Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι κυρώσεις της Δύσης επιδείνωσε την παγκόσμια οικονομική κρίση

Ο πόλεμος στην Ουκρανία κάνει πιο σκληρό για πολλές κυβερνήσεις των αναπτυσσόμενων αγορών να κάνουν πληρωμές χρέους σε ξένους πιστωτές, τροφοδοτώντας ανησυχίες για πιθανές κρίσεις που θα μπορούσαν να κλονίσουν τις αγορές και να αποδυναμώσουν την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη.

Πολλές από αυτές τις χώρες συσσώρευσαν βουνά χρέους κατά την τελευταία δεκαετία, ενώ ο πληθωρισμός και τα επιτόκια ήταν χαμηλά αλλά και τα τελευταία δύο χρόνια όταν το κόστος που σχετίζεται με τον Covid-19 ανέβαινε.

Στη συνέχεια, η εισβολή της Ρωσίας στη γείτονά της και οι κυρώσεις της Δύσης εκτόξευσαν τις τιμές των τροφίμων, της ενέργειας και άλλων ειδών σε μια εποχή που πολλές μεγάλες κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια για να δαμάσουν τον πληθωρισμό.

Τώρα, – Ισλαμαμπάντ στο Κάιρο μέχρι το Μπουένος Άιρες, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι παλεύουν με τις αυξανόμενες τιμές των εισαγωγών και τους λογαριασμούς χρέους πέρα ​​από τη συνεχιζόμενη πανδημία.

Την Τρίτη, η Σρι Λάνκα δήλωσε ότι θα αναστείλει τις πληρωμές εξωτερικού χρέους και ζήτησε έκτακτη οικονομική βοήθεια – Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το υπουργείο Οικονομικών της είπε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία και η πανδημία, που πλήγωσαν τα έσοδα -ν τουρισμό, την άφησαν ανίκανη να πραγματοποιήσει τις πληρωμές.

«Θα υπάρξουν προεπιλογές. Θα υπάρξουν κρίσεις. Όταν χτυπιόμαστε από σοκ όπως αυτό, όλα είναι πιθανά», δήλωσε ο Κένεθ Ρόγκοφ, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, κατά τη διάρκεια πρόσφατης συζήτησης στο πάνελ του ΔΝΤ. «Αυτό που στάθμιζε την ύπαρξη οποιουδήποτε συστημικού προβλήματος αυτή τη στιγμή είναι τα επιτόκια παγκοσμίως να παραμένουν χαμηλά…αλλά ισχύει όλο και λιγότερο για τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες».

Ενώ το ΔΝΤ δεν προβλέπει μια παγκόσμια κρίση χρέους σε αυτό το σημείο, «είναι πολύ ο κίνδυνος για τον οποίο μας ανησυχεί πολύ», δήλωσε η Τζ.Παζαρμπασίογλου, διευθύντρια στρατηγικής, πολιτικής και αναθεώρησης του ΔΝΤ.

Η εξεύρεση του τρόπου επέκτασης και επιτάχυνσης του πλαισίου για την επίλυση του χρέους για τα προβληματικά αναπτυσσόμενα έθνη θα αποτελέσει προτεραιότητα για την Ομάδα των 20 μεγάλων οικονομιών, της οποίας οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες θα συμμετάσχουν στις εαρινές συνεδριάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας που ξεκινούν τη Δευτέρα στην Ουάσιγκτον. 

Ο συνδυασμένος παγκόσμιος δανεισμός από κυβερνήσεις, εταιρείες και νοικοκυριά εκτινάχθηκε κατά 28 ποσοστιαίες μονάδες στο 256% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος το 2020. Αυτό είναι ένα επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί -υς δύο παγκόσμιους πολέμους κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, είπε.

Ενώ τα πλούσια έθνη έχουν μικρό πρόβλημα να αντιμετωπίσουν τα αυξανόμενα χρέη τους χάρη στα ακόμη χαμηλά επιτόκια και τη σταθερή οικονομική ανάπτυξη, πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες αισθάνονται μεγαλύτερη πίεση. Περίπου το 60% των χωρών χαμηλού εισοδήματος – που ορίζονται ως τα περίπου 70 έθνη που πληρούν τις προϋποθέσεις για ένα παγκόσμιο πρόγραμμα αναστολής πληρωμών χρέους κατά τη διάρκεια της πανδημίας – διέτρεχαν υψηλό κίνδυνο χρέους ή ήδη σε δυσχερή θέση το 2020, από 30% το 2015 σύμφωνα με το ΔΝΤ. Το χρέος θεωρείται προβληματικό όταν μια χώρα δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει τις οικονομικές της υποχρεώσεις και απαιτείται αναδιάρθρωση του χρέους.

Οι προσπάθειες να βοηθηθούν οι προβληματικές χώρες-οφειλέτες περιπλέκονται από την είσοδο νέων και λιγότερο έμπειρων πιστωτών στον δανεισμό του αναπτυσσόμενου κόσμου τα τελευταία χρόνια. Επιδιώκοντας να επιτύχουν αποδόσεις σε μια αγορά χαμηλών επιτοκίων, οι επενδυτές, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιοδοτικών και ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων και κρατικών χρηματοοικονομικών οντοτήτων συσσωρεύτηκαν σε δημόσιο χρέος υψηλής απόδοσης.

Το μερίδιο της Κίνας στο εξωτερικό χρέος που οφείλει στα 73 υπερχρεωμένα φτωχά έθνη εκτινάχθηκε στο 18% το 2020 από 2% το 2006, ενώ ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε στο 11% από 3%, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Εν τω μεταξύ, το συνδυασμένο μερίδιο των παραδοσιακών δανειστών -πολυμερών ιδρυμάτων όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα και οι δανειστές της Λέσχης του Παρισιού κυρίως πλούσιων δυτικών κυβερνήσεων- μειώθηκε στο 58% από 83%.

“Εάν δεν έχετε καλή κατανόηση του ποιος κατέχει το χρέος, τότε είναι πολύ δύσκολο να κάνετε μια αποτελεσματική αναδιάρθρωση, να φέρετε όλους τους ανθρώπους στο τραπέζι”, δήλωσε η Sonja Gibbs, διευθύνουσα σύμβουλος για πρωτοβουλίες παγκόσμιας πολιτικής στο Ινστιτούτο. της International Finance, ενός ομίλου που εκπροσωπεί παγκόσμιες τράπεζες.

Δύο από τα πιο έντονα παραδείγματα των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι πιο αδύναμες αναπτυσσόμενες χώρες είναι η Σρι Λάνκα και το Πακιστάν. Και οι δύο βυθίζονται σε διευρυνόμενες πολιτικές κρίσεις μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Τα συναλλαγματικά αποθέματα και των δύο χωρών έχουν μειωθεί σε σημείο που μπορούν να πληρώσουν για εισαγωγές μόνο ενός ή δύο μηνών, σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, των αναλυτών και του ΔΝΤ.

Η οικονομική κατάρρευση της Σρι Λάνκα έχει πυροδοτήσει μαζικές διαμαρτυρίες για τον πληθωρισμό-ρεκόρ, τις συνεχιζόμενες διακοπές ρεύματος και τις κρίσιμες ελλείψεις σε βασικά αγαθά, όπως φάρμακα και μαγειρικό αέριο. Σύμφωνα με τον πάροχο δεδομένων CEIC, ο ετήσιος πληθωρισμός της χώρας έφτασε στο 17,5% τον Φεβρουάριο. Τα δημόσια χρέη που συνδέονται με έργα υποδομής αυξήθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία. Οι πληρωμές του χρέους που λήγουν φέτος ανέρχονται σε 7 δισεκατομμύρια δολάρια, με ομόλογο 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων να λήγει τον Ιούλιο. Ωστόσο, τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας ανέρχονται σε μόλις 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το πρόγραμμα βοήθειας του ΔΝΤ του Πακιστάν βρίσκεται σε αναμονή αφού ο πρώην πρωθυπουργός Imran Khan στα τέλη Φεβρουαρίου ανακοίνωσε σχέδια για επιδότηση 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς την έγκριση του ιδρύματος. Ο κ. Χαν εκδιώχθηκε στις 9 Απριλίου καθώς το αυξανόμενο κόστος ζωής ενθάρρυνε τους πολιτικούς του αντιπάλους. Οι τιμές καταναλωτή στο Πακιστάν αυξήθηκαν 12,7% τον Μάρτιο σε σχέση με τον ίδιο μήνα πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με την CEIC.

Η οικονομία της Αιγύπτου επίσης παλεύει με το χτύπημα της πανδημίας στον τουριστικό της τομέα και τώρα τον υψηλότερο πληθωρισμό και τη φυγή των ξένων επενδύσεων από την εισβολή της Ρωσίας. Η κεντρική τράπεζα της Αιγύπτου υποτίμησε το νόμισμά της κατά 14% τον Μάρτιο για να ανοίξει το δρόμο για πιθανή στήριξη του ΔΝΤ. Η κυβέρνηση προηγουμένως κρατούσε σφιχτά το νόμισμα για να κάνει το χρέος της πιο ελκυστικό για τους ξένους επενδυτές.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν το σημείο καμπής», λέει ο James Swanston, αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην Capital Economics στο Λονδίνο. «Χρειαζόταν πραγματικά να υποτιμήσουν το νόμισμα για να αποκτήσουν κάποια εξωτερική ανταγωνιστικότητα και να μπορέσουν να εξάγουν περισσότερα».

Η Αίγυπτος έχει αντιμετωπίσει μακροχρόνιες οικονομικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της φτώχειας και της μείωσης της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό. Η χώρα έχει δανειστεί περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια – ΔΝΤ – 2016, τοποθετώντας την δεύτερη μετά την Αργεντινή σε βοήθεια – ίδρυμα από τη δεκαετία του 1980. Το 2020 και το 2021, η κυβέρνηση της Αιγύπτου δαπάνησε περισσότερο – 40% των εσόδων της για την εξυπηρέτηση του χρέους της και προβλέπεται να το κάνει το 2022.

Αμέσως μετά την υποτίμηση του νομίσματος της Αιγύπτου, τα κράτη του Περσικού Κόλπου δεσμεύτηκαν να εισφέρουν έως και 22 δισεκατομμύρια δολάρια στη χώρα, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέτεινε 100 εκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια για την καταπολέμηση της αύξησης των τιμών των τροφίμων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Οι οικονομολόγοι λένε ότι η Αίγυπτος είναι πιθανό να αναζητήσει περισσότερη στήριξη – ΔΝΤ.

Η Τυνησία είναι μια άλλη οικονομία που αναζητά βοήθεια, με τα ράφια των παντοπωλείων να αδειάζουν πρόσφατα από ζάχαρη, αλεύρι και άλλα κρίσιμα τρόφιμα και την κυβέρνηση να καθυστερεί τις πληρωμές μισθών στους δημοσίους υπαλλήλους. Η κυβέρνηση έλαβε χρηματοδότηση 400 εκατομμυρίων δολαρίων τον περασμένο μήνα από την Παγκόσμια Τράπεζα και ελπίζει να εξασφαλίσει σωτήρια – ΔΝΤ.

«Σχεδόν κάθε κράτος έχει περισσότερο χρέος τώρα από ό,τι είχε το 2008», κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης εκείνο το έτος, δήλωσε ο Roberto Sifon-Arevalo, επικεφαλής αναλυτικός διευθυντής αξιολόγησης κρατικών στην S&P Global Ratings. «Έχουμε μια χρεωστική κρίση στη γωνία; Δεν θα το έλεγα αυτό. Αλλά υπάρχουν ορισμένοι  που πραγματικά βρίσκονται σε πολύ, πολύ δύσκολη θέση».

Πως ο πόλεμος της Ουκρανίας “βουλίαζει” στο χρέος όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο