ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΧΑΤΖΗΚΑΛΛΙΝΙΚΙΔΗ*

Είναι γνωστό ότι από το 1990 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 2000, χιλιάδες παλιννοστούντες ομογενείς έλαβαν δάνεια για την στεγαστική τους αποκατάσταση, με επιδότηση του επιτοκίου και με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου για το σύνολο του ποσού των δανείων. Το Ελληνικό Δημόσιο έσπευσε να καλύψει τους ανθρώπους αυτούς ως προς τις στεγαστικές τους ανάγκες ακολουθώντας μια κοινωνική πολιτική και ταυτόχρονα κατευθύνοντας τους παλιννοστούντες να συνάψουν συμβάσεις στεγαστικών δανείων, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να εγκατασταθούν ομαλά και να προσπαθήσουν να αναπτύξουν την κοινωνική και οικογενειακή τους ζωή.

Στις περιπτώσεις που ο δανειολήπτης δεν είχε τη δυνατότητα να αποπληρώνει τις δόσεις του δανείου, το Ελληνικό Δημόσιο προχωρούσε σε καταβολές και το δάνειο παρέμενε ενήμερο, χωρίς κανένα πρόβλημα για τον δανειολήπτη. Αυτός άλλωστε ήταν ο σκοπός της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, να παρέμβει υπέρ του αδύναμου οικονομικά δανειολήπτη.

Πρέπει να τονιστεί ότι τα δάνεια αυτά δόθηκαν αποκλειστικά και μόνο επειδή το Ελληνικό Δημόσιο εγγυήθηκε υπέρ των δανειοληπτών. Δεν έγιναν έλεγχοι ούτε αν υπήρχε πιστοληπτική ικανότητα των παλιννοστούντων, ούτε αν είχαν άλλα περιουσιακά στοιχεία, ούτε αν εργάζονταν και γι’ αυτό τα δάνεια αυτά είχαν το χαρακτήρα αποκατάστασης.

Κάποιοι από τους παλιννοστούντες κατόρθωσαν να αποπληρώσουν τις δόσεις, αλλά αρκετοί δεν μπόρεσαν με αποτέλεσμα να βασίζονται στις καταβολές του Ελληνικού Δημοσίου. Όμως από το περασμένο καλοκαίρι (2021) όλα διαφοροποιήθηκαν, καθώς το Ελληνικό Δημόσιο έπαψε να καταβάλει τις δόσεις των δανείων ως εγγυητής και οι Τράπεζες (κυρίως η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος) άρχισαν να στρέφονται κατά των δανειοληπτών.

Έτσι εκδόθηκαν σωρεία Διαταγών Πληρωμής κατά παλιννοστούντων, δικαστικές αποφάσεις δηλαδή με τις οποίες η Τράπεζα απαιτούσε την καταβολή των δανείων διαφορετικά θα προχωρούσε σε αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος των δανειοληπτών. Η απειλή δηλαδή για κατασχέσεις ακόμα και της κύριας κατοικίας των παλιννοστούντων ήταν άμεση.

Περαιτέρω, το Ελληνικό Δημόσιο άρχισε να βεβαιώνει στην Εφορία τις καταβληθείσες δόσεις των δανείων και να απαιτεί τα ποσά αυτά από τους παλιννοστούντες, μέσω ατομικών ειδοποιήσεων.

Έδω και ενάμιση χρόνο δηλαδή οι συμπολίτες μας παλιννοστούντες βρίσκονται αντιμέτωποι με κατασχέσεις από Τράπεζες και χρέη απέναντι στο Δημόσιο, άμεσα απαιτητά, ενώ υποτίθεται ότι η δανειοδότησή τους έχει γίνει για την αποκατάστασή τους.

Τρόποι αντίδρασης απέναντι στις δικαστικές αυτές αποφάσεις και τις ατομικές ειδοποιήσεις φυσικά και υπάρχουν, ωστόσο τα χρονικά περιθώρια είναι πολύ στενά, καθώς τα ένδικα βοηθήματα υπόκεινται σε συγκεκριμένες προθεσμίες.

Μπορούν, λοιπόν, να ασκηθούν ανακοπές κατά των Διαταγών Πληρωμής, προκειμένου να ακυρωθεί η απόφαση και να εξασφαλιστεί άμεση προστασία με αίτηση αναστολής, ώστε να αποφευχθεί η κατάσχεση.

Επιπλέον, μπορεί να προσβληθούν στα Διοικητικά Δικαστήρια οι ατομικές ειδοποιήσεις χρεών του Ελληνικού Δημοσίου και να επιχειρηθεί και εκεί η αναστολή της εκτέλεσης των ατομικών ειδοποιήσεων.

Νομικοί τρόποι άμυνας των δανειοληπτών υπάρχουν και μπορούν να ανακουφίσουν σχετικά γρήγορα τους παλιννοστούντες ανατρέποντας κατασχέσεις ή ακυρώνοντας τις αποφάσεις που στρέφονται εναντίον των δανειοληπτών.

Το ζήτημα όμως, πέραν του νομικού του ενδιαφέροντος, είναι καθαρά κοινωνικό και πολιτικό. Απαιτούνται σοβαρές αποφάσεις για τα συγκεκριμένα δάνεια και όχι η παραπομπή των ανθρώπων αυτών στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού ή των ρυθμίσεων σε δόσεις.

Κάποιοι δυστυχώς αδυνατούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους, είναι άνεργοι ή λαμβάνουν μηδαμινές συντάξεις. Είναι λοιπόν τουλάχιστον άδικο από την πλευρά του Ελληνικού Δημοσίου, του εγγυητή των δανείων αυτών, να μην λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την οριστική επίλυση του ζητήματος και να βρισκόμαστε διαρκώς σε αναμονή ψήφισης νομοσχεδίων, που το μόνο που κάνουν είναι να παρατείνουν το πρόβλημα.

Σε κάθε περίπτωση, η δυνατότητα προστασίας των δανειοληπτών παρέχεται αυτή τη στιγμή μόνο μέσα από τη Δικαιοσύνη και γι’ αυτό θα πρέπει να σπεύδουν να ενημερωθούν για τα δικαιώματά τους όσοι παλιννοστούντες βρεθούν στη δυσάρεστη θέση να απειλούνται σε βάρος τους κατασχέσεις ή να εκδίδονται διαταγές πληρωμής, ώστε να προλάβουν να διασώσουν την περιουσία τους.

*Ο ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΧΑΤΖΗΚΑΛΛΙΝΙΚΙΔΗΣ, είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω LLM in International Law

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη μηνιαία εφημερίδα ΕύΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ, στο αριθμό φύλλου 305, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ (ΧΡΙΣΤΙΑΝΝΑΡΤΣ) 2022, στη σελίδα 16.