Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλήξει τη Μολδαβία με μια απροσδόκητη κρίση ασφάλειας

Του Gustav Gressel

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλήξει τη Μολδαβία με μια απροσδόκητη κρίση ασφάλειας σε πολλούς τομείς. H πρόεδρος Sandu και η κυβέρνησή της είναι φιλοευρωπαίοι αλλά το πρόγραμμά τους με την ανάληψη των καθηκόντων της ήταν σε μεγάλο βαθμό εσωστρεφές, για να ξεκινήσουν και να ολοκληρώσουν μεταρρυθμίσεις για το κράτος δικαίου χρηστής διακυβέρνησης που αποζητά ο λαός, μετά από το μεγάλο τραπεζικό σκάνδαλο που ξέσπασε το 2010.

Πριν από τον πόλεμο, το ουκρανικό έδαφος προστάτευε τη Μολδαβία από στρατιωτικές απειλές. Αλλά τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2022, η Ρωσία προετοιμάστηκε για επιθέσεις προς την Οδησσό και αντιστοίχως οι proxy δυνάμεις της Μόσχας στην Υπερδνειστερία διέταξαν γενική επιστράτευση. Ήταν σαφές ότι ο ρωσικός στρατιωτικός τυχοδιωκτισμός δεν θα σταματούσε στην Ουκρανία. Από την πλευρά της, από το τέλος του πολέμου της Υπερδνειστερίας το 1992, η Μολδαβία δεν έκανε ποτέ καμία προετοιμασία για να αντιμετωπίσει μια άμεση στρατιωτική απειλή από τη Ρωσία.

Η ΕΕ έχει αυξήσει την υποστήριξή της για το υπουργείο Εσωτερικών της Μολδαβίας αναφορικά με την επιτήρηση των συνόρων με την Ουκρανία καθώς και την εσωτερική γραμμή επαφής με την Υπερδνειστερία. Επίσης αύξησε την υποστήριξη από τη Frontex. Επιπλέον, η ΕΕ υποστηρίζει την εκπαίδευση και παρέχει εξοπλισμό για τις αντιτρομοκρατικές ειδικές δυνάμεις Fulger, οι οποίες θα απαντήσουν σε περίπτωση οποιοδήποτε περιστατικού ή πρόκλησης με τις ειδικές δυνάμεις MGB που βρίσκονται στην Υπερδνειστερία. Αλλά εκτός αυτού, η συνεργασία για την ανταλλαγή πληροφοριών είναι σε υψηλή ζήτηση στη Μολδαβία, καθώς η χώρα έχει λίγες δυνατότητες να ανιχνεύει απειλές εκτός των συνόρων της.

Οι πολιτικοί της Μολδαβίας έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους για να φιλοξενήσουν μια αποστολή τύπου EUAM στο Κισινάου για να βοηθήσουν την μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας, με συμβουλευτική ιδιότητα. Αυτό θα διοχέτευε συμβουλές στρατηγικού επιπέδου, νομικές συμβουλές, ανάπτυξης ικανοτήτων και εκπαίδευσης στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας. Η EUAM στο Κίεβο έχει διευκολύνει αυτές τις μεταρρυθμίσεις στο παρελθόν. Η επανάληψη της εκτέλεσης αυτών στο Κισινάου θα πρέπει να είναι εφικτή.

Αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, Η ΕΕ προσφέρθηκε να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό των ενοπλων δυνάμεων της Μολδαβίας μέσω της υποστήριξης από το EPF. Ωστόσο, εξαιτίας των εσωτερικών πολιτικών ζητημάτων (κυρίως λόγω  του φόβου να δοθεί στη φιλορωσική αντιπολίτευση μια προπαγανδιστική νίκη), το Κισινάου έχει περιοριστεί δηλώνοντας ότι δεν θα δεχόταν καμία βοήθεια από αυτήν την πηγή, αντιθέτως θα χρησιμοποιούσε τη στήριξη του EDF για στρατιωτικά logistics, κινητικότητα, διοίκηση και έλεγχο, κυβερνοάμυνα, δυνατότητες παρακολούθησης καταστάσεων και τακτικές επικοινωνίας.

Αλλά ενώ η εξασφάλιση της διοίκησης και του ελέγχου είναι πραγματικά σημαντική, το παράδειγμα της Ουκρανίας δείχνει ότι τουλάχιστον, η Μολδαβία θα χρειαζόταν σύγχρονα αντιαρματικά όπλα για να προβάλει μια αξιόπιστη αντίσταση στις ρωσικές δυνάμεις. Η εκπαίδευση για Μολδαβούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς στην ΕΕ θα ήταν ένας άλλος τρόπος ενίσχυσης των ικανοτήτων των ενόπλων δυνάμεων της χώρας χωρίς να δοθεί υλικό. Όπως επισημάνθηκε, η εκπαίδευση αξιωματικών από ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο για τους Ουκρανούς αξιωματικούς, ήταν σημαντική επιρροή στην πορεία του πολέμου στην Ουκρανία.

Είναι ενδιαφέρον ότι με την άμεση στρατιωτική απειλή για τη Μολδαβία από τη Ρωσία να εξαφανίζεται χάρη στις επιτυχημένες ουκρανικές αντεπιθέσεις, το Κισινάου γίνεται πιο ειλικρινές στις στρατιωτικές απειλές. Στην ομιλία της στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, η Sandu χαρακτήρισε για πρώτη φορά τη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Υπερδνειστερία παράνομη και ζήτησε την απόσυρσή της. Το να δεχθεί βοήθεια που θα μπορούσε να προκαλέσει θανατηφόρα πλήγματα, δεν αποτελεί πλέον ταμπού και ενδέχεται να γίνει σύντομα.

Η κυβερνοασφάλεια έχει επίσης επιστρέψει στην πολιτική της Μολδαβίας. Σύμφωνα με αξιωματούχους της χώρας, μόνο τον Σεπτέμβριο του 2022 πραγματοποιήθηκαν 80 κυβερνοεπιθέσεις στην κυβέρνηση και σε κρίσιμες υποδομές της Μολδαβίας, πολλές από τις οποίες προέρχονταν από τη Ρωσία. Μια άμεση προτεραιότητα για την κυβέρνηση είναι να επιδιώξουν βαθύτερη ενοποίηση με τις ευρωπαϊκές δομές κυβερνοασφάλειας και να αναζητήσει βοήθεια για την αντιμετώπιση των τρεχουσών απειλών.

Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, η ενεργειακή κρίση κυριαρχεί όλων των άλλων σκέψεων. Η άνοδος των τιμών του αερίου, του πληθωρισμού, η επικείμενη οικονομική κρίση από των απώλεια των εξαγωγικών οδών στην Οδησσό και η κατακόρυφη συρρίκνωση της ουκρανικής οικονομίας, έχουν καταστήσει δύσκολο για τη Μολδαβία να προγραμματίσει το μέλλον, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στη δημιουργία ικανότητας στον αμυντικό κλάδο και στον κλάδο ασφάλειας.

Η κυβέρνηση εξακολουθεί να ενδιαφέρεται πολύ για τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με την ΕΕ –ιδιαίτερα καθώς η συνεργασία με το ΝΑΤΟ είναι ένα πολύ πιο δύσκολο ζήτημα στο εσωτερικό, δεδομένου του επισήμως ουδέτερου καθεστώτος της χώρας. Ωστόσο, πρακτικά, ενεργειακά και οικονομικά θέματα τείνουν να παραγκωνίζουν την ικανότητα της κυβέρνησης να συμμετάσχει σε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για τον τομέα της ασφάλειας.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: