Ο Πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν συμμετείχε στην τακτική Σύνοδο του Συμβουλίου Αρχηγών Κρατών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) στην πρωτεύουσα του Καζακστάν, Αστάνα. Πριν την έναρξη της Συνόδου, πραγματοποιήθηκε η παραδοσιακή λήψη φωτογραφιών και βίντεο των ηγετών των κρατών-μελών της ΚΑΚ και στη συνέχεια ακολούθησε η συνεδρίαση σε στενή εύρος, κατά την οποία ο Νικόλ Πασινιάν εκφώνησε ομιλία.

Τα πιο σημαντικά σημεία της ομιλίας του πρωθυπουργού της Δημοκρατίας της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν στην τακτική Σύνοδο του Συμβουλίου Αρχηγών Κρατών της ΚΑΚ.

Όπως γνωρίζετε, εργαζόμαστε για την εξομάλυνση των σχέσεών μας με το Αζερμπαϊτζάν. Θεωρώ απαραίτητο να αναφέρω τη σημασία του ρόλου της ΚΑΚ σε αυτό το πλαίσιο. Στη διαδικασία διευθέτησης, το έργο των επιτροπών οριοθέτησης και ασφάλειας των συνόρων είναι σημαντικό. Για τον σχηματισμό των επιτροπών επιτεύχθηκε συμφωνία στις 26 Νοεμβρίου του 2021, κατά τη διάρκεια τριμερής συνάντησης του Προέδρου της Ρωσίας, του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν και του Πρωθυπουργού της Αρμενίας στο Σότσι.

Ως αποτέλεσμα της συνάντησής μας με τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν που πραγματοποιήθηκε στην Πράγα στις 6 Οκτωβρίου με τη μεσολάβηση του Προέδρου της Γαλλίας και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, επετεύχθη συμφωνία ότι στη διαδικασία οριοθέτησης θα βασιστούμε στα θεμελιώδη έγγραφα της ΚΑΚ, σύμφωνα με τα οποία τα πρώην διοικητικά σύνορα των Σοβιετικών Δημοκρατιών έχουν μετατραπεί σε κρατικά σύνορα μεταξύ ήδη ανεξάρτητων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.

Τα παραπάνω είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας από τη σκοπιά της σημερινής μας ατζέντας, διότι συζητάμε και το θέμα της αίτησης της ΚΑΚ για απόκτηση καθεστώτος παρατηρητή στον ΟΣΣΑ. Πριν την λήψη μίας τέτοιας απόφασης, θεωρώ σημαντικό να εστιάσω στα ακόλουθα ζητήματα.

Αναγνωρίζει ο ΟΣΣΑ τα κρατικά σύνορα των χωρών της ΚΑΚ που καθορίστηκαν το 1991 ως θεμελιώδη έγγραφα της ΚΑΚ; Αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα, γιατί αφορά τον τομέα ευθύνης του ΟΣΣΑ και, τη λειτουργικότητα του ίδιου του οργανισμού. Αν βασιστούμε στα σχόλια σύμφωνα με τα οποία δεν υπάρχουν σύνορα μεταξύ των χωρών της ΚΑΚ, επειδή αυτά τα σύνορα δεν είναι οριοθετημένα, αυτό σημαίνει ότι η ζώνη ευθύνης του ΟΣΣΑ δεν καθορίζεται, δηλαδή δεν υφίσταται. Και αυτό θολώνει τη λειτουργικότητα του ΟΣΣΑ.

Αναγνωρίζουν τα κράτη μέλη της ΚΑΚ τα σύνορα μεταξύ τους που καθορίστηκαν το 1991 ως θεμελιώδη έγγραφα της ΚΑΚ; Μια θετική απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πολύ σημαντική για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή της ΚΑΚ.

Χωρίς σαφή διευκρίνιση αυτών των ζητημάτων, θεωρώ πρόωρο να ληφθεί απόφαση σχετικά με το αίτημα της ΚΑΚ να αποκτήσει καθεστώς παρατηρητή στο ΟΣΣΑ.

Αυτά τα ζητήματα έχουν γίνει ιδιαίτερα οξυμένα για εμάς λόγω της πρόσφατης στρατιωτικής επίθεσης του Αζερμπαϊτζάν κατά της Αρμενίας.

Στις 13 Σεπτεμβρίου, το Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσε απρόκλητη στρατιωτική επίθεση κατά της Αρμενίας. Δεν επρόκειτο για συνοριακή σύγκρουση ή σύρραξη, αλλά για μια άμεση, αναμφισβήτητη επίθεση κατά της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Αρμενίας. Αυτή η επιθετικότητα του Αζερμπαϊτζάν συζητήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η πλειοψηφία των μελών του οποίου καταδίκασε τις παράνομες στρατιωτικές επιχειρήσεις του Αζερμπαϊτζάν. Η επίθεση καταδικάστηκε και από τη διεθνή κοινότητα.

Η ίδια η αζερική πλευρά διέδωσε συγκλονιστικά βίντεο βασανιστηρίων, ακρωτηριασμού σωμάτων αιχμαλώτων ή ήδη νεκρών στρατιωτών, πολυάριθμες περιπτώσεις εξωδικαστικών αντιποίνων και σκληρής μεταχείρισης Αρμενίων αιχμαλώτων πολέμου, δολοφονίες, καθώς και απαξιωτικής μεταχείριση των σορών των νεκρών. Τα πτώματα των Αρμενίων γυναικών στρατιωτικών ακρωτηριάστηκαν με ιδιαίτερη βαναυσότητα και στη συνέχεια κινηματογραφήθηκαν με «υπερηφάνεια» από στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν. Τα πλάνα αυτών των πρωτοφανών εγκλημάτων πολέμου και κατά της ανθρωπότητας κοινοποιούνται και επαινούνται από αρκετούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Αζερμπαϊτζάν.

Αναμφίβολα, η πραγματοποίηση τέτοιων απερίγραπτων θηριωδιών είναι άμεση συνέπεια της μακροχρόνιας πολιτικής μίσους και της εχθρότητας προς τους Αρμένιους που ασκεί η πολιτική ηγεσία στην κοινωνία του Αζερμπαϊτζάν.

Μετά από αυτή την επίθεση, η ρητορική του επίσημου Μπακού και άλλων πηγών του Αζερμπαϊτζάν δείχνει ότι το Αζερμπαϊτζάν έχει προθέσεις να καταλάβει περισσότερα εδάφη της Αρμενίας, κάτι που πρέπει να αποτραπεί.

Ο κίνδυνος μίας καινούργιας επίθεσης από το Αζερμπαϊτζάν παραμένει πολύ υψηλός, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει να παραβιάζει με συνέπεια το καθεστώς κατάπαυσης του πυρός.

Ένας άλλος παράγοντας περαιτέρω κλιμάκωσης μπορεί να είναι στη δημιουργηθείσα κατάσταση η ανεπαρκής ανταπόκριση των περιφερειακών οργανισμών ασφαλείας, που έχει προκαλέσει πολύ έντονα ερωτήματα στην αρμενική κοινωνία.

Από την υπογραφή της τριμερούς δήλωσης στις 9 Νοεμβρίου του 2020, το Αζερμπαϊτζάν έχει συνεχώς εικασίες για το ζήτημα του επαναπατρισμού των αιχμαλώτων πολέμου προκειμένου να επιτύχει πολιτικά συμφέροντα.

Στη μεταπολεμική περίοδο, το Αζερμπαϊτζάν συνέδεσε την απελευθέρωση αιχμαλώτων με την παροχή χαρτών ναρκοπεδίων, αν και η υποχρέωση που απορρέει από την τριμερή διακήρυξη συνίστατο στην άμεση ανταλλαγή όλων των αιχμαλώτων.

Αφού έλαβε τους χάρτες, το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να συνδέσει το ζήτημα της επιστροφής των αιχμαλώτων πολέμου, των ομήρων και άλλων κρατουμένων με την αποσαφήνιση της τύχης των αγνοουμένων του πρώτου πολέμου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Θα ήθελα να σημειώσω ότι μετά τον πρώτο και τον δεύτερο πόλεμο του Αρτσάχ, υπήρχαν αγνοούμενοι και από την αρμενική πλευρά.

Το Αζερμπαϊτζάν, που για 30 χρόνια απέρριπτε τις προτάσεις συνεργασίας στον τομέα της αποναρκοθέτησης ή οποιασδήποτε άλλης ανθρωπιστικής δραστηριότητας, θυμήθηκε τους αγνοούμενους πολίτες ή τις νάρκες της μόνο μετά την επίθεση κατά του Ναγκόρνο Καραμπάχ και αφού όλος ο πολιτισμένος κόσμος άρχισε να μιλάει για τις εγκληματικές ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν από τον στρατό του Αζερμπαϊτζάν ή για Αρμένιους αιχμαλώτους πολέμου που κρατούνται παράνομα στο Αζερμπαϊτζάν.

Μέχρι στιγμής το Αζερμπαϊτζάν δημιουργεί εμπόδια για την απομάκρυνση των σορών όσων έχασαν τη ζωή τους κατά την τελευταία επίθεση, ενώ οι σοροί αρκετών στρατιωτών μας εξακολουθούν να παραμένουν στις ενδιάμεσες ζώνες, που βρίσκονται στο κυρίαρχο έδαφος της Αρμενίας.

Στο πλαίσιο του ανοίγματος όλων των περιφερειακών επικοινωνιών, η συνεχής αναφορές του «θέματος του διαδρόμου» από το Αζερμπαϊτζάν δεν είναι τίποτα αλλο παρά μια στρέβλωση και δολιοφθορά της εφαρμογής της τριμερούς Δήλωσης της 9ης Νοεμβρίου 2020.

Η λέξη «διάδρομος» δεν αναφέρεται πουθενά και με κανέναν τρόπο στο άρθρο 9 αυτής της Δήλωσης. Στη Δήλωση της 9ης Νοεμβρίου του 2020, η λέξη διάδρομος χρησιμοποιείται μόνο σε σχέση με τον διάδρομο του Λατσίν στο πλαίσιο της διασφάλισης της ασφάλειας του Ναγκόρνο Καραμπάχ και δεν έχει καμία σχέση με το θέμα της απεμπλοκής των συγκοινωνιακών συνδέσεων και θεωρούμε χειραγωγητικό το να κάνουμε παραλληλισμούς μεταξύ αυτών των συμφωνιών.

Η χειραγώγηση του κειμένου της Τριμερούς Δήλωσης της 9ης Νοεμβρίου 2020 έχει γίνει δυστυχώς πολιτική του Αζερμπαϊτζάν, και αυτό εκφράζεται επίσης με το γεγονός ότι παρ’όλο που η Δήλωση αναφέρει ξεκάθαρα την ύπαρξη του Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν ισχυρίζεται ότι το Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν υπάρχει.

Όσον αφορά την εφαρμογή του άρθρου 9 της τριμερούς Δήλωσης, το θέμα αυτό διευκρινίζεται πλήρως στην επόμενη τριμερή δήλωση της 11ης Ιανουαρίου του 2021 στη Μόσχα. Επιπλέον, η τριμερής ομάδα εργασίας, που συμπροεδρεύουν οι Αντιπρόεδροι των κυβερνήσεων της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, της Δημοκρατίας της Αρμενίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αποφάσισε ότι οι υποδομές μεταφορών που πρόκειται να αποκατασταθούν και να κατασκευαστούν θα πρέπει να λειτουργούν υπό την πλήρη κυριαρχία των χωρών μέσω την επικράτεια της οποίας διέρχονται.

Είμαστε έτοιμοι να ανοίξουμε τους δρόμους το συντομότερο δυνατό σε αυτή τη βάση. Επιπλέον, το σχέδιο απόφασης της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Αρμενίας για άνοιγμα τριών σημείων ελέγχου για τη διασφάλιση της συγκοινωνιακής σύνδεσης μεταξύ των δυτικών περιοχών του Αζερμπαϊτζάν και της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχιτσεβάν κυκλοφορεί επίσημα εδώ και πολύ καιρό, αλλά ο ίδιος ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν τάσσεται κατά μιας τέτοιας απόφασης κάτι που και συνδέεται με την επιθυμία του Αζερμπαϊτζάν να απομονώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις μετακινήσεις ανθρώπων, εμπορευμάτων και μεταφορών, γεγονός που αποδεικνύει, ότι δεν ενδιαφέρεται για τη λογική της σταθερής ειρήνης στην περιοχή.

Όσον αφορά την κατασκευή νέων συγκοινωνιακών επικοινωνιών, εμείς είμαστε έτοιμοι με τις προαναφερθείσες αρχές, αλλά αυτο επισης εμποδίζεται από την επιθετική πολιτική του Αζερμπαϊτζάν και τη χειραγώγηση του κειμένου των Τριμερών Δηλώσεων. Το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να δημιουργήσει την εντύπωση ότι η κατασκευή νέων δρόμων είναι υποχρέωση της Αρμενίας, ενώ η τριμερής Δήλωση αναφέρει ότι τα μέρη πρέπει να συμφωνήσουν σε αυτό το θέμα. Και εμείς είμαστε έτοιμοι για μια τέτοια συμφωνία.

Είναι απαράδεκτες οι προσπάθειες να δοθεί ένα πλαίσιο με θρησκευτικό περιεχόμενο σε αυτή την κατάσταση. Έχουμε πολύ στενές σχέσεις με πολλές μουσουλμανικές χώρες και μια πολύ ξεκάθαρη απόδειξη αυτού είναι, ότι η πλειονότητα των συμμάχων μας στον ΟΣΣΑ είναι χώρες μουσουλμανικές. Έχουμε πολύ στενές σχέσεις με το Ιράν και με πολλά αραβικά κράτη και το πρόβλημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ ποτέ δεν είχε θρησκευτική βάση.

Προκαλούν έκπληξη δηλώσεις του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν ότι η Αρμενία έχει οργανώσει επιθέσεις κατά πρεσβειών του Αζερμπαϊτζάν σε ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι εντελώς αβάσιμες δηλώσεις, και νομίζω ότι είναι προφανές ότι αν υπήρχαν τέτοια στοιχεία, το Αζερμπαϊτζάν θα τα είχε δημοσιεύσει εδώ και πολύ καιρό.

Η Αρμενία πραγματικά και με ειλικρίνεια στοχεύει για ειρήνη στην περιοχή. Αυτό δεν είναι ένα απλό ζήτημα, αλλά με βάση τα αποτελέσματα πολλών συναντήσεων τόσο με τη μεσολάβηση του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, κ. Βλαντιμίρ Πούτιν, όσο και με τη μεσολάβηση διεθνών ηγετών, καταλήξαμε σε κοινή αντίληψη, ότι πρέπει να αγωνιστούμε και να αναλάβουμε συγκεκριμένα βήματα για την εγκαθίδρυση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή μας. Είναι προφανές, ότι απαιτούνται ενέργειες για αυτό, και η Δημοκρατία της Αρμενίας, νομίζω, ότι το έχουμε δείξει, η Κυβέρνησή μας, είναι έτοιμη για τέτοια βήματα. Θέλω να πω για άλλη μια φορά, ότι η μόνη προσδοκία από το Αζερμπαϊτζάν σε αυτή τη διαδικασία είναι η εποικοδομητική συμπεριφορά.