Ο Αραβικός κόσμος δεν φαίνεται διατεθειμένος να καταδικάσει τη Ρωσία

Του Michael Young

Χωρίς να θέλω να πέσω στην αιτιολογία με βάση την κουλτούρα, η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει αναδείξει τις πολύ διαφορετικές έννοιες της εξουσίας και της νίκης στις δυτικές χώρες και στη Ρωσία. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλές αραβικές κυβερνήσεις ήταν πιο ικανές στο να κατανοήσουν τη λογική και τους υπολογισμούς του Ρώσου προέδρου Πούτιν, από τους δυτικούς επικριτές του.

Όταν οι Ρώσοι εισέβαλαν στην Ουκρανία, και οι Ουκρανοί αντιστάθηκαν, με επιτυχία στην αρχή, η αφήγηση φαίνεται να γράφτηκε για ταινία του Χόλιγουντ. Το αουτσάιντερ νικούσε έναν κακό επιτιθέμενο και ένα αίσιο τέλος ήταν κοντά. Στα τέλη Απριλίου, σε μια συνεδρίαση των υπουργών Άμυνας, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Lloyd Austin, τόνισε πως “η Ουκρανία ξεκάθαρα πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει, και το ίδιο και όλοι εδώ”. Αυτή η δήλωση έγινε τη στιγμή που ο Austin δήλωσε ότι η Ρωσία αποτυγχάνει και ότι οι ΗΠΑ ήθελαν να δουν τον στρατό της “αποδυναμωμένο στον βαθμό που δεν μπορεί να κάνει τα πράγματα που έχει κάνει κατά την εισβολή στην Ουκρανία”. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προχώρησε ακόμη παραπέρα επιμένοντας ότι ο Πούτιν, “δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία”.

Σήμερα, τα πράγματα μοιάζουν διαφορετικά. Οι ρωσικές δυνάμεις σημειώνουν μεγάλα κέρδη στην Ανατολική Ουκρανία και οι δυτικές οικονομίες υποφέρουν από την αύξηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που ωφελούν τη Ρωσία. Ο Μπάιντεν σε μια προφανή προσπάθεια να μετατοπίσει την ευθύνη, δήλωσε ότι νωρίτερα φέτος ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι “δεν ήθελε να ακούσει” ότι η Ρωσία πρόκειται να εισβάλει στη χώρα του. Αυτό που υπονοείται είναι πως εάν ο Ζελένσκι είχε αξιολογήσει την κατάσταση καλύτερα, θα μπορούσε να έχει διαφορετική πορεία και να γλιτώσει την Ουκρανία από όσα υπομένει. Αυτό απέχει πολύ από την σύγκριση του Ζελένσκι με τον Τσώρτσιλ κατά τις πρώτες εβδομάδες της σύγκρουσης. Οι δυτικές χώρες είναι τώρα σκεπτικές για τις προοπτικές ότι η Ουκρανία θα πετύχει, και διχάζονται όλο και περισσότερο σχετικά με το τι θα κάνουν. Παρόλη τη συζήτηση για την τρέλα του Πούτιν, η Ρωσία κερδίζει.

Ασφαλώς, οι Ρώσοι θα υποφέρουν για πολύ καιρό από τις δυτικές κυρώσεις. Αλλά από την οπτική του Πούτιν, αυτό είναι ένα τίμημα που είναι διατεθειμένος να πληρώσει -και ότι ήταν πρόθυμος να πληρώσει εάν η εναλλακτική ήταν η ήττα στην Ουκρανία. Ο χρόνος θα δείξει εάν οι Ρώσοι μπορούν να κρατήσουν την Ανατολική Ουκρανία, αλλά για την ώρα η Ρωσία έχει παγιώσει την πρόσβαση της στην Κριμαία, έχει στερήσει από την Ουκρανία το βιομηχανικό της κέντρο, και έχει φέρει ενώπιον της Δύσης ότι ένα σημαντικό τμήμα της Ουκρανίας πιθανότατα θα παραμείνει υπό τον έλεγχο της Μόσχας, και έχει δείξει στους Ουκρανούς ότι υπάρχουν πραγματικά όρια στο πόσο μακριά θα φτάσει η Δύση για να τους βοηθήσει να αμυνθούν.

Από τη σκοπιά των Αράβων, αυτά όλα μπορεί να φαίνονται γνωστά. Αυτά που οι δυτικές χώρες θεωρούν σημείο αναφοράς νίκης και ήττας στον πόλεμο, είναι συχνά σχεδόν άσχετα στη Μέση Ανατολή. Αυτό που συνιστά νίκη συνήθως δεν είναι τόσο μια αποτελεσματική διεκδίκηση ισχύος, ακόμη και αν αυτό είναι σημαντικό, αλλά η επιβίωση ενάντια σε έναν ισχυρότερο εχθρό. Η Χεζμπολάχ κατάφερε με κάποιον τροπο να παρουσιάσει τον πόλεμο της ενάντια στο Ισραήλ το 2006 ως “νίκη”, αν και δεν είχε πετύχει κανένα από  τα κλασικά δυτικά κριτήρια που θα χρησιμοποιούσαν οι δυτικοί για να προσδιορίσουν τη νίκη. Ομοίως, το Ιράν έχει στοχευθεί από τις αμερικανικές κυρώσεις για δεκαετίες, υποφέροντας τρομερά, αλλά δεν έχει αλλάξει η συμπεριφορά του. Πράγματι, έχει σημειώσει μεγάλη άνοδο σε όλη τη Μέση Ανατολή. Για τους ηγέτες του Ιράν, η νίκη δεν αφορά μόνο στο να ηττηθεί η άλλη πλευρά. Αγορά και στο να επιμείνει στο ιδεολογικό του μονοπάτι.

Ένα πράγμα για το οποίο οι Άραβες ηγέτες δεν θα είχαν δείξει κατανόηση, είναι η άκαμπτη ανάγνωση από τους Ουκρανούς, για τις επιλογές τους. Υπήρξε μια στιγμή που ο Ζελένσκι θα μπορούσε να είχε παίξει το παιχνίδι επιβίωσης, επιτρέποντας στον εαυτό του χώρο Τία ελιγμούς. Τον Φεβρουάριο, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ταξίδεψε στη Μόσχα και στο Κιέβο για να διαπραγματευτεί μια λύση για την κρίση που φαινόταν ότι έρχεται. Στη πτήση προς τη Ρωσία, ο Μακρόν έριξε την ιδέα ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να σκεφτεί μια διευθέτηση παρόμοια με τη “Φινλανδοποίηση”, ως έναν τρόπο εξόδου από το αδιέξοδο. Καταδικάστηκε για αυτό. Ωστόσο, είχε λάθος; Οι Φινλανδοί αναπολούν τη “φιλανδοποίηση” με δυσαρέσκεια, αναπολώντας μια περίοδο όπου η κυριαρχία τους περιορίστηκε εξαιτίας της εγγύτητας της χώρας με τη Σοβιετική ¨Ένωση στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ωστόσο η Φινλανδία παρέμεινε ελεύθερη, καθώς και μέρος της Δυτικής Ευρώπης.

Όπως τόνισε ο πρώην συνάδελφος του Ντιμιτρι Τρενίν σε συνέντευξη του στο Diwan, όταν ερωτήθηκε για την πιθανότητα “φινλανδοποίησης” της Ουκρανίας, η χώρα βρισκόταν μπροστά σε μια σκληρή επιλογή: “Θα κοιτούσα απλώς την πραγματική γεωπολιτική και στρατηγική κατάσταση της Ουκρανίας. Έγινε σαφές από τον ίδιο τον πρόεδρο Μπάιντεν, ότι οι ΗΠΑ δεν θα υπερασπιστούν την Ουκρανία, ακόμη και σε περίπτωση μεγάλης εισβολής και κατοχής. “Με άλλα λόγια, εάν ένας ισχυρότερος εχθρός πρόκειται να σου επιτεθεί, η σύναψη συμφωνίας για να διατηρήσεις αυτά που έχεις, μπορεί κάποιες φορές να είναι ο καλύτερος τρόπος”.

Ασφαλώς, σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, οι χώρες γνωρίζουν καλά τα όρια της κυριαρχίας τους και συχνά προσαρμόζονται σε αυτήν. Το Λίβανο έχει εδώ και καιρό παγιδευτεί στη σκιά της Συρίας, και τώρα του Ιράν, και ενώ αυτό συνάντησε αντίσταση από τμήματα του πληθυσμού σε διάφορες περιόδους, είναι μια πραγματικότητα με την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν αποδεχθεί να ζήσουν. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η Σαουδική Αραβία είχε σημαντική επιρροή στην τεμένη, μέχρι το Ιράν να αυξήσει τη δική του επιρροή στη χώρα. Σήμερα, το Ιράν έχει μόχλευση στο Ιράν και στη Σύρια, ενώ η Τουρκία ελέγχει ένα μεγάλο μέρος της Βόρειας Συρίας, το οποίο σύντομα μπορεί να αυξηθεί. Ομοίως, η Αίγυπτος έχει εδώ και καιρό λόγο για ό,τι γίνεται στο ΣΟυδάν.

Η υπεράσπιση αρχών όπως η κυριαρχία και η ελευθερία, είναι κατανοητό. Τέτοιες αρχές έχουν νόημα, αλλά μόνο εάν μπορούν να υπερασπιστούν. Εάν δεν μπορούν, η αυτοκτονική επιμονή στην αντίσταση δεν είναι πάντα η βέλτιστη εναλλακτική θέση. Η καταστροφή της Ουκρανίας μπορεί να ωθήσει πολλούς ανθρώπους να επανεξετάσουν το αφήγημα της ηρωικής αντίστασης στη διάρκεια της εισβολής τις πρώτες ημέρες. Οι ομιλίες τύπου-Τσωρτσιλ του Ζελένσκι ίσως αρχίσουν να σβήνουν εάν το τίμημα που θα καταβληθεί είναι η καταστροφή της Ουκρανίας, η μαζική μετανάστευση και η οικονομική εξαθλίωση. Η ιστορία τείνει να θαυμάζει εκείνους που αποφεύγουν τις εντάσεις της στιγμής για μια πιο μακροπρόθεσμη αίσθηση για το τι είναι προς το συμφέρον της χώρας.

Τα αραβικά κράτη μπορεί να έχουν επικεφαλής αδίστακτους, αποτυχημένους απολυταρχικούς ηγέτες, αλλά αυτά τα άτομα ήταν επίσης masters της επιβίωσης. Όταν επρόκειτο να επιβληθούν, δεν ενοχλούνταν από παράγοντες που είναι ανασταλτικοί για τους δυτικούς ομολόγους τους. Για αυτό ήταν τόσο απρόθυμοι να καταδικάσουν τον Ρώσο πρόεδρο, τον οποίο φαίνεται ότι έχουν αγκαλιάσει ως έναν από αυτούς.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: carnegie-mec.org