Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

Οι θυσίες και οι απώλειες σε ανθρώπους και σε πλοία του ελληνικού εμπορικού στόλου κατά την διάρκεια του πολέμου και της κατοχής, ήταν κατ αναλογία πολύ μεγαλύτερες από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα!

Από τα 518 ποντοπόρα πλοία με ελληνική σημαία, τα 418 καταστράφηκαν η βούλιαξαν.

79 χρόνια έχουν περάσει από τη λήξη της μεγαλύτερης ανθρωποσφαγής (που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης) του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου 1939 – 1945 κατά τη διάρκεια του οποίου θυσιάστηκαν εκατομμύρια ανθρώπινες υπάρξεις και προκλήθηκαν ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΤΩΝΕΙ

Στον πόλεμο αυτό η Ελλάδα πολέμησε, αντιστάθηκε, υποτάχθηκε, αγωνίστηκε και τελικά επέζησε και μάλιστα ευρισκόμενη στη μεριά των νικητών.

Το τίμημα που πλήρωσε πολύ βαρύ.

 Η προσφορά της στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων της.

Δυστυχώς όμως αντιστρόφως ανάλογη υπήρξε η ανταμοιβή που εισέπραξε.

Ένα μεγάλο μέρος αυτής της συνεισφοράς για την επιτυχία της συμμαχικής προσπάθειας ανήκει στο Ελληνικό Εμπορικό Ναυτικό, σ’ έναν αγώνα άνισο μεταξύ των άοπλων Ελληνικών Εμπορικών πλοίων και των εχθρικών πολεμικών πλοίων, υποβρυχίων, αεροπλάνων και ναρκών.

Οι θυσίες του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού ξεκίνησαν από την πρώτη μέρα της κήρυξης του Β΄ Π. Π. με τη βύθιση του φορτηγού «ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΡΑΣ» μέσα στο λιμάνι της Γδύνια στις 3 Σεπτεμβρίου 1939 και μία μέρα μετά στις 4 Σεπτεμβρίου 1939 με τη βύθιση του Ελληνικού φορτηγού «ΚΩΣΤΗΣ» στη Βαλτική Θάλασσα και αυτό, παρ’ όλον που η Ελλάδα δεν είχε εμπλακεί στον πόλεμο και βρισκόταν σε ουδετερότητα.

Οι θυσίες βέβαια συνεχίστηκαν και μετά την απελευθέρωση της και τη λήξη του πολέμου στις 9 Δεκεμβρίου του 1944 βυθίστηκε μετά από κανονιοβολισμό το Ελληνικό φορτηγό «ΙΛΙΣΣΟΣ» στον Ειρηνικό Ωκεανό και στις 22 Μαρτίου 1945 του Λίμπερτυ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».

Η δύναμη του Ελληνικού Εμπορικού ναυτικού την 1 Σεπτεμβρίου 1939 έχει ως εξής:

Φορτηγά υπό την Ελληνική σημαία 518 ποντοπόρα.

Ελληνόκτητα ή με συμμετοχή Ελληνικών συμφερόντων με ξένη σημαία 124.

Ελληνικά ή Ελληνικών συμφερόντων απασχολούμενα στον ποταμό Γιάνγκ Τσε (Κίνα) = 22.

Ικανό αριθμό ποταμόπλοιων Ελληνικών που δραστηριοποιούντο στον Δούναβη.

Ιστιοφόρα και πετρελαιοκίνητα (Π.Κ.) άνω των 30 κ.ο.χ. = 711.

Άγνωστος παραμένει ο αριθμός των ιστιοφόρων με ή χωρίς μηχανή κάτω των

30 κ.ο.χ. που με τους πλέον συντηρητικούς υπολογισμούς είναι πάνω από 500 πλοία.

Όσον αφορά των αριθμό των Ελλήνων Ναυτεργατών καθώς και των περιστασιακά απασχολούμενων Ελλήνων και αλλοδαπών υπερβαίνει τις 20.000.

Ολόκληρη η δύναμη της ποντοπόρου Ελληνικής εμπορικής Ναυτιλίας χρονοναυλώθηκε (ομαδική χρονοναύλωση) για τις ανάγκες του πολέμου με τους ίδιους όρους χρονοναύλωσης της αντίστοιχης Αγγλικής ναυτιλίας αλλά και των άλλων συμμαχικών χωρών.

Εξαιρέθηκαν της χρονοναύλωσης 20+10 πλοία που ήταν ήδη χρονοναυλωμένα από την Ελβετική κυβέρνηση.

Μέρος των χρημάτων αυτών διατίθεντο για τη συντήρηση της εις το εξωτερικό (Κάϊρο – Αιγύπτου) ευρισκόμενη ελεύθερης Ελληνικής κυβέρνησης. 

Το ποσό αυτό υπολογίζεται σε 7 εκατομμύρια λίρες.

Απώλειες του Ελληνικού εμπορικού Ναυτικού την περίοδο 1/9/1939 έως 31/9/1945:

Ποντοπόρος Ναυτιλία:

Από πολεμικές αιτίες = 334

Αιχμαλωτισθέντα εις εχθρικούς λιμένας = 32

Θαλάσσια ατυχήματα = 31

Διαγραφέντα = 42

Σύνολο = 429 πλοία

Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν τα 22 του ποταμού Γιανγκ Τσε και ολόκληρη η ποτάμια Ελληνική ναυτιλία του Δούναβη, που κατασχέθηκε ως λεία πολέμου μετά την προσχώρηση της Ρουμανίας στον Άξονα.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

 Κάποιες από τις καταγεγραμμένες απώλειες ιστιοφόρων και πετρελαιοκινήτων Ελληνικών πλοίων είναι οι εξής:

Ιστιοφόρα και Π/Κ άνω των 30 κ.ο.χ. από πολεμικές αιτίες χάθηκαν 483 πλοία. 

 Σε αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται τα Ι/Φ και Π/Κ κάτω των 30 κ.ο.χ. (κόροι ολικής χωρητικότητας) γιατί δεν έγινε ποτέ καταμέτρηση.

Στις απώλειες των Ι/Φ και Π/Κ Ελληνικών πλοίων συνέβη και το εξής τραγικό.

Πολλά εξ αυτών αλλά και αριθμός ναυτεργατών (άγνωστο πόσοι) χάθηκαν από ενέργειες συμμαχικών υποβρυχίων και αεροπλάνων 

1) Μικρό Ι/Φ με μηχανή (χωρίς όνομα) που έκανε εμπόριο (είδος με είδος) βυθίστηκε αύτανδρο το 1942 στις ανατολικές ακτές του Πηλίου.

Θύματα: Ανδριάς Κωνσταντίνος και Τουλιόπουλος Χρήστος.

2) Μικρό Ι/Φ με μηχανή (χωρίς όνομα) χάθηκε το 1942 στις ανατολικές ακτές του Πηλίου.

Θύματα: Τσικρικάς Δ., Τσικρικάς Θ.

3) Ι/Φ – Π/Κ «ΕΡΜΗΣ» Πέραμα: εβλήθη από Υποβρύχιο στην περιοχή Ζαγορά του Πηλίου το 1943.

Θύματα: Σδούγκος Δημ., Παπασωτηρίου Δρόσος, Παπασωτηρίου Ευάγγελος.

4) Ι/Φ – Π/Κ «ΝΙΚΗ» Καραβόσκαρο: 

εβλήθη από υποβρύχιο στην περιοχή Νέα Μουδανιά το 1943.

Θύματα: Τσίντζας Δημ., Τσίντζας Μ., Τσίντζας Γεώργιος, Τσίντζας Νικ.

5) Ι/Φ – Π/Κ «ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ»  

Εβλήθη από υποβρύχιο στην περιοχή της Ζαγοράς του Πηλίου το 1944΄.

Θύματα: Γκουντέλιας Ι., Γκουντέλιας Δ., Φαργκάνης Αριστείδης

6) Ι/Φ – Π/Κ «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ» 

Εβλήθη από υποβρύχιο στην περιοχή της Κασάνδρας Χαλκιδικής το 1944.

Θύματα: Μπαλανίκας Γεώργιος και δύο ακόμη που δεν έχουμε τα ονόματα.

7) Ι/Φ – Π/Κ «ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ» Βαρκαλάς: εβλήθη από υποβρύχιο στο Βόρειο Αιγαίο. Το πλήρωμα μπήκε στη βάρκα και ρυμουλκήθηκε από το υποβρύχιο μέχρι το λιμάνι του «Πόρτο Κουφό» στη Χαλκιδική.

8) «ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ» 

 Επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και διαμορφώθηκε σε πλωτό νοσοκομείο. Τέλος του 1943 με αρχές του 1944 έκανε το τελευταίο του ταξίδι από Καβάλα προς Χαλκίδα μεταφέροντας Γερμανούς αξιωματικούς και στρατιώτες.

 Εκεί εκδιώχθηκε ο πλοιοκτήτης και το πλήρωμα και κατασχέθηκε από τους Γερμανούς. 

Εδώ χάνονται και τα ίχνη του.

 Σύμφωνα με το Υ.Ε.Ν. το βούλιαξαν  φεύγοντας οι Γερμανοί στην περιοχή της Νάξου.

Αυτά σαν ελάχιστο φόρο τιμής και μνημόσυνο στους ναυτικούς μας.

Όσον αφορά τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές:

Από τις 20.000 περίπου άνδρες Έλληνες και αλλοδαποί πληρώματα των Ελληνικών Φ/Γ πλοίων στην περίοδο του Β΄ Π. Π. ο αριθμός των απολεσθέντων κυμαίνεται μεταξύ 2700 και 3000 ανδρών.

Είναι αυτοί που θυσιάστηκαν στον βωμό της ελευθερίας.

Είναι αυτοί που έφυγαν από τη ζωή αφίλητοι, άκλαυτοι, ασυντρόφευτοι αστόλιστοι, ακήδευτοι, μακριά από την πατρώα γη και τους προσφιλείς τους ανθρώπους.

Γι’ αυτούς θα μπορούσαν να γραφτούν ολόκληρα βιβλία με δραματικές ιστορίες.

Αναφέρονται  μόνο μερικά τραγικά χαρακτηριστικά γεγονότα.

Έχουν καταγραφεί 21 αύτανδρες απώλειες:

18 από αυτές είναι από τορπιλισμούς υποβρυχίων.

1 από την Πολεμική Αεροπορία.

1 από σύγκρουση.

1 από άγνωστη αιτία.

47 Ελληνικά εμπορικά πλοία κατασχέθηκαν σε διάφορα εχθρικά λιμάνια, σαν λεία πολέμου. 

Παραμένει άγνωστο πόσοι εκ των πληρωμάτων επέστρεψαν στην πατρίδα, εάν επέστρεψαν και πόσοι χάθηκαν στα διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή όπου αλλού.

Είναι ακόμη και εκείνοι που επέστρεψαν στην Ελλάδα σακατεμένοι, κουβαλώντας σαν μοναδικό παράσημο της προσφοράς τους, τα αγιάτρευτα σωματικά και ψυχικά τους τραύματα που θα τους συνοδεύουν στο υπόλοιπο της ζωής τους.

Και η κορύφωση του δράματος ανήκει σ’ αυτούς που μετά τη βύθιση του πλοίου βρέθηκαν στις σωσίβιες βάρκες.

 Γι’ αυτούς αρχίζει ένας άλλος άνισος αγώνας διάσωσης κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες. 

Άλλοι στα παγωμένα νερά και το ψύχος του Β. Ατλαντικού.

 Άλλοι στους καύσωνες των τροπικών περιοχών, με έλλειψη τροφίμων και νερού. 

Άλλοι πέθαναν μέσα στις βάρκες της σωτηρίας, άλλοι τρελάθηκαν, άλλοι αυτοκτόνησαν και έγιναν βορά των καρχαριών.

Μερικοί στάθηκαν πιο τυχεροί και η σωτηρία τους ήρθε σε λίγες ώρες ή μερικές ημέρες.

 Για μερικούς η σωτηρία ήρθε μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όπως συνέβη με τον πλοίαρχο και τον ανθυποπλοίαρχο Φ/Γ ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ που βρέθηκαν στον Ινδικό Ωκεανό μετά από 19 μέρες αλλά και με τους τρείς ναυαγούς του Φ/Γ Πηλεύς που διασώθηκαν ύστερα από 37 μέρες στον Ατλαντικό Ωκεανό τελείως εξαντλημένοι.

Για άλλους πάλι δεν ήρθε ποτέ η πολυπόθητη γι’ αυτούς σωτηρία.

Αυτός ήταν ο ρόλος και η συμβολή του Ελληνικού εμπορικού ναυτικού στη συλλογική προσπάθεια ν’ αποτραπεί η επικράτηση του ολοκληρωτισμού στην Ευρώπη.

ΠΗΓΗ: Militaire.gr