Τα εθνικά οφέλη από την εφαρμογή τού ΔΕΑΧ την περίοδο 1993-2000

Του Φοίβου Κλόκκαρη *

Στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) και ειδικά στόν τομέα «Άμυνα και Ασφάλεια», περιλαμβάνεται η μελέτη σε συνεργασία με την Ελληνική κυβέρνηση, της προοπτικής «…ουσιαστικής αναβίωσης του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου(ΔΕΑΧ) Κύπρου-Ελλάδας σε επιχειρησιακό επίπεδο».

ΤοΔΕΑΧ υπήρξε η σύλληψη και εφαρμογή από τον Ελληνισμό, στρατηγικής <<ανάσχεσης>> τής Τουρκικής στρατηγικής <<επέκτασης>> προςΝότο και Δυσμάς.Η ουσιαστική αναβίωση τούΔΕΑΧ είναι επιτακτική ανάγκη ώς αντίποδας προς το επιθετικό δόγμα και τη συνεχιζόμενη  επεκτατική πολιτική τής Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων τής Ελλάδας και Κύπρου στο Αιγαίο την Ανατολική Μεσόγειο (ΑΜ) και Κύπρο.

Ο γεωγραφικός και αμυντικός χώρος τής Κύπρου και Ελλάδας είναι ενιαίος και οι ΑΟΖ τους στην ΑΜ( που θα έπρεπε να είχαν οριοθετηθεί) εφάπτονται.Το αμυντικό μέτωπο τούΕλληνισμού έναντι τήςΤουρκίας, εκτείνεται από τον Έβρο, τα νησιά τούΑιγαίου μέχρι τήνΚύπρο, η οποία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη τρωτότητα.Έχει στο έδαφος της ένα τεράστιο Tουρκικό στρατιωτικό προγεφύρωμα, στο οποίο η ηΤουρκία διατηρεί ισχυρές κατοχικές δυνάμεις επιπέδου Σώματος Στρατού με επιθετική διάταξη.Η ΚΔ δεν έχει τη δυνατότητα με τους εσωτερικούς συντελεστές ισχύος της(κυρίως η Εθνική Φρουρά(ΕΦ) με ασθενέςΠΝ και ΠΑ),να εξισορροπήσει τη μεγάλη στρατιωτική ισχύ τήςΤουρκίας και να προτάξει αξιόπιστη αποτρεπτική ικανότητα. Χρειάζεται τήν βοήθεια εξωτερικών συντελεστών ισχύος και αυτήν μπορεί και πρέπει να  προσφέρει  μέσω τούΔΕΑΧ η Ελλάδα ,η οποία έχει συμβατική και ηθική υποχρέωση να προστατεύσει τον Ελληνισμό τής Κύπρου αλλά και συνταγματική  υποχρέωση να προστατεύσει τίς Ελλαδικές δυνάμεις στο νησί. Την συνείδηση μας, βαραίνει η τραυματική εμπειρία τής καταστροφής τού1974, όταν οιΕλληνικές κυβερνήσεις δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους προς τη Κύπρο.

Επειδή το ΔΕΑΧ  άρχισε με καλούς οιονούς αλλά δεν είχε αίσιο τέλος, είναι απαραίτητο, να μελετηθούν ενδελεχώς τα αίτια που οδήγησαν στην υποβάθμιση του, τα οφέλη από την εφαρμογή του τη περίοδο 1993-2000 και να καθορισθούν οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιτυχή αναβίωση του.

Αίτια υποβάθμισης τού ΔΕΑΧ: Η έλλειψη αποφασιστικότητας και  πολιτικής βούλησης από τις κυβερνήσεις  Ελλάδας – Κύπρου. Η Ελλάδα δεν  έδωσε την δέουσα βαρύτητα σε τρείς βασικούς παράγοντες: στη σημασία τής ΑΜ για τα  ζωτικά συμφέροντα της –  στις απαιτήσεις αναβάθμισης των αεροναυτικών δυνάμεων της – στις συμβατικές υποχρεώσεις της έναντι τής ΚΔ.Η Κύπρος επηρεάστηκε αρνητικά από τη σχολή σκέψης ότι οι μικρές χώρες είναι μάταιο να επενδύουν στην άμυνα τους, μείωσε τις αμυντικές δαπάνες της, παραμέλησε τη στρατιωτική ισχύ της, ιδιαίτερα στο θαλάσσιο και εναέριο χώρο και συμφώνησε στον αφοπλισμό τού κυπριακού κράτους στα πλαίσια λύσης ΔΔΟ στο Κυπριακό, που επέβαλαν ηΒρετανία και Τουρκία(αυτό προέβλεπε και το σχέδιο Ανάν ).Ο αφοπλισμός τής Κύπρου και τών νησιών τού Ανατολικού Αιγαίου, είναι επιδίωξη τής Τουρκίας για να είναι εύκολη λεία τής επεκτατικής βουλιμίας της .

Οφέλη από την εφαρμογή τού ΔΕΑΧ την περίοδο 1993-2000:Τα οφέλη ήσαν πολλαπλά για τήνΕλλάδα και ιδιαίτερα τήνΚύπρο.Συνέβαλε στην τόνωση τού ηθικού τούΚυπριακού Ελληνισμού και  στην ενδυνάμωση τής επιχειρησιακής δυνατότητας τών ενόπλων Δυνάμεων(ΕΔ) τής Ελλάδας για ενίσχυση της Κύπρου καθώς και τής  αποτρεπτικής ικανότητας  τής ΕΦ. Κατασκευάσθηκαν στή Κύπρο η στρατιωτική αεροπορική βάση<<Ανδρέας Παπανδρέου>> και ναυτική βάση<< Ευάγγελος Φλωράκης>>, ενισχύθηκαν οι δυνάμεις ξηράς ,πραγματοποιήθηκαν διακλαδικές Τακτικές Ασκήσεις Μετα Στρατευμάτων(ΤΑΜΣ) αεροναυτικών δυνάμεων και δυνάμεων ξηράς στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Καστελλορίζου-Κύπρου και στο έδαφος τής Κύπρου (ΤΟΞΟΤΗΣ-ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ-ΒΕΡΓΙΝΑ-ΝΙΚΗ).Έγινε δοκιμή στη πράξη του Συστήματος Χειρισμού κρίσεων (ΣΧΚ), των επιχειρησιακών σχεδίων, τού Συστήματος Διοικήσεως Ελέγχου και Πληροφοριών (ΣΔΕΠ), τών δυνατοτήτων και τής διαλειτουργικότητας τών μέσων και οπλικών συστημάτων. Αποκτήθηκαν πολύτιμες εμπειρίες από τους χειριστές, τα στελέχη και τούς επιτελείς τής ΕΦ και τών ΕΔ Ελλάδας, ιδιαίτερα στους τομείς της αεράμυνας, τής διακλαδικής συνεργασίας, τής τακτικής κίνησης των αεροναυτικών δυνάμεων τής Ελλάδας στηνΑΜ με τον οπλισμό τους , από την Ελλάδα στη Κύπρο μακράν των βάσεων ανεφοδιασμού τους καθώς και τής αντιμετώπισης τής Τουρκικής αντίδρασης(αναχαιτήσεις στον εναέριο χώρο τής Κύπρου).Έγινε στη πράξη δοκιμή τής  διασύνδεσης τού αμυντικού χώρου Κύπρου-Ελλαδας  και   υπήρξαν χρήσιμα συμπεράσματα  για τη δυνατότητα ενίσχυσης τής Κύπρου,την επάρκεια των υποδομών και τούς απαιτούμενους εξοπλισμούς και επιχειρησιακούς συντονισμούς τών ενεργειών τών επιτελείων τών δύο χωρών.

Η υποβάθμιση τού ΔΕΑΧ ,που δέχθηκε σοβαρό πλήγμα και από τήν  μή έλευση τών S-300,προκάλεσε κενό ασφάλειας στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Κύπρου-Καστελλορίζου, το οποίο εκμεταλλεύθηκε η Τουρκία με  δυναμική προβολή διεκδικήσεων σε βάρος τών ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου.

Προϋποθέσεις επιτυχούς αναβίωσης του ΔΕΑΧ: Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αποφασιστικότητα και η ύπαρξη πολιτικής βούλησης από τις κυβερνήσεις Ελλάδας-Κύπρου, η οποία να βασίζεται: (1) στην αμοιβαία πίστη στην αξία και αποτελεσματικότητα τούΔΕΑΧ, ώς μέσου υπεράσπισης τών εθνικών συμφερόντων τών δύο χωρών (2) στην απαίτηση οι δύο χώρες να έχουν τις απαραίτητες αεροναυτικές δυνάμεις και υποδομές υποστήριξης τους,  συνεργασία στούς εξοπλισμούς (διαλειτουργικότητα μέσων) και κοινή αμυντική σχεδίαση (3)στην κοινή διαπίστωση ότι ηΤουρκία συνεχίζει να υλοποιεί την επεκτατική στρατηγική της σε βάρος τής Ελλάδας –Κύπρου και ότι  η ΑΜ έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για τα εθνικά συμφέροντα τους (ασφάλεια, ΑΟΖ, ενεργειακά αποθέματα, ναυτιλία κ.α.) (4)στην δέσμευση τήςΕλλάδας να θεωρήσει casus belli νέα επιθετική ενέργεια τής Τουρκίας σε βάρος της Κύπρου και να τήν υπερασπιστεί με όλα τα μέσα.Δέσμευση συναφής και με την υποχρέωση τής Ελλάδας, να εγγυηθεί  την εδαφική  ακεραιότητα τής ΚΔ ( άρθρο ΙΙ τής Συνθήκης Εγγυήσεως).

Σήμερα από πλευράς στρατιωτικών δυνατοτήτων, δημιουργούνται ευνοικές προοπτικές αναβίωσης του ΔΕΑΧ.Στην Ελλάδα βρίσκεται σε εξέλιξη σημαντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα ενίσχυσης τουΠΝ (Φρεγάτες Belhara, Κορβέτες κ.ά.) και τής ΠΑ (αεροσκάφη Rafale, F16 Viber, F-35).H ΚΔ τον τελευταίο χρόνο αύξησε  τις αμυντικές δαπάνες της και πρέπει επειγόντως να επεκτείνει τις δυνατότητες τής ναυτικής και αεροπορικής βάσης της και να δρομολογήσει σε συνεργασία με την Ελλάδα την απόκτηση σύγχρονων πολεμικών σκαφών ναυτικού και αεροπορίας.Η νέα κυβέρνηση τήςΚΔ έχει θέσει ως προτεραιότητα τού εξοπλιστικού προγράμματος της «…την ενίσχυση τού ΠΝ και ΠΑ τής ΕΦ».Είναι απαραίτητο να υπάρχει συνεχής παρουσία αεροναυτικών δυνάμεων τής Ελλάδας στη Κύπρο και να αξιοποιηθεί η συμμετοχή των δύο χωρών στή PESCO τής ΕΕ.Η PESCO(Permanent Structured Cooperation)παρέχει τη δυνατότητα στρατιωτικής συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου στα πλαίσια τής Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας(ΚΠΑΑ) τήςΕΕ.

* αντιστράτηγος ε.α.