Στην ελληνική πολιτική ηγεσία δεν έχει γίνει ακόμη σαφές ότι η Τουρκία με την Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να συγκλίνουν

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης

Τις ημέρες που πέρασαν ο Ερντογάν εξαπέλυσε μια αήθη για τα διπλωματικά ειωθότα επίθεση κατά του Έλληνα πρωθυπουργού. Έχοντας την αίσθηση πως είναι υποτακτικός του, δήλωσε πως δεν υπάρχει γι’ αυτόν Μητσοτάκης, επειδή κατά την ομιλία του στο Κογκρέσο αναφέρθηκε αρνητικά στην Τουρκία. Ο κ. Μητσοτάκης δεν κατονόμασε την Τουρκία, αλλά την υπονόησε. Και αυτό για τον αυταρχικό Τούρκο ηγέτη ήταν αρκετό ώστε να επανέλθει στη γνωστή ρότα του.

Η εξέλιξη είναι αρνητική για την ειρήνη στην περιοχή, αλλά και αποκαλυπτική. «Αρνητική» διότι όλοι περιμένουν νέες τουρκικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο εν μέσω θέρους.

Η τουρκική οικονομία δεν σώζεται, όμως στην Τουρκία παρουσιάζεται το φαινόμενο η οικονομία να μην πηγαίνει καλά εδώ και χρόνια και να μην καταρρέει. Αυτό είναι θέμα των οικονομολόγων να το εξηγήσουν, αν και ο επιστημονικός αυτός κλάδος έχασε την αξιοπιστία του στην κοινή γνώμη από τη στιγμή που πρότεινε κυρώσεις κατά της Ρωσίας χωρίς το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

Τα δυτικά μέτρα κατά της Ρωσίας είναι αποτυχημένα. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να καταδικάζεται η ρωσική εισβολή, αλλά τα μέτρα αντί να βλάπτουν τη Μόσχα βλάπτουν τους ευρωπαϊκούς λαούς.

Εκτός από τις πωλήσεις λιγότερων ενεργειακών αποθεμάτων σε υψηλότερες τιμές –κάτι που δεν έκανε αισθητές τις δυτικές κυρώσεις–, η Ρωσία ωφελείται και από την πώληση σε επίσης υψηλές τιμές των σιτηρών που αρχίζουν να σπανίζουν στο διεθνές εμπόριο λόγω του πολέμου και του αποκλεισμού της Ουκρανίας η οποία ήταν παγκόσμιος προμηθευτής. Τα ουκρανικά λιμάνια είναι αποκλεισμένα από τον ρωσικό στόλο και οι εξαγωγές γίνονται από τη στεριά με αποτέλεσμα και καθυστερήσεις και διακίνηση μικρότερων ποσοτήτων.

Το αποτέλεσμα ίσως είναι μια σοβαρή επισιτιστική κρίση που εκτός από το θάνατο πολλών ανθρώπων θα προκαλέσει και νέα μεταναστευτικά ρεύματα. Ο χειμώνας δεν έχει έρθει ακόμη· τότε θα δοκιμαστούν και οι αντοχές των λαών των ευρωπαϊκών χωρών.

Το αποκαλυπτικό στοιχείο στην έκρηξη Ερντογάν είναι ότι άφησε να εννοηθεί ότι συμφώνησε με τον Μητσοτάκη σε μια στρατηγικού τύπου ελληνοτουρκική σύγκλιση χωρίς την ανάμιξη τρίτων.

Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός μπορεί να συμφώνησε σε κάτι τέτοιο, αν και απαντώντας στον Τούρκο ηγέτη έθεσε απλώς το ερώτημα αν ο κ. Ερντογάν πιστεύει πως δεν θα υπεράσπιζε την ακεραιότητα της χώρας.

Στην ελληνική πολιτική ηγεσία δεν έχει γίνει ακόμη σαφές ότι η Τουρκία με την Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να συγκλίνουν. Η Τουρκία ετεροπροσδιορίζεται σε σχέση με την Ελλάδα.  Όταν θέλουν να εξάψουν τα εθνικιστικά αισθήματα επικαλούνται τον εχθρό τον Έλληνα. Και αυτό παρότι σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών έχει διαμορφωθεί μια κρίσιμη μάζα που σιγά-σιγά αποκλίνει από το ακραίο εθνικιστικό αφήγημα της τουρκικής πολιτικής τάξης. Το οποίο αφήγημα δεν είναι μόνο του Ερντογάν και των ισλαμιστών του, αλλά του συνόλου του πολιτικού κόσμου της γειτονικής χώρας.

Αυτή την αντανακλαστική αντίδραση της τουρκικής κοινωνίας προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ο Ερντογάν προκειμένου ν’ ανακάμψει στις δημοσκοπήσεις ενόψει των εκλογών του θέρους της επόμενης χρονιάς. Χρησιμοποιεί την εχθρότητα κατά της Ελλάδας, εντούτοις αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος της τουρκικής προκλητικότητας.

Σε αντίθεση με την Αθήνα που δεν γνωρίζει τι θέλει, η Άγκυρα έχει σαφές αναθεωρητικό σχέδιο και εναλλακτικούς τρόπους υλοποίησής του.

Ο κ. Ερντογάν δεν φαίνεται να διασώζεται από την δημοσκοπική καθίζηση και το ενδιαφέρον εστιάζεται στο τι θα κάνει μέχρι τις εκλογές για να τις κερδίσει. Πάντως για πρώτη φορά, σύμφωνα με δήλωση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο Ερντογάν στέλνει χρήματα στο εξωτερικό σε ιδρύματα που δημιουργεί για να μπορεί να τα έχει στην διάθεσή του σε περίπτωση που χάσει τις εκλογές.

Το σενάριο απομάκρυνσής του από την εξουσία είναι υπαρκτό. Προς το παρόν όμως στέλνει χιλιάδες μετανάστες στην Ελλάδα. Κλιμακώνει και τις προκλήσεις του κατά των ελληνικών νησιών. Με οξύ ύφος ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επανάφερε το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης, την ίδια ημέρα που η Αθήνα επιτέλους εδέησε να διαμορφώσει νομική άποψη για το καθεστώς των νησιών και την απέστειλε στον ΟΗΕ· οκτώ μήνες μετά την κατάθεση της τουρκικής επιστολής που αμφισβητούσε την ελληνική κυριαρχία με το επιχείρημα πως η στρατιωτικοποίησή τους αίρει την κατοχή τους.

Η Τουρκία εξαπέλυσε και άλλες απειλές κατά της Ελλάδας, αλλά ο Ερντογάν δήλωσε πως θα εισβάλει εκ νέου στη Συρία.

Όσο και αν δεν θέλουν να το παραδεχθούν στη Δύση, η Τουρκία έχει αποκτήσει βαθμούς αυτονομίας στην πολιτική της.

Ο ακραίος εθνικιστής και εταίρος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ζήτησε να τεθεί ακόμη και η έξοδος της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ σε δημόσιο διάλογο, αν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της σε σχέση με τη ένταξη της Σουηδίας και Φινλανδίας, κάτι στο οποίο συγκατένευσε και ο Μπουλέντ Αρίντς, στέλεχος του κόμματος του Ερντογάν.

Συνηγόρησε και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιντζάρογλου, ζητώντας κατάργηση των αμερικανικών βάσεων στην Τουρκία και θέτοντας το ερώτημα ποιον απειλούν οι αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα.

Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα νέο σκηνικό έντασης το οποίο θα ρευστοποιείται ολοένα και περισσότερο καθώς η Τουρκία οδεύει στις εκλογές, και αναλόγως των εξελίξεων του ουκρανικού πολέμου.