Οσυνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί μια συσσώρευση οπλισμού. Δημιούργησε επίσης ένα νέο κύμα προσφύγων προς τη Δύση. Η αναταραχή δημιουργεί εύφορο έδαφος για εκμετάλλευση της κατάστασης από δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος με σοβαρές προεκτάσεις για την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ και των κρατών-μελών, σύμφωνα με ανακοινώσεις της Europol.

Από την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου 2022, η Εκτελεστική Διευθύντρια της Europol, Catherine De Bolle, ταξίδεψε στην Πολωνία και συναντήθηκε με τους αρχηγούς της Αστυνομίας και της Συνοριοφυλακής για συζήτηση των τρόπων αντιμετώπισης των νέων προσφυγικών ροών.

Συναντήθηκε επίσης με τον Γενικό Διευθυντή της Frontex, Fabrice Leggeri, για να συζητήσουν την επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ των δύο υπηρεσιών «και συγκεκριμένα στον αγώνα κατά της λαθροδιακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων», σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση (11/03/2022). Αναφέρθηκε επίσης πως η Europol βρίσκεται «στην καρδιά της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας» και έχει έναν μοναδικό ρόλο στην αντιμετώπιση των ευκαιριών που προσφέρονται στο οργανωμένο έγκλημα από τη σύγκρουση.

Ανησυχίες για διάδοση οπλισμού

Η Europol σχεδιάζει τη δημιουργία μιας διεθνούς ομάδας εργασίας με στόχο να αποτρέψει εγκληματίες από το να βάλουν χέρι στις μεγάλες ποσότητες οπλισμού που έχει σταλεί στην Ουκρανία, μετά το πέρας του πολέμου.

Αυτά δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα «Welt am Sonntag» (28/05/2022) η Catherine De Bolle. Κάνοντας παραλληλισμούς με τους πολέμους που ξέσπασαν μετά την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας, είπε πως «τα όπλα από εκείνον τον πόλεμο εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από εγκληματικές ομάδες μέχρι και σήμερα».

Ο σχεδιασμός προβλέπει την παρακολούθηση των ταξιδιών που πραγματοποιούν τρομοκρατικές και άλλες βίαιες εγκληματικές ομάδες από και προς την Ουκρανία.

«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δυναμική και κατακερματισμένη και λαμβάνουμε διαφορετικά στοιχεία από τους Ευρωπαίους εταίρους μας», ανέφερε η C. De Bolle και πρόσθεσε πως οι άνθρωποι που ταξιδεύουν στην Ουκρανία έχουν διαφορετικές εμπειρίες και ιδεολογίες και θα είναι υπό παρακολούθηση, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που επιστρέφουν απογοητευμένοι από τη βία της οποίας γίνονται μάρτυρες.

Η Διευθύντρια της Europol έκανε τις δηλώσεις στο πλαίσιο συνέντευξής της για το ευρύτερο πρόβλημα εγκληματικότητας στην Ευρώπη, όπου είπε χαρακτηριστικά ότι «τα επεισόδια βίας στους δρόμους της Ευρώπης έχουν φτάσει επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί». Σύμφωνα με την ίδια, η αναθεωρημένη αντίληψη για το εύρος της εγκληματικότητας στην ήπειρο ήταν η «game changer» αποκάλυψη πριν από δύο χρόνια των δικτύων που επικοινωνούσαν μέσω της εφαρμογής EnchroChat. Η έρευνα, που ξεκίνησε αρχικά σε Γαλλία και Ολλανδία, έδωσε στην Europol νέα αντίληψη για το πώς το οργανωμένο έγκλημα απειλεί την ασφάλεια, το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία στην Ευρώπη. «Και το συμπέρασμά μας ήταν: Υποτιμήσαμε τον κίνδυνο», υπογράμμισε.

Το Συμβούλιο της ΕΕ διόρισε την 1η Μαΐου 2022 την Catherine De Bolle Εκτελεστική Διευθύντρια της Europol, για δεύτερη τετραετή θητεία. Πριν την Europol, υπηρέτησε μεταξύ 2012-2018 ως Γενική Διοικητής της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας του Βελγίου.

Europol: Ανάπτυξη Επιχειρησιακών Ομάδων

Η Europol ανακοίνωσε από την επίσημη ιστοσελίδα της (Europol.europa.eu) ότι έχει αναπτύξει επιχειρησιακές ομάδες σε Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Ουγγαρία. Στόχος, η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, των πολιτών της ΕΕ και των Ουκρανών προσφύγων από εγκληματικές απειλές και η συλλογή πληροφοριών. Η ανάπτυξη των ομάδων αυτών έγινε κατόπιν αιτήματος των ίδιων των κρατών.

Οι επιχειρησιακές ομάδες της Europol αποτελούνται από εξειδικευμένο προσωπικό και προσκεκλημένους αξιωματικούς, που υποστηρίζουν τις εθνικές αρχές με δευτερεύοντες ελέγχους ασφαλείας και έρευνες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ για την ταυτοποίηση εγκληματιών και τρομοκρατών που προσπαθούν να εισέλθουν στην ΕΕ μέσα στο προσφυγικό κύμα, εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση. Οι επιχειρησιακές ομάδες συλλέγουν επίσης πληροφορίες από το πεδίο, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της εγκληματικής απειλής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και για την υποστήριξη των σχετικών ερευνών.

Η ανάπτυξη των επιχειρησιακών ομάδων συμπληρώνει την ενεργό συνεργασία της Europol με τα ουκρανικά Σώματα Ασφαλείας, μέσω του Ουκρανού αξιωματικού συνδέσμου που βρίσκεται στο Αρχηγείο της Europol στην Ολλανδία.

Γενικά, η όλη επιχείρηση συλλογής πληροφοριών επιτρέπει στην Europol να προβλέψει τις εξελίξεις και να συντονίσει επιχειρησιακές δραστηριότητες με τα τα κράτη-μέλη της ΕΕ για αντιμετώπιση των δραστηριοτήτων των εγκληματικών ομάδων που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Έγινε και το 2016

Αυτοί οι δευτερεύοντες έλεγχοι ασφαλείας είναι, σύμφωνα με την Europol, ένα σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της μεγάλης εισροής Ουκρανών προσφύγων. Παρόμοιας μορφής υπηρεσία έγινε από την Europol και κατά τη μεταναστευτική κρίση του 2016 στα hotspots της Μεσογείου, κατόπιν αιτήματος και πάλι των κρατών-μελών της ΕΕ.

Μια πρώτη δοκιμή του εν λόγω μοντέλου έγινε τον Μάιο του 2016, με την αποστολή άνω των 200 αστυνομικών ερευνητών, σε θέματα αντιτρομοκρατίας και άλλα ζητήματα, στα μεταναστευτικά hotspots στην Ελλάδα και άλλες χώρες.

Συνάντηση Κοινότητας EMPACT

Στις 7 Απριλίου 2022, το Αρχηγείο της Europol στη Χάγη φιλοξένησε τη συνάντηση της κοινότητας EMPACT (European Multidisciplinary Platform Against Criminal Threats) για αξιολόγηση των απειλών από το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η συνάντηση εστίασε στις επιχειρησιακές δραστηριότητες και τις δραστηριότητες συλλογής πληροφοριών και έγινε με πρωτοβουλία της γαλλικής Προεδρίας της ΕΕ, η οποία εγκρίθηκε από τους Υπουργούς Εσωτερικών της ΕΕ στην έκτακτη σύνοδο του Συμβούλιου Δικαιοσύνης & Εσωτερικών Υποθέσεων στις 28 Μαρτίου 2022. Η συνεργασία EMPACT-Europol για την «αντιμετώπιση των επιπτώσεων στην εσωτερική ασφάλεια από τον πόλεμο στην Ουκρανία» αποτελεί το σημείο 9 στο «The 10-Point Plan» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενιαία αντιμετώπιση των ζητημάτων που προκύπτουν από το Ουκρανικό.

Κατά τη συνάντηση της EMPACT στην Europol, αντιπρόσωποι των κρατών-μελών της ΕΕ συζήτησαν συγκεκριμένα μέτρα για αντιμετώπιση των εγκληματικών απειλών που συνδέονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι αρχικές πληροφοριακές αναλύσεις δείχνουν μοτίβα εγκληματικότητας σε διάφορους τομείς, όπως η εμπορία ανθρώπων, διαδικτυακές απάτες, κυβερνοέγκλημα και λαθρεμπόριο όπλων.

Η εξέλιξη της κατάστασης στην Ουκρανία ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση των εγκληματικών δραστηριοτήτων και στους 10 τομείς εγκληματικότητας που αποτελούν προτεραιότητα για την EMPACT, αναφέρει η σχετική ανακοίνωση.

Πλαίσιο EMPACT: 10 Τομείς Εγκληματικότητας στην ΕΕ

Σύμφωνα με το πλαίσιο EMPACT, όπως ανακοινώθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ στις 26 Μαΐου 2021, οι 10 τομείς εγκληματικότητας, που θα πρέπει να υπάρξει προτεραιότητα στην αντιμετώπισή τους, είναι: 1. Εγκληματικά δίκτυα υψηλού ρίσκου (διαφθορά, βία, όπλα, ξέπλυμα χρήματος). 2. Κυβερνοεπιθέσεις. 3. Εμπορία ανθρώπων, με ειδική έμφαση στην εκμετάλλευση ανηλίκων. 4. Σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων (online και offline). 5. Λαθροδιακίνηση μεταναστών. 6. Λαθροδιακίνηση ναρκωτικών. 7. Χρηματο-οικονομικά εγκλήματα, πλαστογραφία, παραχάραξη, απάτες. 8. Εγκλήματα κατά περιουσίας, κλοπές και διαρρήξεις. 9. Περιβαλλοντικό έγκλημα. 10. Λαθρεμπόριο όπλων.

Σε όλα αυτά προστίθεται και η παραγωγή και η παροχή πλαστών και ψεύτικων εγγράφων, το οποίο «θα αντιμετωπίζεται ως ένας κοινός οριζόντιος στρατηγικός στόχος», καθώς αποτελεί βασικό παράγοντα για πολλά εγκλήματα.

Η EMPACT είναι μια διεπιστημονική, πληροφοριοκεντρική (intelligence-led) πρωτοβουλία της ΕΕ, βασιζόμενη σε στοιχεία (evidence-based), που στοχεύει στην αντιμετώπιση των κύριων εγκληματικών απειλών που αντιμετωπίζει η ΕΕ. Καθοδηγείται από τα κράτη-μέλη και συμμετέχουν πολλές υπηρεσίες που συνεργάζονται μεταξύ τους, μεταξύ αυτών Σώματα Ασφαλείας (αστυνομίες, χωροφυλακές, συνοριοφυλακές), τελωνειακές και δικαστικές Αρχές, θεσμοί και υπηρεσίες της ΕΕ, δημόσιοι και ιδιωτικοί οργανισμοί και άλλα ενδιαφερόμενα κράτη και οργανισμοί εκτός ΕΕ. Περιλαμβάνει τόσο προληπτικά όσο και κατασταλτικά μέτρα, καθώς και επιχειρησιακές και στρατηγικές δράσεις.

Η πρωτοβουλία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά μεταξύ 2012-2013 και ακολούθησαν δύο τετραετίες. Από τον Μάρτιο του 2021, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε τη μόνιμη συνέχιση του EMPACT ως ενός βασικού εργαλείου για την επιχειρησιακή συνεργασία για την καταπολέμηση του οργανωμένου και σοβαρού διεθνούς εγκλήματος.

Κυρώσεις: «Επιχείρηση Oscar» για κατάσχεση ρωσικού πλούτου

Στις 11 Απριλίου 2022, η Europol ανακοίνωσε πως, σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη της ΕΕ, την Eurojust και την Frontex, άρχισε επιχείρηση με σκοπό την κατάσχεση πόρων προσώπων, θεσμών και επιχειρήσεων στη Ρωσία που αντιμετωπίζουν κυρώσεις της ΕΕ εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Η επιχείρηση, που αποτελεί πρωτοβουλία του European Financial & Economic Crime Centre της Europol, θα συμβάλει στις έρευνες για τους πόρους των προσώπων που βρίσκονται στο στόχαστρο, θα βοηθήσει στην ανταλλαγή πληροφοριών, και στο να ασκηθούν ποινικές διώξεις στις περιπτώσεις που οι κυρώσεις παρακάμπτονται. Στις 24 Μαΐου, στην πρώτη επιχειρησιακή συνάντηση της Επιχείρησης Oscar, παρών ήταν και Ουκρανός αντιπρόσωπος από το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα του Κιέβου.

Όπως έγινε και με την Επιχείρηση Sentinel, που αντιμετώπισε απάτες γύρω από την εκμετάλλευση της οικονομικής βοήθειας της ΕΕ για αντιμετώπιση του Covid-19, η Επιχείρηση Oscar είναι μια «επιχείρηση ομπρέλα» και η διάρκειά της θα είναι κατ’ αρχήν ένα έτος και θα συμπεριλαμβάνει έναν αριθμό διαφορετικών ερευνών.

Στις 17 Μαρτίου 2022, το Διοικητικό Συμβούλιο της Europol ανακοίνωσε πως αποφάσισε τη διακοπή κάθε μορφής συνεργασίας με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης και της στρατηγικής συμφωνίας που ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2003.

Οπλισμός για Ουκρανία καταλήγει σε Συρία και Σάχελ;

Στρατιωτικός εξοπλισμός που προοριζόταν για την Ουκρανία έχει εμφανιστεί στη μαύρη αγορά και επαναδρομολογείται προς τη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα στο Ιντλίμπ της Συρίας, σύμφωνα με τον Konstantin Gavrilov, επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπίας στις διαπραγματεύσεις για τη στρατιωτική ασφάλεια και τον έλεγχο των εξοπλισμών στη Βιέννη (“Vienna on Arms Control” του ΟΑΣΕ).

Σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο «TASS» (09/06/2022), ο K. Gavrilov σε δηλώσεις του στον τηλεοπτικό σταθμό «Rossiya-24» ανέφερε: «Υπάρχει ο κίνδυνος διάδοσης, πέρα από τις τρέχουσες ζώνες σύγκρουσης, των φορητών όπλων και άλλων ελαφρών όπλων, ιδιαίτερα των Javelin, MANPADS και αντιαρματικών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτά τα όπλα έχουν ήδη εμφανιστεί στη μαύρη αγορά και αποστέλλονται στη Μέση Ανατολή, και συγκεκριμένα στο Ιντλίμπ. Έχουμε ήδη δει πλάνα».

Για τον Ρώσο διπλωμάτη, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν καταλάβει ότι παίζουν με τη φωτιά: «Στην τελική, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τρομοκρατικούς σκοπούς. Ωστόσο, οι παραδόσεις συνεχίζονται».

Των ρωσικών καταγγελιών είχε προηγηθεί και μια άλλη αναφορά, από το γαλλικό «Voltaire Network» (24/05/2022), ότι τα όπλα που προορίζονται για την Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα στοιβαγμένα στα Βαλκάνια και διατίθενται στη μαύρη αγορά. Στο άρθρο του ο διευθυντής του δικτύου Thierry Meyssan, ο οποίος ισχυρίζεται πως υπήρξε σύμβουλος των κυβερνήσεων Συρίας και Λιβύης και διώχθηκε κατά το παρελθόν στη χώρα του για τις απόψεις του, ανέφερε πως «δύο-τρίτα των δυτικών όπλων, ιδιαίτερα τα πιο βαρέα, βρίσκονται ήδη στη μαύρη αγορά στα Βαλκάνια, συγκεκριμένα στο Κόσοβο και την Αλβανία, που έχουν καταστεί οι κύριοι τόποι διακίνησης στην περιοχή αυτή». Ο T. Meyssan αναφέρει πως αυτά τα δύο-τρίτα των όπλων δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους και πιστεύει πως έχουν παραμείνει εντός των κιβωτίων τους στα Βαλκάνια για να καταλήξουν ξανά σε τζιχαντιστές, πιθανότατα στην περιοχή του Σαχέλ στην Αφρική, συνδέοντας ο ίδιος την πληροφορία αυτή που παραθέτει με την πρόσφατη σύνοδο της Διεθνούς Συμμαχίας Κατά του Ισλαμικού Κράτους (Global Coalition Against Daesh) στις 11 Μαΐου 2022 στο Μαρόκο.

Ενδιαφέρον έχει πως, σύμφωνα με άλλη ανακοίνωση του «TASS» (09/06/2022), οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων Ρωσίας και Γαλλίας, Στρατηγός Valery Gerasimov και Στρατηγός Thierry Burkhard, συζήτησαν τηλεφωνικά για την Ουκρανία και το Σαχέλ την Πέμπτη. Στην ανακοίνωσή του, το ρωσικό ΥΠΑΜ αναφέρει πως «κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, τα μέρη συζήτησαν την κατάσταση την Ουκρανία. Αντάλλαξαν επίσης απόψεις για την κατάσταση στη περιοχή του Σαχέλ». Η ανακοίνωση αναφέρει πως το τηλεφώνημα έγινε με πρωτοβουλία της Γαλλίας και η τελευταία φορά που είχαν παρόμοια επικοινωνία για την Ουκρανία ήταν στις 4 Μαρτίου.

Σημερινή