Η επίσκεψη του κ. Αβέρωφ Νεοφύτου στην περίκλειστη περιοχή της κατεχόμενης Αμμοχώστου σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως. Σε φορτισμένες δηλώσεις του υπογράμμισε πως «η πόλη αποτελεί το σύμβολο του αγώνα για απελευθέρωση και επανένωση του τόπου». Η χρονική συγκυρία έχει τη σημασία της κι αυτό δεν αναφέρεται μόνο στον από μακρού διεξαγόμενο προεκλογικό αγώνα – το δήλωσε κι ο ίδιος. Η συγκυρία χαρακτηρίζεται, κατά κύριο λόγο, από την κλιμάκωση των κατοχικών προκλήσεων. 

Από την άλλη, ενώ με καλή θέληση μπορούμε να πιστώσουμε όλους τους πολιτικούς ηγέτες, προεδρικούς υποψήφιους, βουλευτές, ευρωβουλευτές για το ενδιαφέρον και την αγωνία τους για τις δυσάρεστες εξελίξεις και τις απαισιόδοξες προοπτικές που διαγράφονται, δεν μπορούμε να προσπεράσουμε τις δικές τους ευθύνες. Στη συνολική διαδρομή των πέντε σχεδόν δεκαετιών της κατοχής, ουσιαστικά όλα τα κόμματα έχουν κυβερνήσει ή συγκυβερνήσει. Κι οι ευθύνες δεν αναφέρονται μόνο στην Αμμόχωστο, έστω κι αν τα τελευταία δυο χρόνια έχουμε ιδιαίτερη αγωνία για την τύχη της πόλης…

      Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο «και τώρα, τι κάνουμε;» αλλά και το «πώς φτάσαμε μέχρις εδώ;». Ψάχνοντας για τα επόμενα βήματα, περισσότερο ενδιαφέρουν οι λανθασμένες εκτιμήσεις και ενέργειες μα και η απουσία ενεργειών. Κάποιοι που βολεύονται με επίκληση του «αδύνατου» υποστηρίζουν πως είναι κιόλας αρκετά αργά. Όλοι, όμως, θα συμφωνήσουμε πως, όπως πάμε, αύριο θα είναι περισσότερο αργά. Κι αν δεν έχεις κάνει όσα πρέπει, ο χρόνος που παρέρχεται (κι έχει παρέλθει πολύς) είναι σίγουρα παράγοντας αρνητικός κι αρνητικά τα αποτελέσματά του…

      Η περίπτωση της Αμμοχώστου ήταν από την αρχή, από την κατάληψή της, ιδιάζουσα. Πρώτα ήταν ο εποικισμός της, με μια μικρή σχετικά περιοχή της φυλακισμένη. Πότε τη λέγαμε περίκλειστη, πότε περιφραγμένη, ήταν όμως πάντα ένα ιδιαίτερο λάφυρο της κατοχής κρεμασμένο σε σχοινί που μόλις το προσεγγίζαμε, η κατοχή το τραβούσε μακριά. Ήταν όμως εκεί, με άδεια τα ερειπωμένα σπίτια και άλλες οικοδομές, πολλά υποσχόμενα για τους πρόσφυγες νόμιμους ιδιοκτήτες τους ακόμα κι αν είχαν, στο πέρασμα του χρόνου, καταρρεύσει. Κι ήρθαν μετά «επιτροπές αποζημιώσεων», κατοχικές κι αυτές, να αποδώσουν τη δική τους «δικαιοσύνη» που δεν μπορούσε να αδιαφορήσει για τα «δικαιώματα» του ΕΒΚΑΦ και των δεκαέξι γενιών απογόνων του Λαλά Μουσταφά στα τετρακόσια τέσσερα χρόνια ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη τουρκοκρατία. Τόσο που ακόμα και κάποιοι «απεδώ» υποστηρίζουν πως πρώτα πρέπει να ξεκαθαρίσει ποιοι είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες! Ωσάν να μην μας έφταναν οι «χρήστες», προέκυψαν και άλλοι «δικαιούχοι». 

      Την ιδιαιτερότητα του Βαρωσιού την περιέγραψε και το Συμβούλιο Ασφαλείας, πολλά χρόνια τώρα. Η πρώτη αναφορά γίνεται στο Ψήφισμα 550 (11 Μαϊου 1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας που, ανάμεσα σε άλλα, «Θεωρεί τις απόπειρες για εποικισμό οποιουδήποτε τμήματος των Bαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής αυτής στη διοίκηση των Hνωμένων Eθνών» (σημείο 3). Κι επειδή πολλοί παραπέμπουν σε μερικές μόνο αναφορές μερικών μόνο ψηφισμάτων και ειδικά το όνομα της λύσης, να πούμε ότι όλα τα ψηφίσματα ξεκινούν παραπέμποντας και επιβεβαιώνοντας όλα τα προηγούμενα, μέχρι και το ψήφισμα 3212 (XXIX) της Γενικής Συνέλευσης (1 Νοεμβρίου 1974). Για να μην μεταφέρουμε όλες εκείνες τις αποφάσεις που μιλούν και για την αποχώρηση των στρατευμάτων και για το δικαίωμα επιστροφής όλων των προσφύγων στις εστίες τους, σημειώνουμε πως τα κείμενα αυτά είναι εύκολα προσβάσιμα μέσα από το διαδίκτυο. Αξίζει τον κόπο να κάνετε τον κόπο! 

      Η περιφραγμένη περιοχή της Αμμοχώστου (μόνο αυτή) έχει το «προνόμιο» να μην έχει εποικιστεί. Όμως η Καρπασία είχε ένα πιο σημαντικό προνόμιο: Είχε κρατήσει το μέγιστο ποσοστό του ελληνοκυπριακού πληθυσμού της που «προστατεύτηκε» μάλιστα από τη Συμφωνία της Γ΄ Βιέννης (2 Αυγούστου 1975) αφού «… συνεφωνήθη, ότι οι Ελληνοκύπριοι οι επί του παρόντος διαμένοντες εις το βόρειον τμήμα της νήσου είναι ελεύθεροι να παραμείνουν και ότι θα παρασχεθή εις αυτούς πάσα βοήθεια διά να δύνανται να διάγουν μίαν ομαλήν ζωήν, περιλαμβανομένων διευκολύνσεων εις τον εκπαιδευτικόν τομέα και διά την άσκησιν της θρησκείας των, ως επίσης και ιατρικής περιθάλψεως υπό ιδικών των ιατρών και ελευθέρας διακινήσεως εις τον βορράν» (πρόνοια αρ.2). Ήταν (και παραμένει, ίσως όχι για όλους) κι η Καρπασία σύμβολο του αγώνα αλλά τη θυμόμαστε όλο και λιγότερο. Η Μόρφου δεν είχε ειδικό προνόμιο αλλά αποτελούσε σταθερά το ορατό αντάλλαγμα στην επιδιωκόμενη «εδαφική αναπροσαρμογή», μια αποσπασματική απελευθέρωση που κι αυτή ξεχάστηκε στον δρόμο…

      Κι η Κερύνεια; Η μικρή μας πόλη δεν είχε οποιοδήποτε προνόμιο. Και δεν φταίει που είναι κρυμμένη πίσω από το βουνό, στην άλλη μεριά του κατοχικού μισοφέγγαρου. Δεν ήταν κι αυτή σύμβολο αγώνα; Ήταν, άραγε, από την αρχή η εξαίρεση στη ρήση «την πατρίδα ουκ ελάττω παραδώσω»; Kαι τότε τι να εννοούσαν όταν μας έλεγαν πως «η λύση περνά από την Κερύνεια»; Σίγουρα θα εννοούσαν έξω από την Κερύνεια και κακώς εμείς δεν καταλάβαμε πως και τούτο το σύμβολο είχε από νωρίς καταργηθεί, ίσως για λόγους …απλούστευσης της διεκδίκησης!

      Ο κ. Νεοφύτου έκανε περιεκτικές δηλώσεις εκεί στη χρυσή αμμουδιά του Βαρωσιού. Ήταν η ώρα που οι τουρίστες χάζευαν το κατοχικό αξιοθέατο και πασσαλείφονταν με το αντηλιακό τους με φόντο τα βομβαρδισμένα κτήρια… Ευρωπαϊκή πρωτοτυπία, πολύ πριν την Ουκρανία! «Αν χαθεί η Αμμόχωστος, θα χαθεί η Κύπρος μας και μαζί θα χαθούν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Η πατρίδα μας θα γίνει μια τουρκική επαρχία, στην οποία δεν θα έχουν μέλλον ούτε τα παιδιά ούτε τα εγγόνια μας». Κι αν χαθούν όλα τα άλλα κατεχόμενα μέρη; Kι αν χαθεί η Κερύνεια; Δεν είναι σε τουρκική επαρχία που θα ενταχθεί; Πάλι θα μας πούνε ακραίους που θυμόμαστε πως «τα σύνορά μας είναι στην Κερύνεια» αλλά δεν κινδυνεύει η μέλλουσα τουρκοκυπριακή ζώνη ή, πολιτεία (ή, κρατίδιο) να γίνει μια «κανονική» τουρκική επαρχία; Δεν μπορεί να είναι αυτό το κανονικό κράτος που ευαγγελίστηκε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ…

 Φαίνεται πως πριν ξεθωριάσει ο αγώνας για απελευθέρωση και επανένωση, έχουν δραματικά λιγοστέψει τα σύμβολά του…

[email protected] 

Φιλελεύθερος