Μια σκέψη-μαρτυρία από τον διανοούμενο, εκπαιδευτικό και ενεργό πολίτη Γιώργο Λιγνό, που την ανέγνωσε στην εκπομπή μου Καθρέφτης, στο Α’ Πρόγραμμα της ΕΡΤ, ανήμερα της εισβολής των Τούρκων, και προσφέρει γραπτώς και σήμερα στη στήλη. Έχει ενδιαφέρον, νομίζω, να μαθαίνουμε πού και πού τι λέγεται ή γράφεται για την Κύπρο στην Ελλάδα από ανθρώπους αξιόλογους και, προπαντός ευαίσθητους – είτε βίωσαν, όπως ο Γιώργος, τα γεγονότα του τότε και τα θυμούνται, είτε γεννήθηκαν μετά την τραγωδία και την έμαθαν από αφηγήσεις και διαβάζοντας. Έχουν, νομίζω, ιδιαίτερη σημασία αυτές οι μαρτυρίες:

«Το καλοκαίρι του 1974 τελείωνα το σχολείο. Η προσμονή της μετάβασης σε μια άλλη ζωή, πιο ελεύθερη, σκιάστηκε από τα απανωτά γεγονότα της περιόδου εκείνης. Μετά το Πολυτεχνείο, που σημάδεψε έτσι κι αλλιώς τη ζωή μας, η σχολική χρονιά ‘73 – ‘74 βρήκε το δικό της υπόγειο ρυθμό αφού προετοιμαζόμασταν ήδη για τις εισαγωγικές στο Πανεπιστήμιο, που γινόντουσαν τότε το Σεπτέμβριο. 

Κι ενώ πλησιάζαμε προς τη στιγμή της προσωπικής δοκιμασίας των εξετάσεων, γίνεται το πραξικόπημα του Σαμψών. Κατεβάσαμε τα μολύβια και τα βιβλία, και κολλημένοι στο ραδιόφωνο ακούγαμε Ντόιτσε Βέλλε και Μπι Μπι Σι. Ακούσαμε την φωνή του Μακαρίου να λέει ότι είναι ζωντανός. 

Προσπαθούσαμε όπως-όπως να αποκρυπτογραφήσουμε τα γεγονότα που έτρεχαν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς μπροστά στα μάτια μας. Ανταλλάσσαμε τις πληροφορίες που μπορούσαμε να μάθουμε από τους γονείς κάποιων από τις παρέες μας. 

Δεν ήταν ένα κανονικό καλοκαίρι! Κι όταν έγινε η εισβολή των Τούρκων, καταλάβαμε το βάθος των συμφερόντων. Είδαμε εδώ στην Ελλάδα το αίσχος της επιστράτευσης. Κάποιοι είδαν τους πατεράδες τους να φεύγουν, κάποιοι άλλοι μαθαίναμε ό,τι μπορούσαμε από τα αδέλφια ή ξαδέλφια που υπηρετούσαν ήδη τη θητεία τους. Σκόρπιες πληροφορίες που μάταια προσπαθούσαμε να τις βάλουμε σε μια σειρά να καταλάβουμε τι συμβαίνει.

Είχαμε περάσει όλη μας την εφηβεία με μια πρωτόλεια πολιτική ενασχόληση, προσηλωμένοι πάντα στην ιδέα της δημοκρατίας με αντιδικτορικά πιστεύω που εκδηλωνόντουσαν με διάφορους τρόπους και με το φόβο μιας ανεπιθύμητης κλήσης στη Ασφάλεια, γιατί έτυχε να καλούν και μαθητές. 

Και τώρα, μπροστά στα μάτια μας, το δικτατορικό καθεστώς έδειχνε τη γύμνια του. 

Ζήσαμε την ατμόσφαιρα της νύχτας εκείνης που πληροφορηθήκαμε την άφιξη του Καραμανλή. Μαζεμένοι στο Σύνταγμα ακούγαμε τις ειδήσεις. 

Και την ιδία στιγμή βλέπαμε τις εικόνες από την Κύπρο. Η δική μας χαρά σκιαζόταν από την τραγωδία των Κυπρίων.

Δυστυχώς, γρήγορα εξοικειωθήκαμε με το δράμα, και περισσότερο μας απασχολούσε η δική μας πολιτική στράτευση που ξεκινούσε με καλούς οιωνούς. Αυτό είναι κάτι που με τα χρόνια το συνειδητοποίησα.

Πάντοτε μιλούσα για τη διπλή αίσθηση ελευθερίας του φθινοπώρου του 1974. Από τη μια ήμουνα πρωτοετής φοιτητής μακριά από το σπίτι μου. Και  από την άλλη, πολίτης μιας χώρας που έκανε τα πρώτα βήματα επιστροφής στη δημοκρατία.

Όμως, στην αφήγηση δεν υπήρχε η λέξη Κύπρος!

Μεγάλος πια, όταν απέκτησα φίλους από την Αμμόχωστο και την Κερύνεια, κατάλαβα τον πόνο του ξεριζωμού. Κι από τότε η αναθύμηση των ημερών εκείνων ξυπνάει αισθήματα νεανικής χαράς αλλά και θλίψης για την βιωμένη τραγωδία των φίλων μου. Γιατί ως τότε, με ευκολία μιλούσαμε για την κυπριακή τραγωδία αλλά σαν μέρος μιας πολιτικής επιχειρηματολογίας. 

Όμως ο πόνος της Βίβιαν, του Ευριπίδη, του Τεύκρου, του Χρήστου, της Αυξεντίας και άλλων που έχασαν τον τόπο που μεγάλωσαν, δεν είναι επιχείρημα που θα λεχθεί στη συζήτηση για να ξεχαστεί σε λίγο, αλλά πραγματικότητα που τους ακολουθεί από τοτέμ όλη τους τη ζωή.»

ΥΓ: Στις 4.35 π.μ, σαν σήμερα 14 Αυγούστου του 1974, ναυάγησε η Διάσκεψη της Γενεύης, ενώ ήδη οι Τούρκοι είχαν εισβάλει (20 Ιουλίου) στην Κύπρο και καταλάβει εδάφη της. Ενώ ο Κληρίδης ζήτησε αναβολή 36-48 ωρών στις διαπραγματεύσεις για να συνεννοηθεί με τον Μακάριο, οι Τούρκοι απέρριψαν το αίτημά του και, 65 λεπτά μετά το ναυάγιο, ο τουρκικός στρατός εξαπολύει σφοδρή επίθεση σε όλα τα μέτωπα της Κύπρου. Είναι ο Αττίλας 2! 

Φιλελεύθερος