Η ενέργεια στην Κύπρο εισέρχεται σε νέα εποχή το αμέσως επόμενο διάστημα όσον αφορά το ενεργειακό της μείγμα, το μοντέλο αλλά και την διαχείριση της. Παράλληλα με την επαναξιολόγηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την πράσινη ενέργεια, έχουν ανεβάσει τον πήχη πολύ ψηλά και η Κύπρος με έργα υποδομής αλλά και ειδικούς σχεδιασμούς θα προσπαθήσει να μείνει στην σωστή πορεία που διαγραφεί τα τελευταία χρόνια.

Πάντως το νερό μπήκε στο αυλάκι όσον αφορά το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας που προγραμματίζεται για το Φθινόπωρο του 2022.

Επομένως μπαίνουμε στην τελική ευθεία και όσον αφορά τη λειτουργία του λογισμικού συστήματος και θα αρχίσουν να γίνονται δοκιμές με όλους τους παρόχους μέσα στο επόμενο διάστημα, δηλαδή την Άνοιξη του 2022. Στόχος να γίνει και κανονικά το άνοιγμα το Φθινόπωρο.

Το ενεργειακό μείγμα στην Κύπρο και στην ΕΕ

Το 2019, τα ορυκτά καύσιμα αποτελούσαν το 71% της ακαθάριστης διαθέσιμης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) των 27 κρατών μελών, το 91,53% στην Κύπρο (από 91,79 το 2018 και 96,28% το 2010) και το 85,68% στην Ελλάδα (από 85,85% το 2018 και 91,37 το 2010) , σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα αυτό τον μήνα η Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ.

Αυτό το ποσοστό έχει μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Από το 1990, το πρώτο έτος για το οποίο διατίθενται δεδομένα, το ποσοστό των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιείται στην ΕΕ μειώθηκε κατά 10,9 εκατοστιαίες μονάδες.

Αναλυτικά, το 2019, η Μάλτα (97%) ήταν το κράτος μέλος της ΕΕ με το υψηλότερο μερίδιο ορυκτών καυσίμων στην ακαθάριστη διαθέσιμη ενέργεια ακολουθούμενη από την Κύπρο και τις Κάτω Χώρες (και οι δύο 92%), την Πολωνία (90%), την Ιρλανδία (89%), την Ελλάδα (86%) και Λουξεμβούργο (82%). Τα περισσότερα από τα άλλα κράτη μέλη είχαν μερίδια μεταξύ 60% και 80%. Μόνο η Σουηδία (32%), η Φινλανδία (43%) και η Γαλλία (50%) είχαν μερίδια κάτω του 60%.

Τα τελευταία 10 χρόνια στην ΕΕ, μόνο η Λιθουανία αύξησε το μερίδιό της στα ορυκτά καύσιμα στην ακαθάριστη διαθέσιμη ενέργεια κατά 10 μονάδες (από 56% το 2009 σε 66% το 2019). Η μεγαλύτερη μείωση κατά 19 μονάδες μετρήθηκε στη Δανία (83% έως 64%), ακολουθούμενη από την Εσθονία (86% έως 73%) και τη Φινλανδία (56% έως 43% από 13 μονάδες).

Σε σύγκριση με το 2018, το 2019, μόνο δύο κράτη μέλη της ΕΕ, η Λετονία και η Αυστρία, αύξησαν το μερίδιό τους στα ορυκτά καύσιμα στην ακαθάριστη διαθέσιμη ενέργεια, το καθένα κατά μια μονάδα, οκτώ κράτη  παρέμειναν στα ίδια επίπεδα. Μεταξύ των άλλων χωρών, οι μεγαλύτερες μειώσεις ήταν στην Εσθονία με 12 μονάδες, στη Σλοβακία με 4 και ακολουθούν Βέλγιο και Δανία με 3 μονάδες.

Φυσικό αέριο το 2023

Επίσης στο άλλο μέτωπο, αυτό της ΑΟΖ, η αδειοδότηση του τεμαχίου 5 στην κοινοπραξία ExxonMobil και Qatar Energy στέλνει ξεκάθαρα μηνύματα ως προς τις προοπτικές των ενεργειακών αποθεμάτων της κυπριακής ΑΟΖ. Ταυτόχρονα  η επανέναρξη της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο τεμάχιο 10 τον Δεκέμβριο του 2021 δημιουργεί περαιτέρω προοπτικές  για εμπορική αξιοποίηση των κοιτασμάτων της κυπριακής ΑΟΖ. Σε τροχιά υλοποίησης βρίσκεται το έργο ανάπτυξης υποδομών εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό.  Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί αρχές του 2023, ώστε να λειτουργήσει η ηλεκτροπαραγωγή με φυσικό αέριο εντός του πρώτου εξάμηνου του 2023. Πάντως από την ΔΕΦΑ υποστηρίζουν ότι θα παίξει σημαντικό ρόλο στην μείωση της τιμής του φυσικού αερίου στην Κύπρο.

Η πράσινη ενέργεια της Κύπρου σε αριθμούς

Με βάση στοιχεία του Υπουργείου Ενέργειας η Κύπρος διαθέτει 430 MW εγκατεστημένη ισχύ από ΑΠΕ μέχρι 5/2021, 230 εμπορικά έργα ΑΠΕ υπό υλοποίηση και επιπλέον αιτήματα για έργα ΑΠΕ μεγαλύτερα των 400 MW στη ΡΑΕΚ για αδειοδότηση. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ το 2020 ήταν 625 GWh, 38% από αιολικά πάρκα, 52% από φωτοβολταϊκά συστήματα και 10% από βιομάζα.

Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την πράσινη ενέργεια, η Κύπρος έχει υπερκαλύψει τους υποχρεωτικούς στόχους της για το 2020, βάσει των όσων είπε η Υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου. Τόσο στις ΑΠΕ όσο και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Δόθηκαν κίνητρα ύψους €350 εκατομμυρίων υπό μορφή σχεδίων χορηγιών την τελευταία δεκαπενταετία. Ο δεσμευτικός στόχος του 13% για συνεισφορά των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας ξεπεράστηκε πέραν του 30%, φτάνοντας στο 17%, ενώ καταφέραμε να έχουμε και σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 120%. Επιπλέον, ο ενδεικτικός στόχος για διείσδυση των ΑΠΕ στη θέρμανση και ψύξη που ήταν στο 23,5%, ανήλθε στο 38,55%. Αυτή τη στιγμή η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ ανέρχεται σε 467 MW και πέραν των 127 εμπορικών έργων ΑΠΕ, με ισχύ 237,8 MW, είναι υπό υλοποίηση. Έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο μέσα σε μία δεκαετία, με το ρεύμα από ΑΠΕ να έχει αυξηθεί κατά 162% από το 2011 έως το 2020. Το 2020 η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ ανήλθε σε 612 GWh, εκ των οποίων 39% από αιολικά πάρκα, 51% από φωτοβολταϊκά συστήματα και 10% από βιομάζα.

Νέα εποχή στη διαχείριση αποβλήτων με παραγωγή ενέργειας

Σημαντικές αλλαγές στον τομέα των αποβλήτων έρχονται μέσα από τη νέα Στρατηγική Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων για την περίοδο 2021 – 2027.  Οι όλοι σχεδιασμοί λαμβάνουν υπόψη το νέο θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό υπαγορεύεται από την Πράσινη Συμφωνία και το Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυκλική Οικονομία, καθώς και τα προβλήματα που έχουν συσσωρευθεί στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων στην Κύπρο, από λανθασμένες αποφάσεις των τελευταίων δεκαετιών. Λαμβάνει επίσης υπόψη τα οικονομικά εργαλεία που ήδη προωθούνται για μείωση της παραγωγής αποβλήτων και το νέο ρόλο των Αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης.

Μέχρι το τέλος του 2022, αναμένεται να εγκαθιδρυθεί σύστημα διαλογής στην πηγή και χωριστής συλλογής δημοτικών αποβλήτων, περιλαμβανομένων και των οργανικών, η εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο Πετώ», η εφαρμογή φόρου υγειονομικής ταφής, η εφαρμογή περιβαλλοντικού φόρου σε πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης και προϊόντα με περιεκτικότητα σε πλαστικό, η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ για μεταχειρισμένα προϊόντα και δευτερογενείς πρώτες ύλες, η εφαρμογή συστημάτων εγγυοδοσίας και συστημάτων επιστροφής και επαναγέμισης, και η δημιουργία ταμείου διαχείρισης αποβλήτων το οποίο θα χρηματοδοτεί προγράμματα διαχείρισης αποβλήτων, πρωτοβουλίες και καινοτομίες. Με την εφαρμογή των πιο πάνω θα μειωθούν σε σημαντικό βαθμό εκτιμάται σε πρώτο στάδιο 50%-60% των οργανικών αποβλήτων και επομένως θα επιτευχθεί μείωση της παραγωγής  μεικτών αποβλήτων που μεταφέρονται σήμερα στις μονάδες διαχείρισης αποβλήτων.

Το μεγάλο στοίχημα είναι η πλήρης αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων. Επί της ουσίας θα παραμείνουν σε λειτουργία οι Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) σε Κόσιη και Πεντάκωμο. Στη μονάδα της Κόσιης θα εξακολουθούν να καταλήγουν τα απόβλητα από Λάρνακα, Αμμόχωστο και Λευκωσία. Στο Πεντάκωμο, εκτός από τα απόβλητα της Λεμεσού, θα μεταφέρονται και τα απόβλητα της επαρχίας Πάφου (εκτός από τα οργανικά). Επομένως, οι υφιστάμενες υποδομές θα αξιοποιηθούν στο μέγιστο βαθμό και θα ενισχυθούν με την ανάπτυξη νέων υποδομών όπου απαιτείται.

Μέσα στη στρατηγική υπάρχουν προβλέψεις για τα απόβλητα που θα παράγονται την προσεχή δεκαετία. Μέχρι το 2025 εκτιμάται ότι η παραγωγή αποβλήτων θα ανέλθει σε 631 χιλιάδες τόνους, εκ των οποίων το 55% θα ανακυκλώνεται. Με βάση τις προβλέπεις οι 347 χιλ. τόνοι θα προέρχονται από χωριστή συλλογή, εκ των οποίων οι 151 χιλ. αφορούν τα οργανικά και οι 196 χιλ. τα ανακυκλώσιμα. Οι υπόλοιπες 284 χιλ. αφορούν τα μεικτά και χωρίζονται σε 185 χιλ. το δευτερογενές καύσιμο RDF ή υγειονομική ταφή και σε βιοσταθεροποίηση οι 99 χιλ. τόνοι.   Επομένως, από τη στιγμή που θα εφαρμοστεί η διαλογή στην πηγή και η χωριστή συλλογή των δημοτικών αποβλήτων, οι δύο ΟΕΔΑ θα έχουν πλεονάζουσα δυναμικότητα, λόγω και της προβλεπόμενης μείωσης των μεικτών αποβλήτων. Σημειώνεται ότι ήδη η μονάδα στο Πεντάκωμο παράγει RDF, το οποίο όμως δεν είναι σε καλή ποιότητα μέχρι στιγμής και επομένως θα πρέπει να τύχει ενίσχυσης. Ωστόσο, στους άμεσους σχεδιασμούς είναι η μονάδα στην Κόσιη να αναβαθμιστεί και να εγκατασταθεί νέα γραμμή ώστε να παράγει με τη σειρά της RDF/SRF. Τονίζεται ότι η αύξηση της παραγωγής RDF από τα μεικτά απόβλητα θεωρείται αναγκαία για τη μείωση των ποσοτήτων που καταλήγουν σε υγειονομική ταφή. Ο στόχος που τίθεται για το 2035 είναι να καταλήγει μόλις το 10% των οικιακών αποβλήτων σε υγειονομική ταφή.  Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη αύξησης της παραγωγής RDF είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα του. Στόχος είναι να καταλήγει ολόκληρη η ποσότητα RDF που θα παράγεται από τα δύο εργοστάσια σε μόνο ένα αποδέκτη. Αυτό με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι η διάθεση του RDF σε μονάδες στην Κύπρο, π.χ. στο τσιμεντοποιείο Βασιλικού. Η δεύτερη επιλογή είναι να προχωρήσει στην προκήρυξη διαγωνισμού η Κυπριακή Δημοκρατία έτσι ώστε να κατασκευαστεί μία μονάδα παραγωγής ενέργειας από τα απόβλητα για την αποδοχή του RDF. Στην περίπτωση αυτή αναμένεται η μονάδα αυτή να γίνει κάπου κεντρικά μεταξύ των δύο μονάδων ΟΕΔΑ. Σημειώνεται ότι η λειτουργία μονάδας παραγωγής ενέργειας από απόβλητα (waste to energy) απασχόλησε την κυβέρνηση και στο παρελθόν, ωστόσο δεν προχώρησε η υλοποίησή της. Εκτιμάται ότι το κόστος από την κατασκευή μονάδας για ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων ανέρχεται περίπου στα €200 εκατ. και επομένως ο ιδιώτης που πιθανόν να αναλάβει τέτοιο μεγάλο κόστος θα πρέπει να αναλάβει και το όποιο ρίσκο ώστε να είναι βιώσιμη.

Η έκθεση που θα συγκεντρώσει την «ενέργεια» στην Κύπρο

Αν θέλετε να μάθετε τα πάντα που αφορούν την ενεργεία  σας προτείναμε να επισκεφτείτε την 16η  έκθεση SAVENERGY μεταξύ 18 και 20 Μαρτίου στο χώρο της Διεθνούς Έκθεσης. Η SAVENERGY 2022 είναι το σταθερό σημείο συνάντησης για όσους θέλουν να ανακαλύψουν λύσεις ενεργειακής απόδοσης, που μετατρέπονται άμεσα σε εξοικονόμηση χρημάτων και ταυτόχρονα για όσους επιθυμούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των καιρών. Στην έκθεση συμμετέχουν δεκάδες εκθέτες, που παρουσιάζουν τις τελευταίες τεχνολογίες τους στην μεγαλύτερη έκθεση της Κύπρου για την βιώσιμη ενέργεια.

Τα «κυπριακά» έργα που έχουν ενταχθεί στον κατάλογο της ΕΕ

• Ομάδα έργων Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα (προς το παρόν επονομαζόμενα ως “EuroAsia Interconnector”). Η ομάδα έργων περιλαμβάνει τα ακόλουθα ΕΚΕ:

› Ηλεκτρική Διασύνδεση μεταξύ Χαδέρα (Ισραήλ) και Κοφίνου (Κύπρος) και

› Ηλεκτρική Διασύνδεση μεταξύ Κοφίνου (Κύπρος) και Κορακιάς (Κρήτη, Ελλάδα)

• Ομάδα υποδομών φυσικού αερίου και συναφούς εξοπλισμού για τη μεταφορά νέων πηγών αερίου από τα υπεράκτια κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου η οποία περιλαμβάνει το ακόλουθο ΕΚΕ: EastMed Pipeline – Αγωγό φυσικού αερίου υπεράκτια της Κύπρου προς την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Κρήτης, και

• Ανάπτυξη υποδομών αερίου στην Κύπρο το επονομαζόμενο “Cyprus Gas2EU”

Φιλελεύθερος