Μια νομική προσέγγιση

Γράφει η Νάντια Β. Γώγουλου*

 Είναι γεγονός ότι τα τελευταία 24 ώρα έχει κατακλυστεί η κοινή γνώμη -εν τω μέσω μάλιστα της περιόδου των «μπάνιων του λαού»- με λέξεις όπως επισύνδεση, ΑΔΑΕ,  νόμιμη παρακολούθηση κτλ., με την πλειοψηφία ενδεχομένως των μη νομικών, να μην είναι σε θέση να γνωρίζει το νομικό πλαίσιο που υφίσταται και τις ειδικές διατάξεις Νόμων που διέπουν την διαδικασία για την άρση απορρήτου των επικοινωνιών για λόγους εθνικής ασφάλειας ..

Πολλοί από εμάς γινόμαστε κοινωνοί ατελέσφορων πολιτικών διαλόγων ή μακροσκελών αναλύσεων, που ενώ προλογίζουν φιλόδοξα, πως θα εξηγήσουν στο ευρύ κοινό την σημασία των όρων και του νομικού πλαισίου με απλά λόγια, δυστυχώς καταλήγουν σε λίγα δευτερόλεπτα ακρόασης ή ανάγνωσης, στην πρώτη περίπτωση σε μία χάβρα Ιουδαίων και στην δεύτερη περίπτωση σε δυσνόητες και μη εύπεπτες πλατιάζουσες χαοτικές γραπτές αποτυπώσεις..

Ας μην ξεχνάμε, ότι η γνώση δεν είναι πολύπλοκη και ο κάτοχός της δύναται πάντα να την μεταδώσει με λιτό και μεστό τρόπο.. οιεσδήποτε άλλες διανθίσεις ή υπεκφυγές σε απλά ζητήματα πρέπει να εξετάζονται με επιφύλαξη..

Αναμφίλεκτα, όλοι μας θέλουμε μία ισχυρή Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και ακόμη – ακόμη θα τολμήσω να πω, και διατάξεις που τις δίνουν μία υπέρτερη -συνταγματικώς όμως ευθυγραμμισμένη- εξουσία για να ικανοποιείται το αίσθημα ασφαλείας ειδικά στις ταραχώδεις εποχές γεωπολιτικών εκρήξεων που βιώνουμε και απέναντι στις πάγιες προκλητικές ενέργειες της γείτονος..

Και οφείλω να πω πως κάθε σοβαρό κράτος εξοπλίζει νομοθετικά, διοικητικά και υλικοτεχνικά άρτια τις αντίστοιχες Υπηρεσίες Πληροφοριών του, στις οποίες στηρίζεται αν όχι το μεγαλύτερο (χωρίς να υποβαθμίζεται ή να συγκρίνεται εδώ ο καίριος ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων μας ) ένα μεγάλο κόμματι της εθνικής ασφάλειας και αποτελεσματικής -στοχευμένης άσκησης εξωτερικής πολιτικής.

 Όμως, σκεφθήκατε αν εξήγησε κανείς στον παππού μας και την γιαγιά μας,  που είναι και αυτοί Έλληνες πολίτες φορολογούμενοι-ψηφοφόροι και πίνουν τον βαρύ ελληνικό τους καφέ στην δροσερή αυλή της υπαίθρου το αυγουστιάτικο πρωϊνό, τι σημαίνουν όλα αυτά;

Εξήγησε κανείς ευπρόσωπα στους φορολογούμενους πολίτες της Ελληνικής επικράτειας, τι ακριβώς προβλέπεται και τι έχει συμβεί:;

Δεν θα σχολιάσω την πρωθυπουργική δήλωση, καθώς ο σκοπός του παρόντος δεν είναι κομματικός αλλά το σίγουρο είναι πως πολλοί παρασυρόμενοι από την ραστώνη του θέρους και την μνήμη «χρυσόψαρου» που μας χαρακτηρίζει στον πολιτικό στίβο, λησμονήσουν ενόψει των ημερών,  μία σοβαρή νομοθετική λύση που είναι ευκαιρία να δοθεί..

Οι απαντήσεις προφανείς και προβλέψιμες..

Τι ισχύει όμως στην «νομική» πραγματικότητα..;;

Αρχικώς τι είναι με απλά λόγια η νεότευκτη λέξη “επισύνδεση”:;;

Το επίθεμα «επί» σίγουρα της προσδίδει μία επιθετικογενή χροιά, με την ακριβή λεξικολογική της έννοια να είναι η σύνδεση κάποιου σε επικοινωνιακό δίκτυο με τέτοιο τρόπο, ώστε να παρακολουθεί και να λαμβάνει όσα στοιχεία της επικοινωνίας αυτής επιθυμεί, χωρίς ο ίδιος να γίνεται φανερός ή αντιληπτός.

Θα προσθέσω, όμως,   εδώ και τον ορισμό της επισύνδεσης, όπως περιλαμβάνεται στο προεδρικό διάταγμα 47 (ΦΕΚ Α΄ 64/10.3.2005) «Διαδικασίες καθώς και τεχνικές και οργανωτικές εγγυήσεις για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών και για τη διασφάλισή του».
…
Άρθρο 2.
Ορισμοί.

…

11. «Επισύνδεση»:

Η παράλληλη σύνδεση τρίτου σε δίκτυο επικοινωνιών κατά τρόπο ώστε να παρακολουθεί διεξαγόμενη επικοινωνία και να λαμβάνει το περιεχόμενο και τα στοιχεία αυτής σε πραγματικό χρόνο.

Με άλλα λόγια, ίσως γλωσσικά «εξελιγμένος» ο παλιός όρος της «συνακρόασης», που στην πράξη είναι η γνωστή «άρση του απορρήτου των επικοινωνιών».

Το νομικό πλαίσιο που κατά μείζονα λόγο διέπει τις περιπτώσεις αυτές,  είναι ο Ν. 2225/1994, ο οποίος τιτλοφορείται «Για την προστασία της ελευθερίας και ανταπόκρισης και επικοινωνίας και άλλες διατάξεις» .

Πράγματι, για μία σειρά κακουργημάτων που απαριθμούνται  ειδικώς και για λόγους εθνικής ασφαλείας όπως αναφέρονται,  είναι επιτρεπτή  η επισύνδεση ως ειδικότερα περιγράφεται στα άρθρα 4 επ. του Ν. 2225/1994 ( σε συνδυασμό και με τον ειδικό Νόμο που διέπει την λειτουργία και τις δράσεις της ΕΥΠ),  μήπως όμως η νομιμότητα αυτή είναι στην ουσία «κενή», μήπως πρόκειται για «κατ’ επίφαση νομιμότητα» χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο:;;

Και προβληματίζει το εξής : Γιατί η Εισαγγελική Διάταξη,  που επικυρώνει την επισύνδεση, η οποία (κατά τον Νόμο) δεν χρειάζεται να έχει ΕΠΑΡΚΗ και ΟΡΙΣΜΕΝΗ αιτιολογία (άρθρο 5 παρ. Ν. 2225/1994);; Μήπως ο ρόλος (κατά τον Νόμο πάντα) της Εισαγγελικής Αρχής είναι η απλή σφραγιδοθεσία-δοθέντος και του μεγάλου αριθμού των αιτημάτων επισυνδέσεων που υπάρχουν στην ελληνική επικράτεια- και θα καθιστούσε λογικά εξωπραγματική την εμπεριστατωμένη έρευνα της κάθε περίπτωσης επί του τεράστιου όγκου των αιτημάτων ;;;

Μήπως με το οιοδήποτε ομιχλώδες πρόσχημα προστασίας της εθνικής ασφάλειας, μπορεί να χρησιμοποιείται κατά το δοκούν αυτή η δυνατότητα «εξοβελίζοντας»  το κράτος δικαίου, βασικές συνταγματικές αρχές σεβασμού του απορρήτου των επικοινωνιών και της προστασίας της ιδιωτικότητας, τις θεμελιώδεις αρχές της νομιμότητας και της απόλυτης διαφάνειας της διοικητικής δράσης;;

Σημειωτέον, ότι πριν την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου,  προβλεπόταν η δυνατότητα γνωστοποίησης στον υπό παρακολούθηση της άρσης της επισύνδεσης που έλαβε χώρα, αλλά με την τελευταία τροποποίηση η άρση δεν κοινοποείται στον καθ’ ού, γεγονός που επίσης δείχνει να βάλλει κατά βασικών συνταγματικών αρχών, αφού αναλογικά ακόμη και στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπεται η κοινοποίηση Εισαγγελικών Διατάξεων-Πράξεων, στον πολίτη, ώστε ο ενδιαφερόμενος να λάβει γνώση και επιδιώξει τυχόν τον περαιτέρω δικαστικό τους έλεγχο για να διασφαλιστούν βασικές συνταγματικές αρχές και η πρόσβαση στο φυσικό δικαστή.

 Ας προβληματίσει τι είδους έλεγχο και σε ποια έκταση κάνει ο Εισαγγελέας Εφετών;;, καθώς  υπό το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι τούτο ασαφές και αόριστο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό…

 Οι παραπάνω σκόπιμες:;; ασάφειες του συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου πρέπει τουλάχιστον να μας βάλουν σε σκέψεις, καθώς η σοβαρότητα των υπό ρύθμιση θεμάτων, δεν αφήνει περιθώρια για θεωρητικές ερμηνείες και κατάχρηση νόμου.

Η σοβαρότητα και το κύρος της Υπηρεσίας Πληροφοριών, ιδίως υπό τις δυσχερείς εθνικές συγκυρίες που βιώνουμε και την μόνιμη επαπειλή δια μεσώ ρητορικών εξάρσεων της γείτονος,  δεν βοηθά η καταβαράθρωση και η διεθνής διαπόμπευση μίας σοβαρής Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών που προσέφερε και  προσφέρει τα μέγιστα ούτε η έντεχνη «μετακύλιση» ευθυνών σε Εισαγγελική Αρχή που πράττει τα νόμιμα με βάση το Νόμο, ο οποίος αποτελεί πολιτικές επιλογές …

Η συζήτηση για το αν το νόμιμον είναι και ηθικόν είναι το μόνιμο ζητούμενο σε ένα δημοκρατικό και ευνομούμενο κράτος.

Φρόνιμο θα ήτο η στοχευμένη και μελετημένη αλλαγή νομοθετικών πλαισίων όχι βιαστικά και προσχηματικά και ούτε η προσφυγή σε δημόσιο διάλογο, ώστε ο καθείς χωρίς μία συγκεκριμένη πορεία να εκφέρει άποψη πως θα ήθελε να λειτουργεί η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών .. Ούτε βέβαια η άκριτη αντιγραφή ξένων προτύπων με «ραπτική -κοπτική», η οποία και σε άλλα νομοθετήματα που έλαβε χώρα ήτο ανεδαφική..

Υπάρχουν άριστοι γνώστες στην χώρα μας, έμπειροι στρατιωτικοί, πεπειραμένοι στρατηγικοί και γεωπολιτικοί αναλυτές, και άτομα που από μάχιμους θώκους υπηρέτησαν την πατρίδα και βιώσαν στην πράξη πράγματα και καταστάσεις σχετικώς, στους οποίους ειδικούς πρέπει να καταφύγει η εκάστοτε  πολιτική εξουσία, να ζητήσει τις Εκθέσεις τους και να δομήσει μία άρτια Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών -ενδεχομένως με δύο τμήματα ένα με αρμοδιότητα εγχώρια και ένα εξωτερικών θεμάτων- αποφεύγοντας τα άτοπα, τις εσφαλμένες διαδικασίες ώστε να καταστεί αποτελεσματική και να εκπέμψει κύρος και να κερδίσει την απεριόριστη εμπιστοσύνη των πολιτών, τους οποίους υπηρετεί και θα πρέπει να υπηρετεί με νομιμότητα και διαφάνεια.

~Το παρόν άρθρο σκοπό έχει να εκφέρει καθαρά τις προσωπικές νομικές απόψεις της συντάκτριας και όχι να λάβει πολιτική θέση υπέρ ή κατά κάποιου κομματικού φορέα ή να κρίνει το έργο της Εισαγγελικής Αρχής καθότι για τα ανωτέρω υπάρχουν οι αρμόδιες Αρχές~.

*Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, PhD(c), MSc, υπ. Διδάκτωρ Ιονίου Πανεπιστημίου, MSc Πολιτικής Δικονομίας Νομικής Παν/μίου Αθηνών, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια Υπουργείου Δικαιοσύνης.