Του Κώστα Ράπτη

Οι μετατοπίσεις στον χώρο της Μέσης Ανατολής, με κύριο, αλλά όχι αποκλειστικό, πρωταγωνιστή τη Σαουδική Αραβία, προχωρούν με ρυθμούς που καθιστούν δύσκολη την αφομοίωσή τους.

Τα τελευταία 24ωρα σημαδεύθηκαν εν προκειμένω από τρεις ηχηρές εξελίξεις. Η πρώτη ήταν η πύκνωση των πληροφοριών ότι ο ισχυρός άνδρας του βασιλείου, πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν πρόκειται να απευθύνει πρόσκληση στη Συρία να παραστεί στη σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου τον Μάιο στο Ριάντ, επιταχύνοντας, μετά από 12 χρόνια διακοπής των σχέσεων, τη διαδικασία επανεισδοχής της Δαμασκού στην “αραβική οικογένεια”.

Στην ίδια διαδικασία, στην οποία πρωτοπόρησαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εντάσσονται και πρόσφατες κινήσεις, όπως η επίσημη επίσκεψη του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ στο Ομάν στις 20 Φεβρουαρίου και στο Άμπου Ντάμπι στις 19 Μαρτίου, καθώς και η μετάβαση το Σάββατο του υπουργού Εξωτερικών της Συρίας, Φαϊζάλ αλ Μικντάντ στο Κάιρο για επαφές, πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Συρία το 2011, με τον ομόλογό του, Σάμεχ Σούκρι. Υπενθυμίζεται ότι η Αίγυπτος εμφανίζεται εν γένει ευθυγραμμισμένη με το Ριάντ στα θέματα της περιοχής, ενώ το Ομάν αποτελεί μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, αν και ειδικεύεται στον ρόλο “γεφυροποιού” (λ.χ. φιλοξενώντας παλαιότερα τις επαφές της κυβέρνησης Ομπάμα με το Ιράν και πιο πρόσφατα μέρος των συνομιλιών μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας που κατέληξαν στη συμφωνία του Πεκίνου στις 10 Μαρτίου).

Η δεύτερη (και με ισχυρότερη διεθνή απήχηση) εξέλιξη των ημερών ήταν η αιφνιδιαστική ανακοίνωση του OPEC+ την Κυριακή ότι από τον επόμενο μήνα προχωρά, εκτός χρονοδιαγράμματος, σε μείωση της πετρελαϊκής παραγωγής κατά τουλάχιστον ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως, με την Σαουδική Αραβία να επωμίζεται το ήμισυ της περικοπής. Επιβεβαιώνεται έτσι ο συντονισμός του βασιλείου με την Ρωσία στα ζητήματα της αγοράς πετρελαίου και η αδιαφορία του προς τις εκκλήσεις της Ουάσιγκτον για ποσοστώσεις τέτοιες που να αποκλιμακώνουν τις πληθωριστικές πιέσεις προς τις δυτικές οικονομίες.

Η τρίτη εξέλιξη ήταν η υπενθύμιση από τους New York Times σε δημοσίευμα του Σαββάτου των πυρηνικών φιλοδοξιών της Σαουδικής Αραβίας, η διευκόλυνση των οποίων φέρεται να ήταν ο όρος που έθετε το Ριάντ στη Ουάσιγκτον ώστε να προσχωρήσει στις Συμφωνίες του Αβραάμ για εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ.

Κατά το ίδιο δημοσίευμα, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν αποβλέπει όχι μόνο στην ανάπτυξη αντιδραστήρων παραγωγής ενέργειας, στο πλαίσιο των σχεδίων του για διαφοροποίηση της σαουδαραβικής οικονομίας, αλλά και στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων ουρανίου της χώρας του, για να την μετατρέψει σε εξαγωγέα πυρηνικών καυσίμων. Στον βαθμό που οι ΗΠΑ επιφυλάσσονται σε ό,τι αφορά την διάδοση (χωρίς αυστηρούς ελέγχους στους οποίους το Ριάντ δεν έχει συγκατατεθεί) τεχνολογιών που θα μπορούσαν να αποκτήσουν στρατιωτική χρήση, η Σαουδική Αραβία προσανατολίζεται ολοένα και περισσότερο στη συνεργασία με την Κίνα. Επιπλέον, η διαφαινόμενη υποχώρηση των εντάσεων με το Ιράν υποβαθμίζει προοπτικά τη σημασία της αμερικανικής στρατιωτικής προστασίας. Το δε γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία αποφάσισε την περασμένη εβδομάδα να συνδεθεί, υπό καθεστώς “εταίρου διαλόγου”, με τον ρωσο-κινεζικής εμπνεύσεως Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, υποδηλώνει την αποφασιστική επέκταση του ανοίγματος προς τις ευρασιατικές δυνάμεις και στον τομέα της ασφάλειας.

Γεωπολιτικό “hedging”

Πρόκειται για μια περίπλοκη άσκηση “hedging” στις διεθνείς σχέσεις του βασιλείου, την οποία με τον τρόπο του μιμείται και ο Μπασάρ αλ Άσαντ.

Ο Σύρος πρόεδρος εξισορροπούσε μέχρι τώρα την εξάρτησή του από τη Ρωσία με την ειδική σχέση που έχει αναπτύξει με το Ιράν (και συμμάχους του, όπως η οργάνωση Χεζμπολλάχ). Η προσθήκη του αραβικού παράγοντα διευρύνει τις δυνατότητές του στον πολυμέτωπο αγώνα του απέναντι στους ισλαμιστές αντάρτες, τους Κούρδους αυτονομιστές, τους Αμερικανούς υποστηρικτές των τελευταίων και την Τουρκία, η οποία κατέχει τμήμα της συριακής επικράτειας. Τα αραβικά κράτη μοιάζει να παραμερίζουν τις μεταξύ τους εχθρότητες, ώστε να εκτοπίσουν από τη Συρία τις εξω-αραβικές επιρροές: όχι μόνο εκείνη του Ιράν, αλλά και της Τουρκίας – την ώρα που η Ρωσία πιέζει για την επανασυμφιλίωση Άσαντ και Ερντογάν και διοργανώνει στη Μόσχα τετραμερή συνάντηση (με ρωσική, ιρανική, τουρκική και συριακή συμμετοχή) σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών. Η αποστροφή του Σάμεχ Σούκρι ότι η Αίγυπτος στηρίζει την “εδαφική ακεραιότητα” της Συρίας είναι από αυτή την άποψη χαρακτηριστική.

Το νέο τοπίο δείχνει να αφήνει “εκτός παιδιάς” το Κατάρ (άλλοτε συγκηδεμόνα με την Τουρκία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και μοναδική εναπομείνασα αραβική χώρα που αντιστέκεται σθεναρά στην ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Δαμασκό), τις ΗΠΑ, για τις οποίες αποτελεί σημαντικό ερώτημα κατά πόσο θα κινητοποιήσουν τις κυρώσεις του “Caesar’s Act” εναντίον συμμάχων αραβικών κρατών που θα συμμετάσχουν στην ανοικοδόμηση της Συρίας και βέβαια το Ισραήλ, που τρόπον τινά απάντησε στις τελευταίες εξελίξεις με τις τρεις κατά σειρά αεροπορικές επιδρομές των τελευταίων 24ώρων εναντίον στόχων του Ιράν και της Χεζμπολάχ στη Συρία.

liberal.gr