ κατά τη διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία προσέφερε ανεπιτυχώς την Κύπρο στην Ελλάδα, μετά το πέρας του πολέμου, η Βρετανία είχε καθορίσει τη γεωστρατηγική σημασία της Κύπρου και δεν ήταν πλέον διατεθειμένη να παραδώσει το νησί στον πιστό της σύμμαχο. Η ήττα της Ελλάδας στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1922 ήταν σημείο καμπής για την Βρετανική πολιτική αφού κατέστη σαφές ότι παρόλο που η Ελλάδα ήταν πιστός σύμμαχος, η αποδυναμωμένη ισχύς της θα έκανε ευάλωτη τη Κύπρο σε άλλες εχθρικές δυνάμεις. Για να κατανοήσουμε αυτή την εξέλιξη όπως αποτυπώθηκε από τις βασικές διπλωματικές συμφωνίες στο Παρίσι και τη Λωζάνη, πρέπει να τοποθετηθεί στο πλαίσιο του λεγόμενου αφηγήματος για το Ανατολικό Ζήτημα.
Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου ουσιαστικά συντάχθηκαν και συμφωνήθηκαν χωρίς καμία συμμετοχή των Κυπρίων. Όπως η ιστορία έχει διδάξει αμέτρητες φορές καμία συμφωνία δεν μπορεί να είναι βιώσιμη όταν είναι προϊόν έξωθεν επιβολής και εκβιασμών.
Στην Ζυρίχη συμφωνήθηκε η Συνθήκη εγγυήσεων ως ένα από τα τέσσερα βασικά έγγραφα, με την βασική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας, την Συνθήκη Συμμαχίας, και την μυστική συμφωνία κυριών. Αυτά ουσιαστικά δόθηκαν ως τετελεσμένα.
Είναι ξεκάθαρο ότι για την Τουρκία το άρθρο 3 (και μετέπειτα 4) της Συνθήκης όπως συμφωνήθηκε στην Ζυρίχη ήταν “εκ των ων ουκ άνευ.” Η Άγκυρα δεν είχε αμφιβολία ότι αργά ή γρήγορα θα επικαλούνταν τις διατάξεις της Συνθήκης τις οποίες είχε μονομερώς ερμηνεύσει ότι της έδιναν το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης.
Επομένως για να επανέλθω στο ερώτημα σας, ναι είναι σαφές η Συνθήκη σε συνδυασμό με τα μη βιώσιμα «συνταγματικά παράδοξα» των συμφωνιών εγγυήθηκε την σύγκρουση.
-Γιατί χαρακτηρίζετε ιμπεριαλιστική τη Συνθήκη;
-Όπως προαναφέρθηκε η Συνθήκη συντάχθηκε χωρίς τους Κύπριους. Οι Τούρκοι σε συνεννόηση με τους Βρετανούς συνέταξαν το πρώτο σχέδιο της Συνθήκης. Αυτό τους έδωσε πλεονέκτημα στο πως θα μπορούσε να ερμηνευθούν σκόπιμες ασάφειες και αοριστίες για το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης.
Το ζήτημα της ασυμβατότητας της Συνθήκης με το γράμμα και το πνεύμα του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ είναι κάτι που απασχόλησε την Κυπριακή πλευρά εξ αρχής. Υπήρξε η πρόταση να προστεθεί ένα άρθρο που να αποσαφηνίζει την υπεροχή του διεθνούς ΟΗΕ.
Η πρακτική των εγγυήσεων αν και ευρέως διαδεδομένη για τις ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες τους προηγούμενους αιώνες, τον 20ο αιώνα με την εισαγωγή του καθεστώτος των εντολών υπό την Κοινωνία των Εθνών και των κηδεμονιών υπό τον ΟΗΕ, έγινε παρωχημένη.
Το διαίρει και βασίλευε ήταν πολιτική των Βρετανών. Με την άφιξη τους στο νησί δημιούργησαν θεσμούς εκπροσώπησης πάνω στις εθνοτικές και θρησκευτικές γραμμές. Εξ αρχής και ιδιαίτερα μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, η μουσουλμανική μειονότητα στην Κύπρο χρησιμοποιήθηκε σαν πρόσχημα από τους Βρετανούς ώστε να δικαιολογήσουν την παρουσία τους στο νησί και την άρνηση εθνικής αυτοδιάθεσης.
Η εν λόγω Συνθήκη περιορίζει την κυριαρχία και αυτονομία του κράτους, όχι μόνο για τα δικαιώματα παρέμβασης αλλά και για το γεγονός ότι περιορίζεται η ανεξαρτησία και απαγορεύθηκε η εθνική αυτοδιάθεση. Στην ουσία προβλέπει τριπλή συγκυριαρχία, ή καθιστά το κράτος προτεκτοράτο. Στην συζήτηση που ακολούθησε στην Ελληνική Βουλή τις συμφωνίες στις αρχές του 1959 είχαν ακουστεί όλα τα επιχειρήματα ότι με αυτές τις συμφωνίες η Κύπρος δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ούτε ανεξάρτητη ούτε ελεύθερη λόγω της εν λόγω Συνθήκης. Επίσης είχε παραβιάσει το γράμμα και το πνεύμα των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης με την επιστροφή της Τουρκίας στο νησί. Η ωμή ομολογία του Βρετανού Υπουργού των Αποικιών Χένρυ Χόπκινσον το 1954 ότι η Κύπρος «ουδέποτε» δεν μπορεί να γίνει «πλήρως» ανεξάρτητη πραγματοποιήθηκε μέσα από την εν λόγω Συνθήκη. Είναι ξεκάθαρο ότι ενώ μετά το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η μια μετά την άλλη αποικία αποκτούσαν την ανεξαρτησία τους, οι Βρετανοί δεν ήταν διατεθειμένοι να υλοποιήσουν το λαϊκό αίτημα.
Η τύχη της Κύπρου και η αυξανόμενη γεωστρατηγική σημασία πάντα ήταν στενά συνδεδεμένη με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου
-Η Τουρκία επικαλείται τη Συνθήκη για να «νομιμοποιήσει» την εισβολή. Λέγεται ότι υπάρχει νομική γνωμάτευση των Ηνωμένων Εθνών(19.5.1959) σύμφωνα με την οποία η Συνθήκη Εγγυήσεως απέκλειε τη χρήση βίας». Αυτό δεν το επικαλεστήκαμε πολύ. Εσείς τι λέτε;
Για την Άγκυρα, η Συνθήκη όπως συντάχθηκε και συμφωνήθηκε στην Ζυρίχη ήταν η σημαντικότερη ρύθμιση. Ο ισχυρισμός της νομιμότητας της μονομερούς επέμβασης είναι αδόκιμος και αβάσιμος. Είναι ξεκάθαρο ότι καμία συνθήκη δεν μπορεί να υπερισχύει αν έρχεται σε σύγκρουση με το γράμμα και το πνεύμα του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Συνολικότερα, η Ελλάδα ήταν αδικαιολόγητα διστακτική να πάρει περισσότερες πρωτοβουλίες στον ΟΗΕ. Υπήρξαν και αντιφάσεις στην ελληνική ηγεσία σχετικά με την εν λόγω διάταξη και για το κατά πόσο ασαφής και αόριστη είναι που θα μπορούσε να αποδειχθεί πλεονέκτημα.
-Θα έπρεπε το 1974 να καταγγέλλαμε τις Συνθήκες μαζί, Κύπρος και Ελλάδα;
Σαφέστατα ναι. Το 1974 και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις απέτυχαν παντελώς να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Όπως σημειώνεται και στο πόρισμα του φακέλου της Κύπρου, οι Βρετανοί εσκεμμένα παρέλειψαν να τιμήσουν τις υποχρεώσεις τους παρά την προφανή δυνατότητα τους και αγνόησαν τα καθήκοντα τους, τόσο κατά την διάρκεια του πραξικοπήματος όσο και στην εισβολή και κατά την διάρκεια της επικαλούμενης εκεχειρίας.
Η Ήλια Ξυπολιά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο Αμπερντήν της Σκωτίας
Πρώτη φορά στο Κραν Μοντανά
-Η μόνη φορά που η Ελλάδα ασχολήθηκε με την διεθνή πτυχή ήταν επί υπουργίας στο Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά. Δεν υπήρξε, ωστόσο, συνέχεια. Τι μπορεί να γίνει σήμερα από πλευράς Αθήνας;
– Η Ελληνική εξωτερική πολιτική παραμένει άτολμος παρατηρητής θέλοντας να είναι πιστός και δεδομένος σύμμαχος και εταίρος παρά διεκδικητικός εταίρος. Στον πυρήνα του σχεδίου Ανάν, που μεγάλο μέρος του ελλαδικού πολιτικού κόσμου δέχθηκε, η Συνθήκη Εγγυήσεων παρέμενε ακέραια με την προσθήκη ενός πρωτοκόλλου.
Το Κυπριακό τέθηκε για πρώτη φορά ουσιαστικά όχι ως ζήτημα εθνικισμών αλλά ως ζήτημα ιμπεριαλισμού στο Κραν Μοντανά. Όπως βλέπουμε και από τα πρακτικά της συνδιάσκεψης που δημοσιεύτηκαν στον «Φιλελεύθερο», κόκκινες γραμμές τέθηκαν από την ελληνική πλευρά στο ζήτημα της εισβολής και κατοχής. Με άλλα λόγια χωρίς την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και την κατάργηση των εγγυήσεων, δεν γίνεται να βρεθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση.
Η Τουρκία μελετά και αμφισβητεί την αξία της Συνθήκης της Λωζάνης και ζητάει επικαιροποίηση. Ωστόσο, αν μελετήσει κανείς τις σκληρές διαπραγματεύσεις κατά την διάρκεια της Συνδιάσκεψης της Λωζάνης, πολλές σταθερές έχουν μείνει. Ένας λαός που υπερηφανεύεται για την ιστορία του πρέπει να μελετάει τα διδάγματα εκείνης πιο συστηματικά, χωρίς φόβο και πάθος.
Η αποτελεσματική διπλωματία γίνεται χωρίς τυμπανοκρουσίες αλλά χρειάζεται χρόνο, όραμα και συναίνεση. Ενεργή και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική σημαίνει δύσκολες αποφάσεις με κόστος. Σημαίνει και μεταφορά πόρων από άλλες ανάγκες ακολουθώντας ένα στρατηγικό πλάνο. Η παθητική και μονοδιάστατη εξωτερική πολιτική είναι φαινομενικά η «εύκολη λύση» χωρίς κόστος και βραχυπρόθεσμα. Φυσικά από την άλλη πλευρά υπάρχει ο κίνδυνος, να χάσεις συμμάχους, και να καταλήξεις δορυφόρος άλλης ηγεμονίζουσας δύναμης.Τα μέσα και οι πόροι είναι λιγοστά, κάθε πολιτική έχει κόστος ευκαιρίας. Πρέπει να δοθεί έμφαση στις νέες τεχνολογίες, και την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.
Το ΥΠΕΞ πρέπει να διεθνοποιηθεί οργανωτικά και να επιδείξει περισσότερη εξωστρέφεια. Οι διεθνολογικές σπουδές στην Ελλάδα πρέπει να επικαιροποιηθούν και να συμπεριλάβουν την συστηματική μελέτη και των αναδυόμενων δυνάμεων. Η ορθή ανάγνωση του διεθνούς περιβάλλοντος είναι αναγκαία. Ο έγκαιρος και έγκυρος προσδιορισμός απειλών και ευκαιριών σημαίνει πρωτοβουλίες και εγρήγορση. Σε ένα περιβάλλον όπου οι πόροι είναι λιγοστοί και οι στόχοι περισσότεροι, η ιεράρχηση προτεραιοτήτων είναι σπουδαία.
Στην πρώτη γραμμή κατά των Τούρκων εισβολέων ο πατέρας
Η Τουρκία τώρα επιχειρεί να προτάξει ένα μοντέλο εγγυήσεων για την Παλαιστίνη με την Άγκυρα ως εγγυήτρια δύναμη. Αυτό θα έπρεπε να αποτελέσει εφαλτήριο για την ελληνική ηγεσία να επαναφέρει την συζήτηση περί εγγυήσεων σε σωστή βάση στην διεθνή κοινή γνώμη αποδημώντας το τουρκικό αφήγημα του ανιδιοτελούς ειρηνοποιού.
-Η σχέση σας με την Κύπρο είναι μέσω του πατέρα σας. Έχει πολεμήσει το 1974 κατά των Τούρκων εισβολέων. Οι αφηγήσεις του σας επηρέασαν για να ασχοληθείτε με την Κύπρο;
-Χωρίς καμία αμφιβολία. Ο πατέρας μου Θεόδωρος Ξυπολιάς γεννηθείς το 1946 στο Επιτάλιο Ηλείας αποφοίτησε από την Σχολή Ευελπίδων το 1969. Υπηρέτησε στην Εθνοφρουρά μεταξύ 1973 και 1975. Ήταν υπολοχαγός και διοικητής της Α’ Πυροβολαρχίας.
Το μοιραίο καλοκαίρι του 1974 τον βρήκε να υπηρετεί στην 182 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού με έδρα το Άγιο Επίκτητο οκτώ χιλιόμετρα ανατολικά της Κερύνειας. Κατά την διάρκεια του πραξικοπήματος, η μοίρα είχε την καλή τύχη να μην ασχοληθεί με το πραξικόπημα. Η μόνη συμμετοχή της μοίρας ήταν ότι διέθεσε οχήματα σε άλλες μονάδες καταδρομών, τα οποία επέστεψαν στην μονάδα το βράδυ την παραμονή της εισβολής. Όταν ήρθαν φόρτωσαν τα πυρομαχικά και μέσα στο στρατόπεδο πήραν θέση ασφαλείας. Το βράδυ ήρθαν και οι λεγόμενοι πυρήνες, έφεδροι αξιωματικοί. Τις πρωινές ώρες δεν είχαν πάρει ακόμα διαταγή, ακούγανε τα αεροπλάνα, τα ραδιόφωνα που έλεγαν ότι χτυπάγανε την Κύπρο, αλλά η μοίρα είχε φροντίσει να πάει στον χώρο διασποράς πίσω από το στρατόπεδο για να μην βομβαρδιστούν μέσα στο στρατόπεδο περιμένοντας διαταγή. Η διαταγή ήρθε να πάει ο πατέρας μου με την πυροβολαρχία του στονΆγιο Παύλο, η θέση ήταν γνωστή και ήταν προετοιμασμένοι. Βλέποντας ότι οι βομβαρδισμοί είχαν ήδη αρχίσει χωρίς να έχει γίνει η απόβαση, πρόσεξαν να μην σχηματίσουν φάλαγγα περνώντας από την Κερύνεια. Αργότερα ήρθε και η Β και Γ πυροβολαρχία. Στο βάθος στο Πέντε Μίλι έβλεπαν τα πολεμικά πλοία να πλησιάζουν χτυπούσαν τον αποβατικό στόλο, το ναυτικό τους έκανε βολές που προκάλεσε τραυματισμούς και έφερε απώλειες. Μέχρι την Τρίτη που έγινε εκεχειρία. Κατά το διάστημα μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου μετακινήθηκαν σε διάφορες τοποθεσίες. Όντας στην Μύρτου παρατηρητής έβλεπε προωθήσεις αρμάτων, έδινε εντολή να κτυπήσει το πυροβολικό, αλλά η εντολή δεν εκτελείτο καθώς απάντησαν πως τα «πυροβόλα ήταν δεσμευμένα». Ενώ λοιπόν παρακολουθούσαν την προώθηση των Τουρκικών δυνάμεων ήταν ξεκάθαρο ότι η εκεχειρία έδωσε μεγάλο στρατιωτικό πλεονέκτημα στους Τούρκους που έπιασαν τις θέσεις. Ο δεύτερος γύρος τους βρήκε στην περιοχή της Κοκκινοτριμιθιάς. Κατά την διάρκεια της νύκτας πήραν εντολή να πάνε στον Άγιο Ιωάννη Μαλούντας.
Ο φάκελος της Κύπρου ξεκίνησε να ανοίγει αλλά αν και είναι γνωστά τα λάθη και οι ατολμίες κανένας υπεύθυνος δεν διώχθηκε ποινικά. Τα επιτελικά σχέδια άμυνας της Κύπρου εφαρμόστηκαν ατελέστατα. Η αυτοθυσία και η γενναιότητα πολλών, συμπεριλαμβανομένου και του πατέρα μου που προσωπικά είμαι υπερήφανη για την ηρωική στάση του και την σεμνότητα του, απέτρεψαν ακόμα δυσμενέστερη έκβαση.
Η ελληνική χωριάτικη σαλάτα –το εμβληματικό καλοκαιρινό πιάτο που συμβολίζει την αυθεντική μεσογειακή διατροφή– γίνεται ολοένα και λιγότερο… ελληνική.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία του Συνδέσμου Εξαγωγικών Επιχειρήσεων Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών (Incofruit-Hellas), το πρώτο επτάμηνο του 2025 καταγράφηκε αύξηση 3,48% στις εισαγωγές φρούτων και λαχανικών, αγγίζοντας τους 480.070 τόνους. Η εικόνα που προκύπτει προκαλεί εύλογες ανησυχίες για την αυτάρκεια και ανταγωνιστικότητα της εγχώριας παραγωγής.
Χωριάτικη με ντομάτες Τουρκίας
Οι βασικοί πρωταγωνιστές της χωριάτικης, όπως οι ντομάτες, τα αγγουράκια, οι πιπεριές και τα κρεμμύδια, εισάγονται πλέον σε μεγάλες ποσότητες, ακόμη και σε περιόδους που η εγχώρια παραγωγή είναι στα φόρτε της, καθώς η ζήτηση λόγω τουρισμού ξεπερνά την προσφορά.
Μόνο οι εισαγωγές ντομάτας το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2025 άγγιξαν τους 7.196 τόνους, με κύριες χώρες προέλευσης τη Γερμανία (47%), την Τουρκία και την Ολλανδία. Μάλιστα, τον Ιούλιο, ένας μήνας που συνήθως χαρακτηρίζεται από πληθώρα ελληνικών ντοματών, η Τουρκία κατέκτησε την πρώτη θέση μεταξύ των εξαγωγέων, με 1.800 τόνους.
“Δημιουργούνται ήδη αποθέματα ντομάτας από την Τουρκία, γιατί με βάση κοινοτικό κανονισμό από 12/8/25 θα ελέγχεται το 20% των εισαγομένων ποσοτήτων στην Ε.Ε. από τη γειτονική χώρα λόγω κρουσμάτων με υπολείμματα φυτοφαρμάκων, κάτι που σημαίνει καθυστερήσεις, καθώς και πιθανές απορρίψεις φορτίων”, λέει στο Capital.gr ο Γιώργος Πολυχρονάκης, Ειδικός Σύμβουλος της Incofruit-Hellas. Όπως εξηγεί ο ίδιος: “Δεκαπέντε χρόνια πριν είχαμε παραγωγή υπαίθριας ντομάτας περί τους 300.000 τόνους που δημιουργούσαν συνθήκες επάρκειας. Εάν αυτή τη στιγμή η υπαίθρια παραγωγή της ντομάτας αυξανόταν, καθώς η καλλιεργήσιμη γη υπάρχει αλλά έχει εγκαταλειφθεί, ή εάν έπαιρνε μπρος η δεύτερη βάρδια των θερμοκηπίων που αντιστοιχεί στο 1/3-1/4 της συνολικής παραγωγής, θα μπορούσαμε να υποκαταστήσουμε όλες τις εισαγωγές ντομάτας”.
Στο ίδιο μοτίβο, στο επτάμηνο σημαντική είναι και η αύξηση των εισαγωγών κρεμμυδιών (+17,66%), αγγίζοντας τους 9.886 τόνους με βασικές χώρες προέλευσης την Αυστρία, την Ολλανδία και την Ινδία, ενώ εισήχθησαν 2.777 τόνοι γλυκοπιπεριών, κατά 14,87% λιγότερο από το 2024, αλλά ακόμη αρκετά υψηλό νούμερο, με βασικούς προμηθευτές το Ισραήλ (58,4%) και την Ολλανδία. Όλα αυτά σε μια περίοδο που η ελληνική ύπαιθρος θα έπρεπε, θεωρητικά, να καλύπτει τις εθνικές ανάγκες.
Ραγδαία αύξηση εισαγωγών οπωροκηπευτικών
Χαρακτηριστική είναι η πορεία των εισαγωγών οπωροκηπευτικών την τελευταία πενταετία (2020-2024) και όχι μόνο για τα υλικά της ελληνικής χωριάτικης σαλάτας.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε η Incofruit-Hellas, από 13,5 εκατ. κιλά το 2020, οι εισαγωγές ντομάτας εκτινάχθηκαν στα 30 εκατ. κιλά το 2024, σημειώνοντας αύξηση +122% μέσα σε πέντε χρόνια. Στις πιπεριές από 6,4 εκατ. κιλά το 2020, οι εισαγωγές έφτασαν τα 7,5 εκατ. το 2024, με την Ολλανδία και το Ισραήλ να κυριαρχούν ως χώρες προέλευσης. Στις εισαγωγές κρεμμυδιών, παρότι κυμάνθηκαν έντονα, η κορύφωση σημειώθηκε το 2023 με 26,7 εκατ. κιλά, πριν περιοριστούν σε 8,2 εκατ. το 2024. Στις εισαγωγές αγγουριών, αν και κινούνται χαμηλότερα σε απόλυτους αριθμούς, η αύξηση είναι αξιοσημείωτη: από 255.000 κιλά το 2020 σε 872.000 κιλά το 2024 (+241%).
Την ίδια ώρα στην πενταετία 2020-2024 στο μαρούλι οι εισαγωγές διπλασιάστηκαν, από 1,2 εκατ. κιλά το 2020 σε 2,8 εκατ. κιλά το 2024, ενώ ραγδαία ήταν η άνοδος και σε άλλα βασικά προϊόντα, όπως σπανάκι (+78%), κολοκυθάκια (+66%), μανιτάρια (+87%).
Ακόμη και οι πατάτες σημείωσαν αύξηση 47% στις εισαγωγές (από 160,7 εκατ. κιλά το 2020 σε 236,0 εκατ. κιλά το 2024), ενώ το πρώτο επτάμηνο του 2025 εισήχθησαν 191.336 τόνοι πατάτας, κυρίως από την Αίγυπτο (84,4%).
Ανταγωνιστικότητα υπό πίεση
Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία είναι όχι η κάλυψη των εποχικών κενών, αλλά η διαρκής διείσδυση προϊόντων από τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος, σε τιμές που η ελληνική παραγωγή δεν μπορεί να ανταγωνιστεί, δεδομένου ότι πλήττεται από υψηλότερο κόστος καλλιέργειας, ακριβή ενέργεια, γραφειοκρατικά εμπόδια και έλλειψη εργατικών χεριών.
Ταυτόχρονα το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο επιβάλλει αυστηρούς όρους για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων και τις συνθήκες καλλιέργειας, συχνά δεν εφαρμόζεται με την ίδια ένταση στα εισαγόμενα προϊόντα, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.
Ας σημειωθεί ότι, παρότι ο αγροτικός τομέας συνεισφέρει 3,9% στο ΑΕΠ της χώρας, έναντι 1,6% στην υπόλοιπη Ευρώπη, η παραγωγικότητα υστερεί κατά 11% από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ο μέσος Έλληνας αγρότης παράγει 13.144 ευρώ ετησίως, έναντι 20.175 ευρώ του Ευρωπαίου συναδέλφου του.
Σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα, η σύγκλιση της παραγωγικότητας με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο θα μπορούσε να αυξήσει την προστιθέμενη αξία του κλάδου κατά 3 δισεκατομμύρια ευρώ – ένα όφελος άνω του 50%.
Η υποκατάσταση των εισαγωγών από εγχώρια προϊόντα οφείλει να γίνει στρατηγικός στόχος, σημειώνει ο κύριος Πολυχρονάκης. Όχι μόνο για λόγους διατροφικής αυτάρκειας και βιώσιμης γεωργίας, αλλά και για να διατηρηθεί η αυθεντικότητα του “brand Ελλάδα”. Δεν είναι μόνο συμβολικό, είναι και ουσιαστικό: μια ελληνική σαλάτα με τουρκικές ντομάτες, αυστριακά κρεμμύδια και ισραηλινές πιπεριές αδυνατεί να μεταφέρει το ίδιο ποιοτικό και γευστικό αποτύπωμα.
Η απειλή της “ελληνοποίησης”
Ένα ακόμη πρόβλημα είναι η “ελληνοποίηση” εισαγόμενων προϊόντων, τα οποία πωλούνται στην εγχώρια αγορά ως ελληνικά.
“Η παρατηρούμενη εισαγωγή και επανεξαγωγή νωπών οπωροκηπευτικών προϊόντων με τυχόν ελληνοποίησή τους επιβάλλει την αυστηρή επιτήρηση”, προειδοποιεί ο κύριος Πολυχρονάκης. “Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα θιγεί η φήμη των ελληνικών φρούτων και λαχανικών από προϊόντα που δεν πληρούν τις φυτοϋγειονομικές και εμπορικές προδιαγραφές”.
Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά Τραπεζούντας με άδεια των τουρκικών αρχών
Οι τουρκικές αρχές έδωσαν άδεια για να τελεστεί η Θεία Λειτουργία στην ιστορική Μονή Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα στα «Εννιάμερα της Παναγίας», το Σάββατο 23 Αυγούστου, σύμφωνα με ανακοίνωση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Οι τουρκικές αρχές έδωσαν άδεια για να τελεστεί η Θεία Λειτουργία στην ιστορική Μονή Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα στα «Εννιάμερα της Παναγίας», το Σάββατο 23 Αυγούστου, σύμφωνα με ανακοίνωση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
«Ευχαρίστως ανακοινούται εις τους ενδιαφερομένους ευλαβείς προσκυνητάς ότι κατόπιν αποφάσεως των τουρκικών αρχών και εφέτος παρεσχέθη άδεια τελέσεως Θείας Λειτουργίας εις την ιστορικήν Ι. Μονήν Παναγίας Σουμελά Τραπεζούντος την 23ην Αυγούστου 2025, ημέραν αποδόσεως της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου («Εννιάμερα της Παναγίας»). Της Θείας Λειτουργίας θα προστή ο Σεβ. Μητροπολίτης Σαράντα Εκκλησιών κ. Ανδρέας» αναφέρει το ανακοινωθέν του Πατριαρχείου.
Υπενθυμίζεται ότι φέτος για δεύτερη συνεχή χρονιά, η Θεία Λειτουργία στην ιστορική Μονή της Παναγίας Σουμελά δεν τελέστη ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου. Όπως φέτος, έτσι και πέρυσι οι τουρκικές αρχές είχαν δώσει την απαραίτητη άδεια για τέλεση Θείας Λειτουργίας όχι ανήμερα, άλλα κατά την απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 23 Αυγούστου.
