Από τα πετρέλαια της Μοσούλης…. στον πολύτιμο πλούτο της Αρκτικής

Γράφει η Νάντια Β. Γώγουλου* 

“Τα πάντα ρει”, είχα πει ο σοφός Ηράκλειτος,  και όπως φαίνεται τούτο αποτυπώνει, ίσως, μία διαχρονική αλήθεια, ιδίως στη γεωπολιτική σκακιέρα.

 Πόσοι από εμάς θυμόμαστε την πρόταση του Ντόναλντ Τράμπ να αγοράσει τη Γροιλανδία , έδαφος της Δανίας με αυτοδιάθεση, η οποία απερρίφθη άμεσα από το Υπουργείο Εξωτερικών του αρκτικού νησιού που απάντησε : “είμαστε ανοικτοί σε business όχι σε πώληση”. Άραγε για ποιο λόγο ένιωσε την ανάγκη ο τέως πλανητάρχης ,με διάφορους βαθμούς σοβαρότητας, να εκδηλώσει τέτοιο ενδιαφέρον;

Οι λόγοι προφανείς. Οι ΗΠΑ, που πάντα είναι ένα βήμα μπροστά, πέρα από τους πολύτιμους φυσικούς πόρους της περιοχής , ίσως βλέπουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τη σταθερή μείωση του πάγου της θάλασσας, που μπορεί να ανοίξει νέους θαλάσσιους δρόμους εμπορίου και μεταφορών. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει το χρόνο του ταξιδιού ανάμεσα σε Ασία και Δύση έως και 20 ημέρες, ενώ ενδεχομένως οι θαλάσσιες διαδρομές της Αρκτικής, θα μπορούσαν να είναι η “σύγχρονη διώρυγα του Σουέζ και του Παναμά του 21ου αιώνα”.

 Πολύτιμη η γεωστρατηγική θέση της Αρκτικής για τους διορατικούς, γι’ αυτό άλλωστε και το 1946 και ο Χάρι Τρούμαν προσέφερε στη Δανία, το ποσό των 100 εκ. Δολαρίων αλλά και ένα μικρό μέρος της Αλάσκας, για να καταστήσει εύπεπτη την προταθείσα συμφωνία.

Σύμφωνα με μία έρευνα του Πανεπιστημίου του Καναδά το έτος 2014, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι προφητική, διαπιστώνεται ότι η άνοδος της θερμοκρασίας (που συνεπάγεται το λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της θερμοκρασίας των νερών) ανοίγει νέους εμπορικούς δρόμους , μειώνοντας το χρόνο και το κόστος μεταφοράς προϊόντων, διευκολύνει την πρόσβαση στα ορυκτά καύσιμα και την ανάπτυξη του οικολογικού τουρισμού.

 Ταυτόχρονα, η έρευνα τόνιζε, πως οι νέες αυτές προοπτικές μπορούν μελλοντικά να πυροδοτήσουν εντάσεις ανάμεσα σε χώρες όπως ΗΠΑ, Ρωσία , Φιλανδία, Σουηδία, Καναδά κτλ, προειδοποίηση την  οποία αν στρέψουμε το βλέμμα δίπλα μας διαπιστώνουμε ότι εξελίσσεται σε μία ζοφερή πραγματικότητα.

 Καθόλου τυχαίο πως για να “εδραιωθούν” στην περιοχή de facto οι ΗΠΑ, το καλοκαίρι του 2020, εγκατέστησαν και προξενείο στη Γροιλανδία.

 Σήμερα , μία διευσδυτική “γεωπολιτική ματιά”, μπορεί να διακρίνει πως μέγα ζητούμενο είναι η δημιουργία και ο έλεγχος ενός “νέου δρόμου του μεταξιού”, που ήδη επιχειρεί να χαράξει η Ρωσία, με στοχευμένες στρατιωτικές πολεμικές επιχειρήσεις και όχι με μία γενικευμένη πολεμική σύρραξη.

 Η απρόσκοπτη διέλευση προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από ένα νέο άξονα είναι το ζητούμενο του 21ου αιώνα, με ελάχιστο κόστος μεταφορών και καυσίμων, στο βωμό της οποίας η ανθρωπότητα θα έρθει -ίσως και έρχεται ήδη- αντιμέτωπη με νέες μορφές υβριδικών πολέμων, ενεργειακής και επισιτιστικής κρίση2, δοκιμές νέων πυρηνικών απειλών και εμφάνιση πρωτόγνωρων υγειονομικών πανδημιών.

 Η Ευρώπη, εν τω μέσω “πυρών”, πληρώνοντας βαρύ φόρο για το αναπτυγμένο βιοτικό της επίπεδο και την υπερκατανάλωση αγαθών, στη “ραστώνη” της επωδού του διεθνούς δικαίου που έχει συνθλιβεί ή γίνεται «ερμηνευτικό ιμπεριαλιστικό εργαλείο» στα χέρια των ισχυρών, παρακολουθεί ενεή τις εξελίξεις, αφού μοιραία θα καταλήξει ο ακριβός καταναλωτής υπηρεσιών και αγαθών των δύο σύγχρονων αυτοκρατοριών ΗΠΑ και Ρωσίας και των εκατέρωθεν συμμάχων αυτών.

 Υφιστάμενη μία άνευ προηγουμένου “γεωπολιτική” γάγγραινα η Γηραιά Ήπειρος , τα επόμενα έτη , θα παρακολουθεί ανίκανη το διαμοιρασμό των δρόμων του εμπορίου και των πλουτοπαραγωγικών πηγών στον αρκτικό κύκλο , που ΗΠΑ και Ρωσία ίσως έχουν προσυμφωνήσει.

 Η μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή -όπου με επιτυχία συντηρούν το κλίμα μικροεντάσεων με τη μέθοδο της απασχόλησης- , προς την Αρκτική είναι πλέον ένα γεγονός που πρέπει να αντιληφθούμε για να ερμηνεύσουμε τα παγκόσμια τεκταινόμενα.

 Η γείτονα χώρα δείχνει να διεκδικεί το μερίδιο της στη νέα γεωπολιτική σκακιέρα και να κλείνει το μάτι και στη Δύση και την Ανατολή – δυστυχώς αποτελεσματικά- σε ένα ράθυμο διεθνές περιβάλλον όπου προσπαθεί να επιβληθεί με προκλήσεις , συναισθανόμενη την αξία του «οικοπέδου» της στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό .

 Η χώρα μας , τι θέση θα αξιώσει άραγε , λαμβανομένης υπόψιν της σημαντικής γεωστρατηγικής της θέσης , πόσο δεινός διαπραγματευτής μπορεί να αναδειχθεί στο σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον με μία ικανή ηγεσία; Εκτός αν συνεχίσουμε περί άλλα να τυρβάζουμε μπροστά στις σύγχρονες αναμφίλεκτες καταιγιστικές γεωπολιτικές εξελίξεις που μπορούν αν αξιοποιηθούν με σχέδιο μας και να μας δώσουν σημαντικές προοπτικές.

 Ας ελπίσουμε να μην γίνουμε πάλι οι “χρήσιμοι” , όπως ίσως γίναμε στο παρελθόν , πληγώνοντας μήπως τη καρδιά του έθνους μας , για να εξυπηρετήσουμε τότε άλλους για τα “σύγχρονα” πετρέλαια της Μοσούλης;