Του Λάζαρου Α. Μαύρος

Χ Ρ Ω Σ Τ Α Μ Ε , παραμερίζοντας τις καθημερινές αξιοθρήνητες μας μικρότητες, κάθε Δεκαεννιά τού Νοέμβρη ν’ αντλούμε όσα μπορούμε απ’ το ηθικό μεγαλείο και την ποιότητα του ΑΝΘΡΩΠΟΥ:

Κυριάκος Χρ. Μάτσης. Ετών 32, από το Παλαιχώρι, απόφοιτος του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου. Γεωπόνος, πτυχιούχος τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εκ των κορυφαίων τής Ε.Ο.Κ.Α. Τομεάρχης Κερύνειας στον ένοπλο αντιαποικιακό, εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα για Ένωση τής Κύπρου με τη Μητέρα Ελλάδα.

Σ Τ Ο ΠΡΟΔΟΜΕΝΟ κρησφύγετό του στο Δίκωμο, αντάρτης της ΕΟΚΑ, περικυκλωμένος απ’ τα βρετανικά στρατεύματα, ο Σταυραετός του Πενταδακτύλου, Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 1958, όπλισε τα δύο αυτόματα όπλα του, ένα αμερικανικό Μ-3, 0.45΄΄ κι ένα εγγλέζικο Στέρλινγκ 9χλ. και τους βροντοφώναξε, όταν τον κάλεσαν να παραδοθεί:

«Αν θα βγω, θα βγω πυροβολώντας».
Τον σκότωσαν εκεί μέσα, με χειροβομβίδα.

Την άλλη μέρα τον θάψανε στα Φυλακισμένα Μνήματα. Στο ίδιο μνήμα που είχαν θάψει 9 Αυγ. 1956 τον απαγχονισθέντα Ανδρέα Ζάκο. Πρώτο αριστερά, απ’ την είσοδο, των Εννέα Φυλακισμένων Μνημάτων:

13ος και τελευταίος εκεί ο Κυράκος Μάτσης:
Στην Κιβωτό με τα άγια των αγίων
του κυπριακού Ελληνισμού,
των Αρχαγγέλων της Λευτεριάς.

Κ Ο Ρ Υ Φ Α Ι Α στιγμή του ηθικού μεγαλείου.
Της αρχέγονης τών Ελλήνων προγονικής ΑΡΕΤΗΣ.
Εκείνης ακριβώς τής αρετής που κατέγραψε για τους Τριακοσίους Λακεδαιμονίους τού Λεωνίδα στις Θερμοπύλες του 480 π. Χρ. ο πατέρας της Ιστορίας ο Ηρόδοτος. Με τα ίδια ακριβώς λόγια κι ο Μάτσης:

Συλληφθείς από τους Εγγλέζους – προτού δραπετεύσει – σιδηροδέσμιος στα κελιά τού αστυνομικού σταθμού τής Ομορφίτας τών φρικτών βασανιστηρίων, ο Κυριάκος Μάτσης το 1956.
– Γνωρίζοντας τον σημαίνοντα ρόλο του στην Ε.Ο.Κ.Α., ο Βρετανός Κυβερνήτης της Αποικίας τής Κύπρου στρατάρχης σερ Τζων Χάρντινγκ, πήγε εκεί για να τον δελεάσει με πεντακόσιες χιλιάδες λίρες κι εξασφάλιση ασφαλούς διαμονής στην Αυστραλία, προκειμένου να προδώσει τον Αρχηγό Διγενή.

Κι απ’ το γαλήνιο πρόσωπο τού Μάτση, άκουσε την αποστομωτική ελληνική απάντηση τού ηθικού μεγαλείου:
«Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα,
αλλά περί αρετής, εξοχότατε».

Κατ’ ευθείαν φερμένο απ’ το VIII-26 τής Ηροδότου Ιστορίης, όπου: Βλέποντας τους Σπαρτιάτες τού Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, ο στρατάρχης των Περσών, ο Τριτανταίχμης, είπε στον αρχιστράτηγο τού Ξέρξη, τον Μαρδόνιο: «Κοίους επ’ άνδρας ήγαγες μαχησόμενους ημέας, οί ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιεύνται αλλά περί αρετής»…