Η συμμετοχή Σουηδίας και Φινλαδίας θα άφηνε τη Ρωσία ως το μόνο κράτος στη Βαλτική που δεν είναι μέρος του ΝΑΤΟ

Του Mats Engstrom

Στις 8 Μαρτίου, περισσότερες από δύο εβδομάδες μετά από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Σουηδή πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον μίλησε κατά της ένταξης στο ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την κατάσταση ασφάλειας στην Ευρώπη.

Ωστόσο, μόλις ένα μήνα μετά, το κυβερνών σουηδικό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα, ξεκίνησε έναν εσωτερικό διάλογο για τη μακροχρόνια παράδοση της χώρας αναφορικά με τη μη ευθυγράμμιση στα στρατιωτικά. Στις 15 Μαΐου, το κόμμα αποφάσισε να υποστηρίξει την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Μια ημέρα μετά, η κυβέρνηση υιοθέτησε την επόμενη ημέρα.

Τι συνέβη;

Η επίσημη εξήγηση είναι ότι η κατάσταση ασφάλειας της Σουηδίας έχει αλλάξει ριζικά λόγω της βάναυσης επίθεσης της Ρωσίας σε μια γειτονική χώρα και η απαίτηση το ΝΑΤΟ να αρνηθεί να δεχθεί νέα μέλη. Είναι επίσης σημαντικό ότι οι κατά της μετανάστευσης Σουηδοί Δημοκράτες, εγκατέλειψαν την αντίδραση τους στη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, καθώς αυτό δημιούργησε μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία υπέρ της ένταξης.

Ωστόσο, η πρόσφατη αλλαγή πορείας της Φινλανδίας για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, ίσως ήταν πιο σημαντικό. Η -με επιρροή- πρώην υπουργός Εξωτερικών Margot Wallstrom, μιλούσε εξ ονόματος πολλών Σουηδών όταν υποστήριξε στις 27 Μαρτίου ότι, “εάν η Φινλανδία ενταχθεί, ίσως θα πρέπει να κάνουμε και εμείς το ίδιο”.

Όπως παρατήρησε προσφάτως η Hanna Ojanen, οι δύο χώρες συνεργάζονται στενά στην πολιτική ασφάλειας. Ένας μεγάλος λόγος για τον οποίο η Σουηδία έμεινε εκτός ΝΑΤΟ στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ήταν να μειώσει τον κίνδυνο μιας σοβιετικής επίθεσης εναντίον της Φινλανδίας. Τώρα, και οι δύο χώρες κατέθεσαν τις αιτήσεις δίπλα-δίπλα.

Ο γενικός γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ και τα μεγάλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ έχουν εγγυηθεί ταχεία ένταξη. Ωστόσο, οι πρόσφατες απαιτήσεις από την Τουρκία δείχνουν ότι η διαδικασία μπορεί να μην είναι τόσο ομαλή όσο ελπίζουν. Και ακόμη και αν οι περισσότεροι Σουηδοί υποστηρίζουν τώρα τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, υπάρχει ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα για το πώς οι πολιτικοί στη Στοκχόλμη θα δράσουν αφού η χώρα τους ενταχθεί στη Συμμαχία.

Η συμμετοχή της Σουηδίας και της Φινλαδίας θα άφηνε τη Ρωσία ως το μόνο κράτος στη Βαλτική που δεν είναι μέρος της Συμμαχίας. Η Σουηδία θα συνεισφέρει με σημαντικούς στρατιωτικούς πόρους στο ΝΑΤΟ, ειδικά μέσω των πολεμικών αεροσκαφών και των υποβρυχίων της. Η χώρα πιθανότατα θα συμμετέχει στην ολοκλήρωση του ΝΑΤΟ στην εναέρια και θαλάσσια επιτήρηση σε αυτό τον τομέα επιχειρήσεων, καθώς και στον συντονισμό των αεροπορικών δυνάμεων. Για παράδειγμα, η Σουηδία θα αναπτύξει πιθανότατα νωρίς το Gripens σε μια σύγκρουση στο ανατολικό άκρο της Βαλτικής Θάλασσας.

Καθώς η εγχώρια συζήτηση για τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ εντάθηκε τον Μάρτιο, διάφοροι πολιτικοί και σχολιαστές δήλωσαν ότι, μετά την ένταξη στη συμμαχία, η χώρα θα ακολουθούσε τα παραδείγματα της Νορβηγίας και της Δανίας, με το να μην αποδεχθεί μόνιμες ΝΑΤΟϊκές βάσεις στην επικράτεια της. Τα νέα σύνορα του ΝΑΤΟ θα ήταν κοντά τόσο στην Αγία Πετρούπολη όσο και στις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις της Χερσονήσου Κόλα.

Όταν έγινε σαφές ότι η ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών είχε πάρει την απόφαση της, ξεκίνησε μια πιο ειδική συζήτηση. Ο Φινλανδός πρόεδρος Sauli Niinisto δημοσίως συζήτησε τη σημασία του σουηδικού εδάφους μέχρι το βάθος της άμυνας της Φινλανδίας, ενώ διάφοροι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες μίλησαν για την πιθανότητα αμερικανικών αεροπορικών βάσεων -ή άλλων μορφών μόνιμης παρουσίας του ΝΑΤΟ- στη Σουηδία. Ωστόσο, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα κατέστησε σαφώς ότι θα ήταν εναντίον μονίμων ΝΑΤΟϊκών βάσεων και της τοποθέτησης πυρηνικών όπλων σε σουηδικό έδαφος.

Αντιθέτως, υπήρξαν εκκλήσεις για μια κοινή αεροπορική ασπίδα στη Βόρεια Ευρώπη, την οποία η Ρωσία πιθανότατα θα εκλάβει ως απειλή.

Ο ρόλος της Σουηδίας στον πυρηνικό σχεδιασμό της Συμμαχίας είναι ένα άλλο αμφιλεγόμενο ζήτημα -κυρίως επειδή μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με την παραδοσιακή υποστήριξη των Σοσιαλδημοκρατών στον πυρηνικό αφοπλισμό. Για παράδειγμα, αν και τα μέλη του ΝΑΤΟ, Γερμανία και Νορβηγία συμμετέχουν στην (υπό τη Σουηδία) Πρωτοβουλία της Στοκχόλμης για τον πυρηνικό αφοπλισμό, θα ήταν δύσκολο πολιτικά για τους Σουηδούς πολιτικούς να προάγουν την αρχή της μη πρώτης χρήσης πυρηνικών όπλων εντός της Συμμαχίας. Πραγματικά, όπως δήλωσε προσφάτως ο Wallstrom, η Σουηδια πιθανότατα δεν θα ήταν σε θέση να ηγηθεί της Πρωτοβουλίας της Στοκχόλμης εάν ήταν μέλος του ΝΑΤΟ από την αρχή. Την ίδια στιγμή, η σοσιαλδημοκρατική ηγεσία έχει υποσχεθεί να διατηρήσει την παραδοσιακή της γραμμή για τον πυρηνικό αφοπλισμό.

Ένα άλλο ζήτημα, είναι η ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Η Γαλλία χαιρέτισε την απόφαση της Σουηδίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, κατ’ ίδιαν, Γάλλοι αξιωματούχοι είχαν εκφράσει νωρίτερα ανησυχία για το πώς η σουηδική ένταξη στο ΝΑΤΟ θα επηρεάσει τις αμυντικές προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αντίθεση με τους Φινλανδούς, οι φορείς χάραξης πολιτικής στη Στοκχόλμη τα τελευταία χρόνια ήταν απρόθυμοι να βελτιώσουν τις ανεξάρτητες αμυντικές ικανότητες της ΕΕ. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα πρώτα χρόνια της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ, όταν η τότε υπουργός Εξωτερικών της ΣΟυηδίας, Anna Lindh, έγραψε για τη μείωση της ευρωπαϊκής εξάρτησης από τις ΗΠΑ και προώθηση την Επιχείρηση Άρτεμις στη Λαϊκή ΔΗμοκρατία του Κογκό.

Αν και οι Σουηδοί φορείς χάραξης πολιτικής γνωρίζουν ότι οι ΗΠΑ πιθανότατα θα μειώσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, είναι απίθανο να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, για παράδειγμα στον σχεδιασμό της ΕΕ για εδαφική άμυνα. Με τη Σουηδία και τη Φινλανδία στο ΝΑΤΟ, σχεδόν κάθε μέλος της ΕΕ θα είναι μέλος της Συμμαχίας.

Υπάρχει επίσης το θέμα της ανάπτυξης της αμυντικής βιομηχανίας εντός της ΕΕ. Το μαχητικό Gripen είναι ένα κοινό έργο που διαχειρίζεται η σουηδική Saab και η BAE Systems του Ηνωμένου Βασιλείου. Και η Σουηδία έχει ήδη συνάψει συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο για την ανάπτυξη ενός μαχητικού αεροσκάφους επόμενης γενιάς (μια κίνηση που δεν ήταν δημοφιλής στη Γαλλία, καθώς η γαλλική εταιρεία Dassault ηγείται ενός άλλου έργου για την ανάπτυξη μιας τέτοιας ικανότητας.

Η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ θα αποτελέσει ιστορικό βήμα για τη Σουηδία. Η κατάσταση ασφάλειας στην Ανατολική Ευρώπη είναι περισσότερο απρόβλεπτη από ό,τι ήταν εδώ και δεκαετίες -όπως και το μέλλον της Ρωσίας. Σε αυτό το περιβάλλον, η προσπάθεια της Σουηδίας να ενταχθεί στη συμμαχία, ίσως να είναι η πρώτη μόνο μεταξύ πολλών προσαρμογών που θα χρειαστεί να κάνει για την προστασία της ασφάλειας στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ