Το πιο συνηθισμένο ερώτημα στα ελληνοτουρκικά εδώ και τρία περίπου χρόνια είναι το «Πού το πάει η Τουρκία;». Αυτό το ερώτημα δε θα έπρεπε να μας απασχολεί πλησιάζοντας στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα. Πρώτον, δε θα έπρεπε να μας απασχολεί δεκαετίες πριν και όχι απλώς επειδή ο Ερντογάν αποφάσισε από τα τέλη Φεβρουαρίου του 2020 να επιχειρήσει να υλοποιήσει όσα η Τουρκία σχεδιάζει ως συνέχεια της εισβολής του Αττίλα στην Κύπρο. 

Συχνά η «εχθρογνωσία» απέχει ελάχιστα από την ψυχολογική επιχείρηση και η υπερβολή καραδοκεί παντού. Τα ελληνοτουρκικά έχουν υπερπληθωριστεί επειδή ακριβώς δεν κάναμε εγκαίρως και με τον ορθό τρόπο τον ελληνοτουρκικό διάλογο εντός της Ελλάδας. Τι θέλει η Τουρκία από την Ελλάδα; Γιατί το 2023 είναι το πλέον καθοριστικό για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Πώς αντιμετωπίζεται η Τουρκία;

Η νεοθωμανική πολιτική και ο 25ος μεσημβρινός

Ο 25ος μεσημβρινός έχει ταυτιστεί με τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Γιατί όμως η Τουρκία ενδιαφέρεται τόσο πολύ για αυτόν; Τι σχέση έχει με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και γιατί είναι τόσο επιθετική εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου μετά το 2017; 

Από το 1920 και μετά η Τουρκία είναι μια αναθεωρητική δύναμη. Με άλλα λόγια, από τη Συνθήκη των Σεβρών όπου η Τουρκία συνάντησε την ταπείνωσή της, προσπαθεί να ανατρέψει όλες εκείνες τις συνθήκες που τη μετέτρεψαν από διάδοχο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σε ένα κράτος το οποίο σύμφωνα με τους Νταβούτογλου και Ερντογάν, δημιουργήθηκε για να εξυπηρετεί δυτικά συμφέροντα. 

Μια προσεκτική ματιά στην τουρκική εξωτερική πολιτική πρακτική αλλά και στη ρητορική, θα πείσει ακόμη και τους πιο δύσπιστους ότι η νεοθωμανική πολιτική είναι πρωτίστως «αντιδυτική». Το κέντρο της Βυζαντινής αλλά και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν το Αιγαίο, το οποίο συνιστά την «υδάτινη λεωφόρο» που ενώνει τα Στενά με την Ανατολική Μεσόγειο. Την Ευρώπη με την Αφρική και την Ασία. Οι Τούρκοι γνωρίζουν ότι όποια κίνηση και αν κάνουν στη Μέση Ανατολή και στα Βαλκάνια, δεν μπορεί να καταστεί βιώσιμη αν δεν ελέγχουν το Αιγαίο. Οι αξιώσεις των Τούρκων ξεκινούν από τον 25ο μεσημβρινό και φτάνουν στην Πάφο, στον 32ο. 

Ο 25ος μεσημβρινός συνιστά ουσιαστικά τη σύνοψη του μεγάλου λάθους της Ελλάδας στη Μαδρίτη όπου στις 8/7/1997 η Ελλάδα αποδέχτηκε έναν αρκετά πονηρό όρο που συνέφερε την Τουρκία. Σύμφωνα με αυτόν τον όρο, οι δύο πλευρές αποδέχονταν τα νόμιμα-ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο. Η ακολουθία ενός πολιτικού όρου μετά από έναν νομικό (νόμιμα) αντικατόπτριζε και τη μεγάλη μεθοδολογική διαφορά Ελλάδας και Τουρκίας. 

Η Ελλάδα ακολουθούσε νομικά επιχειρήματα ενώ η Τουρκία, πολιτικά επιχειρήματα. Όλα αυτά έγιναν 19 μήνες μετά την κρίση των Ιμίων όπου η Τουρκία, μέσα από μια βραχονησίδα κατάφερε να θέσει υπό αμφισβήτηση ζώνες του Αιγαίου που είναι εγγύτερα στον ηπειρωτικό κορμό της τουρκικής επικράτειας. Το 1995 η Τουρκία πλαισίωσε την ελληνοτουρκική διαμάχη με ένα παράνομο casus belli σε περίπτωση που η Ελλάδα ασκούσε το νόμιμο δικαίωμά της για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12ν.μ. Πώς όμως ο 25 μεσημβρινός περικλείει όλες τις ελληνοτουρκικές διαφορές ή μάλλον, όλες τις τουρκικές αξιώσεις;

Ο 25ος μεσημβρινός μας εξηγεί όλες τις τουρκικές αξιώσεις

Πολλές είναι οι φορές που λέμε πως η τουρκική έχει υιοθετήσει έναν μαξιμαλιστικό τρόπο θέσης των αξιώσεών της. Από τη στιγμή που επιθυμεί να αναθεωρήσει υπέρ της το καθεστώς του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, είναι εύλογο να έχει μια μεθοδολογία η οποία υπακούει στην επιθετικότητα αλλά και στη χρήση πολιτικών επιχειρημάτων. Όσο πιο παράλογες είναι νομικά οι αξιώσεις ενός κράτους στη διεθνή πολιτική, τόσο πιο έντονη είναι και η απειλή χρήσης βίας. 

για τη συνέχεια liberal