Οι Τούρκοι ισλαμιστές, ειδικά οι νεο-οθωμανοί, μισούσαν ιστορικά τη Ρωσία – τόσο την τσαρική όσο και τη σοβιετική. Ομοίως, οι Ρώσοι και οι Σοβιετικοί δεν υπήρξαν ποτέ μεγάλοι θαυμαστές των Τούρκων – τόσο επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όσο και τουρκικής δημοκρατίας. Σήμερα, ωστόσο, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με το ένα πόδι στο ΝΑΤΟ, επιδεικνύει μια φιλορωσική κλίση που δεν είχε ξαναειδωθεί, και μάλιστα σε μια περίοδο που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θεωρείται υπαρξιακή απειλή για τα δυτικά συμφέροντα. Ποιο είναι το μυστικό πίσω από αυτόν τον ξαφνικό “γάμο”;

Για τον Πούτιν, η φιλία του Ερντογάν γίνεται όλο και πιο σημαντική – και το αντίστροφο. Η Τουρκία αρνήθηκε να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία, ρίχνοντας έτσι σανίδα σωτηρίας στον Πούτιν. Οι τουρκικοί ουρανοί παραμένουν ανοιχτοί για τις ρωσικές αεροπορικές εταιρείες και οι πόρτες της ανοίγουν σε εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσους και τα χρήματά τους. Οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία αυξάνονται. Μόνο τον Ιούλιο, οι εξαγωγές στη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 75% από έτος σε έτος.

Η ρωσική κρατική Rosatom, η οποία κατασκευάζει τον πρώτο πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Τουρκίας, έχει στείλει περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια στην τουρκική θυγατρική της, στην πρώτη από μια σειρά τέτοιων μεταφορών κεφαλαίων. Τα ρωσικά χρήματα βοήθησαν να καλυφθεί η αυξανόμενη τρύπα στα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας την στιγμή που ο Ερντογάν χρειάζεται ξένα χρήματα για την προβληματική οικονομία της χώρας πριν από τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές.

Ορισμένοι αναλυτές βλέπουν το τρίγωνο των ομολόγων Rosatom-Akkuyu-δολαρίου ως τουρκικό-ρωσικό σχέδιο για να ανοίξει χώρος για ρωσικά κεφάλαια στην Τουρκία. Πιστεύουν δε ότι η αύξηση των αποθεμάτων ξένου νομίσματος και χρυσού της τουρκικής κεντρικής τράπεζας – 108 δισεκατομμύρια δολάρια στις 4 Αυγούστου, από 98,9 δισεκατομμύρια δολάρια στις 26 Ιουλίου – είχε να κάνει με τη εισροή ρωσικών χρημάτων προς την Τουρκία.

Το Bloomberg ανέφερε ότι οι «μυστικές ροές κεφαλαίων» προς την Τουρκία είχαν φτάσει σε «νέα υψηλά, επιτρέποντας στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να ενισχύσουν τα συναλλαγματικά αποθέματα παρά το αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα και την αδύναμη ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία σε λίρες». Η πηγή του Bloomberg παραμένει ασαφής.

Τον Μάρτιο, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι οι Ρώσοι ολιγάρχες είναι ευπρόσδεκτοι στην Τουρκία. Τον Οκτώβριο, οι Financial Times ανέφεραν ότι από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2021, ρεκόρ 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων από ασαφή προέλευση είχαν εισρεύσει στην Τουρκία. Ο Τούρκος ερευνητής δημοσιογράφος Aytuğ Özçolak απαριθμούσε μερικούς από τους Ρώσους ολιγάρχες που έχουν επιχειρηματικά συμφέροντα, επενδύσεις και κεφάλαια στην Τουρκία, όπως οι Leonid Mikhelson, Vagit Alekperov, Vladimir Lisin, Vladimir Potanin, Alexey Mordashov και Mikhail Fridman.

Σύμφωνα με τον Marc Pierini, ανώτερο συνεργάτη του Carnegie Europe και πρώην πρεσβευτή της ΕΕ στην Άγκυρα, ο αριθμός των Ρώσων ομογενών στην Τουρκία, καθώς και οι επενδύσεις τους σε ακίνητα και οι οικονομικές μεταφορές τους σε τουρκικές τράπεζες, έχουν αυξηθεί σημαντικά. Επιπλέον, έγραψε ο Πιερίνι, υπάρχει η υποψία ότι η Ρωσία προσπαθεί να παρακάμψει ορισμένες από τις επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων μέσω της Τουρκίας, ιδίως μέσω της απόκτησης συμμετοχών σε τουρκικές πετρελαϊκές επιχειρήσεις, καθώς κοινές εταιρείες συμβάλλουν στη θόλωση του εμπορίου πετρελαίου.

Ο Πιερίνι σημείωσε ακόμη:

“Η πολιτική του Κρεμλίνου είναι εξαιρετικά ρεαλιστική: γνωρίζοντας ότι οι εταίροι της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ επιθυμούν να την κρατήσουν στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και η Άγκυρα έχει κάθε συμφέρον να παραμείνει εντός του ΝΑΤΟ, ο στόχος του Πούτιν παραμένει να αγκιστρώσει τον Ερντογάν όλο και περισσότερο παρά τη Ρωσία μέσω ενός τεράστιου πλέγματος αμοιβαίων συμφερόντων στους τομείς της άμυνας, της ενέργειας, του εμπορίου και των οικονομικών.

Με αυτόν τον τρόπο, ο Πούτιν παρηγορεί έναν ταλαιπωρημένο εν ενεργεία πρόεδρο και ενισχύει ανοιχτά τη θέση του Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές. Περισσότερο από το να εγκαταλείψει ο Τούρκος πρόεδρος τους παραδοσιακούς δυτικούς εταίρους του, ο κόσμος βλέπει τον Ρώσο πρόεδρο να χρησιμοποιεί την Τουρκία για δικά του οφέλη.”

Τα αστεία στο πολιτικό πεδίο της Άγκυρας περιγράφουν τον Πούτιν ως “αρχηγό του επαρχιακού κλάδου του Κόμματος Ερντογάν στη Μόσχα”. Όποιο δείκτη κι αν κοιτάξει κανείς, ο Πούτιν θέλει να παραμείνει ο Ερντογάν στην εξουσία. Θα προτιμούσε να μην παίξει με κάποιον άλλο ως νέο ηγέτη της Τουρκίας. Άλλωστε, οι πιθανοί αντίπαλοι του Ερντογάν δεσμεύονται να αποκαταστήσουν τους ισχυρούς δεσμούς της Τουρκίας με τις δυτικές χώρες. Ο δεσμός Ερντογάν-Πούτιν έχει δύο βασικούς πυλώνες. Το ένα είναι ο πραγματισμός: ωφελούνται και στρατηγικά, πολιτικά και οικονομικά. Το άλλο είναι ιδεολογικό: Και οι δύο μισούν τη Δύση.