Των Margaryta Khvostova, Dmytro Kryvosheiev 

Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έθεσε στο επίκεντρο το ζήτημα της μελλοντικής αρχιτεκτονικής άμυνας και ασφάλειας της Ευρώπης. Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επανεκτιμούν τις δομές, τους μηχανισμούς και τις ευκαιρίες για την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού αμυντικού συστήματος ανθεκτικού σε “κραδασμούς”, η εμπειρία, η γνώση και η συμμετοχή της Ουκρανίας θα είναι ανεκτίμητες.

Ο υψηλής έντασης πόλεμος στην ευρωπαϊκή ήπειρο έχει γίνει για άλλη μια φορά σημαντικό μέλημα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Ακόμα κι αν το Κρεμλίνο χάσει τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας, θα ήταν αφελές να περιμένουμε ότι τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης δεν θα συνεχίσουν να απαιτούν προστασία. Η Ρωσία θα παραμείνει μια ρεβιζιονιστική δύναμη που θα επιδιώκει να αποκτήσει τη δική της “σφαίρα επιρροής”, η οποία θα περιλαμβάνει μετασοβιετικές ευρωπαϊκές χώρες.

Το ΝΑΤΟ θα παραμείνει ο κύριος παράγοντας ασφάλειας για την υπεράσπιση των μελών του έναντι της Ρωσίας και για το να διασφαλιστεί ότι η πολιτική του Κρεμλίνου δεν υπονομεύει το περιβάλλον ασφαλείας στην Ευρώπη. Η ΕΕ έχει επίσης όλο και μεγαλύτερο ρόλο να διαδραματίσει στη διασφάλιση και τη σταθεροποίηση της Ευρώπης και της περιφέρειάς της. Οι ΗΠΑ διαδραμάτισαν έναν από τους πιο αποφασιστικούς ρόλους στο να υποστηριχθεί η Ουκρανία με όπλα και άλλους πόρους για να διασφαλίσουν ότι ο πόλεμος δεν θα εξαπλωθεί περαιτέρω στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Τα αμερικανικά στρατεύματα είναι εγκατεστημένα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αποτρέποντας οποιονδήποτε συμβατικό στρατό από το να συμμετάσχει σε επιχειρήσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος, κάτι που θα πυροδοτούσε μια απάντηση από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η Κίνα παραμένει το πρωταρχικό μέλημα για την ασφάλεια των ΗΠΑ, και η Ρωσία και οι σύμμαχοί της το καταλαβαίνουν αυτό. Η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να υπερασπιστεί τα ανατολικά της σύνορα χωρίς να βασίζεται αποκλειστικά στην επέμβαση των ΗΠΑ.

Η Ουκρανία δεν πρέπει να μείνει στην περιφέρεια των συμμαχιών ασφαλείας μετά τον πόλεμο. Η χώρα φιλοδοξεί να είναι μέλος τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της ΕΕ, αλλά μέχρι να συμβεί αυτό, μπορεί σταδιακά να ενσωματωθεί ως στενός σύμμαχος συμμετέχοντας σε κοινά έργα. Αυτό θα βοηθήσει την ασφάλεια και της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά θα φέρει επίσης την Ουκρανία πιο κοντά στην ένταξη και στους δύο οργανισμούς. Οι Ουκρανοί έχουν κάνει μεγάλες θυσίες για να υπερασπιστούν την Ευρώπη, κάτι που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Ωστόσο, για τις στρατιωτικές και αμυντικές δομές, τα επιχειρήματα περί δικαιοσύνης σπανίως είναι πειστικά. Επομένως, είναι πιο σημαντικό να εστιάσουμε στο γιατί και οι δύο οργανισμοί θα ωφεληθούν από το να έχουν την Ουκρανία ως σύμμαχο και πώς θα πρέπει να εμπλέξουν τη χώρα στη μελλοντική ευρωπαϊκή αμυντική διαμόρφωση.

Η Ουκρανία έχει αποδείξει την ικανότητά της να προστατεύει όχι μόνο τον εαυτό της αλλά και την ευρωπαϊκή ήπειρο από εισβολή από τα ανατολικά. Έχει μια μοναδική εμπειρία στο να πολεμά έναν σύγχρονο πόλεμο πλήρους κλίμακας που δεν μοιάζει με οτιδήποτε σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως αποτέλεσμα τούτου, έχει αναπτύξει αποτελεσματικές γραμμές άμυνας κατά της εισβολής και μπορεί να κινητοποιήσει τη δύναμή της και να αντιδράσει γρήγορα, συμπεριλαμβανομένης της απειλής εισβολής από τη Λευκορωσία στη βόρεια Ουκρανία.

Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν επίσης αποκτήσει σημαντική εμπειρία χειρισμού των δυτικών όπλων που χρησιμοποιούνται τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις δομές του ΝΑΤΟ. Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία συμμετείχε σε στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ για πολλά χρόνια. Πολεμώντας κατά της Ρωσίας, έχει ενσωματώσει στη στρατηγική της συστήματα αεράμυνας και πυραυλικής άμυνας, όπως το αμερικανικό-νορβηγικό NASAMS και το γερμανικό Iris-T – και πιθανότατα θα επεκτείνει σύντομα αυτόν τον κατάλογο με άλλα ευρωπαϊκά και αμερικανικά συστήματα, όπως τα Patriot και SAMP/Τ. Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει επίσης άλλους τύπους δυτικών όπλων που απαιτούν μικρότερο ποσοστό συντονισμού, όπως τεθωρακισμένα οχήματα και πυροβολικό. Η επόμενη αντεπίθεσή τους θα βασίζεται σε διαφορετικές εκδόσεις δυτικών αρμάτων μάχης, συμπεριλαμβανομένων γερμανικών Leopard και Leopard 2, αμερικανικών Abrams M1 και UK Challenger 2, και εάν λάβουν δυτικά αεροπλάνα στο μέλλον – όπως ζητά ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι – θα έχουν μεγάλη εμπειρία χειρισμού όλων των τύπων στρατιωτικού εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Επιπλέον, καθώς είναι πιθανό η άμυνα των συνόρων με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία να παραμείνει σημαντική μετά το τέλος των ενεργών εχθροπραξιών, η Ουκρανία θα συνεχίσει να είναι σημαντικός παράγοντας σε αυτές τις ανατολικές γραμμές της ευρωπαϊκής άμυνας. Η χώρα μπορεί στο μέλλον να παραμείνει υπεύθυνη για επιχειρήσεις υψηλής έντασης, με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης να συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ως κόμβος επιμελητείας και επισκευής για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του ουκρανικού στρατού. Η αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας άμυνας θα είναι πρωταρχικό μέλημα για τις ευρωπαϊκές χώρες και θα απαιτήσει στενή συνεργασία.

Ενόσω οι ευρωπαϊκές χώρες εργάζονται για τη διαμόρφωση της νέας αμυντικής συνεργασίας, η εμπειρία της Ουκρανίας στη μάχη – τόσο όσο αφορά την τακτική όσο και τα όπλα – θα είναι ανεκτίμητη. Το ουκρανικό στρατιωτικό προσωπικό μπορεί να παρέχει πολύτιμες συμβουλές και εκπαίδευση σε άλλους δυτικούς στρατούς με βάση τη δική του εμπειρία. Θα πρέπει να συνεχίσουν να συμμετέχουν σε στρατιωτικές ασκήσεις και να παρέχουν εκπαίδευση μέσω των μορφών του ΝΑΤΟ στο μέλλον. Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο δεδομένου του ότι πολλά από τα σοβιετικά όπλα που χρησιμοποιούνται από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις χρησιμοποιούνται επίσης από ορισμένα άλλα κράτη που ενδέχεται να αμφισβητήσουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας.

Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να αρχίσει να περιλαμβάνει την Ουκρανία σε ορισμένες από τις πρωτοβουλίες της. Έχει ήδη θέσει τα θεμέλια για να το κάνει: η Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ – Ουκρανίας, που υπογράφηκε το 2014, οραματιζόταν τη στρατιωτικοπολιτική ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ΕΕ. Αυτό αναπτύσσεται κατόπιν της υπογραφής, με αξιοσημείωτη πρόοδο στους τομείς της δικαιοσύνης, της ασφάλειας, της εθνικής ασφάλειας και της άμυνας, μεταξύ άλλων. Τον Οκτώβριο του 2022, η ΕΕ ίδρυσε Αποστολή Στρατιωτικής Βοήθειας για να υποστηρίξει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, ως μέρος της οποίας η ΕΕ δεσμεύτηκε να εκπαιδεύσει Ουκρανούς στρατιώτες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει τώρα να βασιστούν σε αυτό το θεμέλιο για να ενσωματώσουν σταδιακά την Ουκρανία σε άλλες δομές.

Μια ευκαιρία για να γίνει αυτό θα ήταν η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Ασπίδας του Ουρανού (ESSI) – ένα έργο υπό τη γερμανική καθοδήγηση για τον συντονισμό των συστημάτων αεράμυνας. Αλλά η αμυντική συνεργασία ΕΕ – Ουκρανίας θα πρέπει να επεκταθεί πέρα ​​από αυτό το έργο. Η ΕΕ έχει αναπτύξει διάφορες πρωτοβουλίες για την εκτέλεση οικονομικών και υλικοτεχνικών καθηκόντων στο πλαίσιο της συνεργασίας της στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, της Συντονισμένης Ετήσιας Επισκόπησης για την Άμυνα και της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO). Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη συμμετοχή της Ουκρανίας, καθώς και από την εμπειρία και τη γνώση της.

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι δομές ήδη παρεμποδίζονται από την έλλειψη συντονισμού και συνοχής. Ως εκ τούτου, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορεί να κρίνουν ως παράλογο το να ενσωματώσουν σε αυτές ένα νέο μη μέλος της ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΕ έχει σαφώς καθορισμένα όρια για την αμυντική συνεργασία με τρίτες οντότητες και αυτές οι πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν τη δυνατότητα συμμετοχής τρίτων. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Νορβηγία συμμετείχαν στο σχέδιο Στρατιωτικής Κινητικότητας PESCO το 2021 και το Ηνωμένο Βασίλειο προσκλήθηκε να συμμετάσχει σε αυτό τον Νοέμβριο του 2022. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω κοινής πράξης προμηθειών (EDIRPA) επιτρέπει στην ΕΕ να χρηματοδοτήσει έργα στα οποία τουλάχιστον το 70% των εξαρτημάτων προέρχονται από την ΕΕ. Η ΕΕ σίγουρα θα δώσει προτεραιότητα στη δική της συνοχή και εσωτερική συνεργασία, αλλά η σταδιακή συμμετοχή της Ουκρανίας στα αμυντικά έργα της ΕΕ που είναι ανοιχτά σε μη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να εξεταστεί πιο σοβαρά τόσο από την ΕΕ όσο και από τους ουκρανικούς αμυντικούς θεσμούς.

Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έγιναν γρήγορα μία από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Χειρίζονται εκατοντάδες τανκ και άλλα βαρέα τεθωρακισμένα οχήματα. Σχεδόν ένα εκατομμύριο Ουκρανοί έχουν κινητοποιηθεί για να πολεμήσουν στον πόλεμο και πολλοί από αυτούς έχουν ήδη εμπειρία μάχης. Η Ουκρανία έχει αποδείξει ότι μπορεί ήδη να διεξάγει πόλεμο πλήρους κλίμακας εναντίον ενός επιτιθέμενου που την ξεπερνά σε αριθμό στρατιωτικού εξοπλισμού και προσωπικού. Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκοί στρατοί θα χρειαστούν λίγο χρόνο για να αναπτύξουν τη στρατιωτική τους ικανότητα – η Ευρώπη έχασε περίπου το 35% των δυνατοτήτων της τις τελευταίες δύο δεκαετίες και μόνο εννέα από τα 30 κράτη μέλη του ΝΑΤΟ ξοδεύουν επί του παρόντος το 2% (ή περισσότερο) του ΑΕΠ τους στην άμυνα, όπως απαιτεί το ΝΑΤΟ. Στον απόηχο του πολέμου, καθώς η ΕΕ και το ΝΑΤΟ προσαρμόζουν τους θεσμούς τους στο νέο περιβάλλον, θα επωφεληθούν από την επέκταση των δεσμών που δημιουργήθηκαν με την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το να συμπεριληφθεί η Ουκρανία στη μελλοντική διαμόρφωση της ευρωπαϊκής άμυνας θα ενισχύσει τόσο την ευρωπαϊκή όσο και τη διατλαντική ασφάλεια, διασφαλίζοντας την ασφάλεια της Ευρώπης στα ανατολικά της σύνορα και ανακουφίζοντας κάποια πίεση από τον στρατό των ΗΠΑ.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ

capital.gr