Του Κώστα Ράπτη

Ο διεθνής πόλεμος κυρώσεων o οποίος ξέσπασε με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι λογικό και αναπόφευκτο να έχει πλήξει την οικονομία της Τουρκίας, μιας χώρας με γεωγραφική εγγύτητα προς την περιοχή των συγκρούσεων και σοβαρή εξάρτηση από τις διεθνείς αγορές.

Άλλωστε, η τουρκική οικονομία βρισκόταν σε ευάλωτη κατάσταση προτού ο πόλεμος επιδεινώσει τα ρήγματα στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα.

Όμως, εν μέσω αυτής της αναταραχής, δεν υπάρχουν μόνο χαμένοι – υπάρχουν και κερδισμένοι.

Το αποδεικνύουν οι χθεσινές επιδόσεις του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης, όπου ο δείκτης BIST 100 εκτοξεύθηκε το μεσημέρι στις 2.533 μονάδες, ήτοι στο υψηλότερο σημείο από το 1988, οπότε άρχισε η συγκέντρωση των σχετικών στοιχείων.

Οδηγό στο ράλι αποτέλεσαν οι μετοχές της Turkish Airlines (σκανδαλωδώς ευνοημένης από το αμοιβαίο κλείσιμο των εναέριων χώρων της Ρωσίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης), της χρηματοπιστωτικής Garanti και της εξοπλιστικής εταιρειας Aselsan, ενώ το προηγούμενο διάστημα, σύμφωνα με όσα έχει δημοσιεύσει η Hurriyet, αξιοσημείωτες επιδόσεις είχαν οι χαλυβουργίες Eregli και Kardemir και η κατασκευαστική Enka.

Ασφαλώς, το ότι η Άγκυρα έχει κρατηθεί μακριά από τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας εγγράφει υποθήκες και για μία καλή τουριστική σεζόν, αλλά και για τη μετατροπή της γείτονος σε “καταφύγιο” στοιχείων ενεργητικού των διωκόμενων Ρώσων ολιγαρχών (αν και σε αυτόν τον ρόλο θα αντιμετωπίσει ανταγωνισμό από το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πράγμα που εξηγεί και την επαμφοτερίζουσα πολιτική στάση των εν λόγω κρατών).

Οι πολλοί βρίσκονται βέβαια αντιμέτωποι με τις επιπτώσεις της εκτόξευσης του πληθωρισμού, ο οποίος το Μάρτιο έφθασε το 61,1% (σε ετήσια βάση για τον καταναλωτή), σημειώνοντας ρεκόρ εικοσαετίας και της υποχώρησης της ισοτιμίας της λίρας έναντι του δολαρίου κατά 40% κατά το 2021. Ιδιαίτερα κρίσιμη, δεδομένης της ανόδου της τιμής του ντίζελ κατά 32% μόνο τον μήνα Μάρτιο και των λιπασμάτων κατά 233% έως 344% σε ετήσια βάση τον ίδιο μήνα, είναι η κατάσταση της αγροτικής παραγωγής, με εμφανείς επιπτώσεις ήδη στην αγορά των τροφίμων, όπου ο πληθωρισμός υπολογίζεται στο 70%.

Όλα αυτά αποκτούν ξεχωριστή πολιτική σημασία, καθώς τον Ιούνιο ο πρόεδρος Ερντογάν και η Εθνοσυνέλευση εισέρχονται στο τελευταίο έτος της θητείας τους και η διεξαγωγή εκλογών (ίσως κατά τι πρόωρων) εγγράφεται αντικειμενικά στην ημερήσια διάταξη.

Οι κλυδωνισμοί της τουρκικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια έχουν αφήσει βαρύ αποτύπωμα στις δημοσκοπικές επιδόσεις των κυβερνώντων, με αποτέλεσμα να προεξοφλείται από πολλούς η “πτώση” του Ερντογάν.

“Ευσεβείς πόθοι”

Όμως ο κάθε άλλο παρά φιλοκυβερνητικός δημοσιογράφος Τζενγκίζ Ακτάρ προειδοποιεί, με άρθρο του στην ιστοσελίδα του Maple Institute, ότι πρόκειται για ευσεβείς πόθους.

Όπως εξηγεί, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Ερντογάν προϊσταται ενός αυταρχικού κλεπτοκρατικού καθεστώτος, το οποίο χρεώνεται καταστροφικές οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές επιλογές. Ωστόσο, προσθέτει, η διάχυτη δυσφορία δεν οδηγεί γραμμικά σε πολιτική αλλαγή και οι λόγοι γι’ αυτό είναι δύο.

Ο πρώτος έχει να κάνει με το μέτωπο της αντιπολίτευσης, το οποίο δεν διαφέρει από το καθεστώς σε ό,τι έχει να κάνει με ζητήματα δημοκρατικής λειτουργίας, δικαιωμάτων των Κούρδων πολιτών, διπλωματίας των κανονιοφόρων κ.ο.κ. (Σε αυτό θα προσθέταμε την ρηχή προγραμματική του συμφωνία, καθώς συνασπίζει ετερόκλητες δυνάμεις με κύριο συγκολλητικό στοιχείο την επιθυμία επανόδου από το προεδρικό σύστημα στο προεδρευόμενο κοινοβουλευτικό).

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει, κατά τον Ακτάρ, με την υπερτίμηση των χρησιμοθηρικών κριτηρίων στην εκλογική συμπεριφορά των πολιτών. Είναι αληθές ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ενθάρρυνε τα προηγούμενα είκοσι ένα νέο καταναλωτικό πρότυπο και μιαν αίσθηση ευημερίας: όμως η τωρινή υποχώρησή της δεν αναιρεί τη σταθερή στήριξη του ενός τρίτου (κατ’ ελάχιστον) του εκλογικού σώματος προς τους κυβερνώντες, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Και αυτό διότι αφενός έχουν δημιουργηθεί δίκτυα πατρωνείας που εξασφαλίζουν την νομιμοφροσύνη όχι μόνο των ευνοημένων της διαπλεκόμενης ελίτ, αλλά και πληβείων (λ.χ. 17 εκατομμύρια Τούρκοι βασίζονται για την επιβίωσή τους σε επιδόματα) και αφετέρου διότι η ροπή της τουρκικής κοινωνίας στον αυταρχισμό, δεν αποτέλεσε απάντηση σε κάποιο οικονομικό ή πολεμικό σοκ, αλλά καλλιεργήθηκε σε “καλούς καιρούς”, όπου γινόταν λόγος για ένταξη στην Ε.Ε. κ.ο.κ.

Κατά τον Ακτάρ, το τουρκικό καθεστώς είναι τόσο εμπεδωμένο όσο λ.χ. ο κεμαλισμός κατά τις πρώτες δύο δεκαετίες της μονοκομματικής Τουρκικής Δημοκρατίας και μάλιστα με μεγαλύτερη μαζική κινητοποίηση. Οι ρίζες της υποστήριξης στο τωρινό αυταρχικό καθεστώς βρίσκονται στα βάθη των ιδεολογικών, μυθικών, ψυχοκοινωνικών, σουνιτικών ροπών της εκλογικής του βάσης.

Αν στις παρατηρήσεις του Τούρκου δημοσιογράφου προσθέσουμε και την ενίσχυση των κυβερνώντων από τους χειρισμούς τους στο ζήτημα του πολέμου, καθώς και την εμφανή διάθεση της Δύσης να δελεάσει και εναγκαλισθεί την Άγκυρα, αντιλαμβανόμαστε ότι κάθε πολιτικό “αγγελτήριο θανάτου” για τον Ερντογάν είναι εξαιρετικά πρόωρο.

ΠΗΓΗ: In.gr