Γράφει η Νάντια Β. Γώγουλου

Η ήττα της Γερμανίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οι διαβουλεύσεις που ξεκίνησαν στο Παρίσι , με αποτέλεσμα να αποδεχθεί δια συνθηκών που επακολούθησαν ταπεινωτικούς όρους , συντέλεσαν καθοριστικά στο να αναπτυχθούν ακραίες ιμπεριαλιστικές θεωρίες στο εσωτερικό της και να γίνει πρόσφορο το έδαφος για την επικράτηση του ναζισμού.

Δυο δεκατίες περίπου αργότερα τούτα ήταν αρκετά για να υποκινήσουν μία δεύτερη παγκόσμια σύρραξη με ολέθρια αποτελέσματα.

Ο Φρίντριχ Ράτσελ δε λησμόνησε ,λοιπόν, υπό το πρίσμα της εσωτερικής γερμανικής ανάγκης για ανάκτηση της απωλεσθείσας αίγλης , να επιστήσει τη προσοχή στο νόημα της χερσαίας επεκτάσεως. Πράγματι, ο ίδιος εισήγαγε με το συγγραφικό του έργο τον όρο του Ζωτικού Χώρου (lebensraum), του οποίου πραγματικός εμπνευστής υπήρξε ο προγενέστερός του Γερμανός οικονομολόγος Φρίντριχ Λιστ, ο οποίος υπεστήριζε ότι η πρόοδος της γερμανικής οικονομίας εξαρτιόταν από μία εκτεταμένη περιοχή μεταξύ της Βορείου και Βαλτικής Θαλάσσης μέχρι την Αδριατική και τον Εύξεινο Πόντο. Στην γεωγραφική αυτή οριοθέτηση του ζωτικού χώρου στηρίχθηκε στα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου ,ο Φρίντριχ Νάουμαν και ο Καρλ Χάουσχοφερ, ώστε να ορίσει την γεωγραφική περιοχή της Μεσευρώπης, με σκοπό την συγκεκριμενοποίηση των επεκτατικών στόχων του γερμανικού ιμπεριαλισμού.

Φαίνεται πώς μιμούμενη την αιώνια σύμμαχό της η Τουρκία , υιοθετώντας ξεκάθαρα την θεωρία του ζωτικού χώρου , επαναβαπτιζόμενη σε θεωρία του γνωστού «mavi vatan» , επιχειρεί κυρίως με καθημερινές αμφισβητήσεις περιοχών της Ελληνικής Επικράτειας και την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου να εξεύρει ανάσες ικανοποίησης του ιμπεριαλισμού της.

Ειδικότερα, από τη συνολική προσέγγιση της ρατσελιανής πραγματείας του ζωτικού χώρου , αποδεικνύεται η ασκηθείσα επιρροή της θεωρίας του Δαρβινισμού , με συνέπεια τη βιολογική θέαση της γεωγραφίας,  στην οποία το επικρατούν χαρακτηριστικό είναι η συνεχής εναλλαγή των συνόρων, αναλόγως της συστολής ή της διαστολής των εθνών που τα συγκροτούν, αντιμετωπίζοντας τα κράτη ως ζωντανούς οργανισμούς . Αυτή η ιδέα του οργανικού-βιολογικού κράτους , το οποίο ρέπει προς επέκταση (διαστέλλεται) αναλόγως των «φυσικών» του αναγκών διαπερνά ολόκληρη την κοσμοθεωρητική αντίληψη του Φρίντριχ Ράτσελ, επί τη βάσει της οποίας «νομιμοποιήθηκε» η Weltpolitik του Γουλιέλμου ΙΙ και του ιθύνοντος επιτελείου του. Αξιοσημείωτο είναι, αναμφίλεκτα , το γεγονός ότι ο Φρίντριχ Ράτσελ κατέτασσε το Δεύτερο Γερμανικό Ράιχ στην τάξη των κρατών που διανύουν την «νεανική περίοδο» επί τη φάσει της οποίας πραγματοποιείται μία διαρκής διαδικασία συστολής και διαστολής σε έναν ορισμένο χώρο (raum) ώστε να επέλθει η, (κατά τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Martin Wight), «στατική ισορροπία ισχύος» μεταξύ του Ράιχ και των ανταγωνιστριών του δυνάμεων.

Στο πόνημά του «Lebensraum»,ο Γερμανός γεωπολιτικός και γεωστρατηγιστής αναφέρει ότι «ένας λαός, μία εθνότης, ένα είδος εξαπλώνεται μόνον μέσω εποικισμού» δίχως, ωστόσο, να αφήνει να εννοηθεί ότι ο αυτός «εποικισμός» δύναται να πραγματωθεί μόνο με την κατάκτηση αλλά, κυρίως, με τη «διεύρυνση και επέκταση περιοχών οικονομικής, εμπορικής και πολιτισμικής επιρροής».

Αλήθεια, σε ποια άλλη πολιτική θα μπορούσε να αντικατοπτριστεί η ρατσελιανή αυτή θεώρηση , πέρα από τη σημερινή εκπεφρασθείσα τουρκική στρατηγική , επονομαζόμενη ως «mavi vatan»; Είναι εμφανές ότι κατά την θεωρία αυτή ο «αγώνας για τον χώρο» ταυτίζεται απολύτως με τον «αγώνα για ύπαρξη» εφόσον από τον χώρο εξαρτώνται τα υπόλοιπα μεγέθη που εξασφαλίζουν -κατά την γνώμη των χωρών που την υιοθετούν- την ύπαρξη και συνακόλουθα την ευημερία.

Επί τη βάση της θεωρίας αυτής , ένα έθνος που την υιοθετεί , μεστωμένο «από βαθύτατες βιολογικές δονήσεις» καθοδηγούμενο «από ισχυρά αταβιστικά ένστικτα» επιδιώκει να εκμεταλλευτεί σε ορισμένο ιστορικό χρόνο την ραθυμία των ανταγωνιστριών του δυνάμεων, ώστε να τους επιβληθεί.