Παραμονές της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και στην Άγκυρα οι κυβερνώντες αναζητούσαν τρόπους προκειμένου να αλλάξει η εικόνα της χώρας προς τη διεθνή κοινότητα. Τα ανοίγματα προς διάφορες κατευθύνσεις είχαν ένα θετικό αντίκτυπο αλλά δεν έδειχναν να φέρνουν εκείνη την αλλαγή δεδομένων που η τουρκική ηγεσία θα επιθυμούσε. Μάλλον ήταν κινήσεις που ικανοποιούσαν μερίδα του εσωτερικού ακροατηρίου παρά τον έξω κόσμο. 

Τα γεγονότα στην Ουκρανία και η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να σταματήσει την ρωσική επίθεση ήρθε να λειτουργήσει ως από μηχανής θεός στην τουρκική προσπάθεια να κερδίσει πόντους στο διεθνές επίπεδο. Κάτι που σε κατοπινό στάδιο η Άγκυρα ελπίζει να μετατρέψει σε αλλαγή της οικονομικής κατάστασης στη χώρα και στην διαφοροποίηση της παρούσας κατάστασης πραγμάτων στο διάλογο με την Ευρωπαϊκή Ένωση.  Όλες αυτές οι κινήσεις της Τουρκίας, που πολλοί σε Λευκωσία και Αθήνα θεωρούν πως είναι απλώς δημόσιες σχέσεις, δεν είναι ή μπορεί να είναι άσχετες με εξελίξεις που αφορούν και την κατάσταση πραγμάτων στο Κυπριακό και τα ενεργειακά. 

Ο ρόλο της εγγυήτριας

Πέμπτη 17 Μαρτίου και ο τίτλος σε είδηση του πρακτορείου Ροίτερς έγραφε πως «Η Ουκρανία ζητά εγγυήσεις ασφάλειας από την Τουρκία στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία». Σύμφωνα με την ανταπόκριση του πρακτορείου από την πόλη Λβιβ «η Ουκρανία θέλει να βρίσκεται και η Τουρκία ανάμεσα στις χώρες που θα προσφέρουν εγγυήσεις ασφάλειας στη χώρα στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με τη Ρωσία για τερματισμό του πολέμου». Η δήλωση αυτή να προέρχεται από τον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα μετά από συνάντηση με τον Τούρκο ΥΠΕΞ. 

Ψάχνοντας μέσα από μια μηχανή αναζήτησης άλλη παρόμοια περίπτωση, δηλαδή κάποιος να ζητά εγγυήσεις από την Τουρκία για την ασφάλεια του, θα βρει μόνο την περίπτωση της Κύπρου. Βεβαίως όσοι εμπλέκονται στις υποθέσεις της Κύπρου γνωρίζουν πολύ καλά πως το ρόλο εγγυητή είναι η Τουρκία που τον επιβάλλει για άλλους λόγους και δεν προκύπτει επειδή το ζητούν οι Τουρκοκύπριοι. 

Εάν τελικά η Τουρκία καταφέρει να κερδίσει ρόλο εγγυήτριας στο ουκρανικό ζήτημα τότε οι εξελίξεις θα πρέπει να αναμένεται ότι θα έχουν τον αντίκτυπό τους και στην ατζέντα του Κυπριακού. Πρώτα και κύρια η θέση περί «αναχρονιστικού συστήματος εγγυήσεων» που κέρδισε έδαφος προ και μετά το Κραν Μοντάνα, πλέον εξανεμίζεται. 

Λύση στο ουκρανικό με παροχή εξωτερικών εγγυήσεων με την εμπλοκή χωρών και όχι διεθνών οργανισμών αυτομάτως διαγράφει από την ατζέντα τη φράση «αναχρονιστικό σύστημα», μιας και θα υπάρχει ένα πολύ σύγχρονο και απτό παράδειγμα που ο καθένας θα μπορεί να επικαλείται ως απάντηση στη διαχρονική θέση της κυπριακής κυβέρνηση. Η Λευκωσία θα μπορεί να έχει το κεφάλι της ήσυχο, σ’ ότι αφορά το κεφάλαιο εγγυήσεις, εάν τελικά η όποια συμφωνία ειρήνευσης στην Ουκρανία μπει κάτω από την ομπρέλα ενός διεθνούς οργανισμού. Αν και φαίνεται δύσκολο αυτό καθώς οι οργανισμοί που θα μπορούσα να προσφέρουν αυτή την ομπρέλα είτε δεν τυγχάνουν ρωσικής αποδοχής (ΕΕ, ΝΑΤΟ κλπ) είτε η ίδια η Ρωσία μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις (Συμβούλιο Ασφαλείας ΟΗΕ). 

Η κοινή λογική λέει πως η ομπρέλα προστασίας της Ουκρανίας στην μεταπολεμική περίοδο θα αναζητηθεί είτε από ομάδα κρατών χωριστά είτε από ένα οργανισμό που θα δημιουργηθεί με συγκεκριμένη αποστολή. Και στις δύο περιπτώσεις η Τουρκία θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. 

Ενεργειακός κόμβος 

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε μια σειρά συναντήσεων το τελευταίο διάστημα, και ιδιαίτερα από την αρχή του μήνα, που στόχευαν πρωτίστως στην αλλαγή της εξωτερικής του εικόνας και κατ’ επέκταση να επιφέρουν πολιτικά και οικονομικά οφέλη στην Τουρκία. Η συνάντηση των Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ισαάκ Χέρτζογκ στην Άγκυρα θα μπορούσε να θεωρηθεί η σημαντικότερη επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε τον τελευταίο μήνα στην Τουρκία. Ήταν η πρώτη επίσκεψη Ισραηλινού Προέδρου μετά από χρόνια, είναι η προσπάθεια αναθέρμανσης των σχέσεων των δύο χωρών. Η επίσκεψη Χέρτζογκ στην Τουρκία έσπασε τον πάγο αλλά δεν άλλαξε ή ενδέχεται να αλλάξει άρδην τις σχέσεις των δύο χωρών βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα. 

Πιο σημαντική ως προς την αναζήτηση άμεσων αποτελεσμάτων θα μπορούσε να θεωρηθεί η επίσκεψη του Γερμανού Καγκελάριου, Όλαφ Σολτζ. Μια επίσκεψη η οποία μπορεί να αποδώσει καρπούς τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Που είναι αυτό που θέλει σήμερα ο Ερντογάν. Στις δηλώσεις τους οι δύο ηγέτες αφού αναφέρθηκαν σε ζητήματα γενικότερου ενδιαφέροντος άγγιξαν και ένα ζήτημα που αφορά αμφότερες Τουρκία και Γερμανία. Ο Ερντογάν θέλει τη χώρα του να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο και ο Σουλτς θέλει με κάθε τρόπο να διατηρήσει ανοικτή τη στρόφιγγα παροχής φυσικού αερίου στα γερμανικά νοικοκυριά. 

Και έχον ιδιαίτερη βαρύτητα οι τοποθετήσεις Σολτς σ’ ότι αφορά το κεφάλαιο ενέργεια και ειδικότερα όταν ο Γερμανός καγκελάριος αναφέρεται στη σημασία της συνεργασίας Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας στον ενεργειακό τομέα: «Η συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, είναι πολύ σημαντική όχι μόνο για την Γερμανία και την Τουρκία, αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία». 

Είναι μια δήλωση η οποία δίνει από γερμανικής πλευράς ένα ρόλο που η Τουρκία έψαχνε αλλά δεν φαινόταν να κερδίζει. Να έχει ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Η Τουρκία βλέπει ξαφνικά να κερδίζει από την προσπάθεια της Ευρώπης να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο.  Κέρδος που δεν έχει να κάνει μόνο με αυτόν καθ’ αυτόν τον ενεργειακό τομέα. Όταν ο Όλαφ Σολτς αναφέρεται στη σημασία της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας αυτό δεν περιορίζει τη θεματολογία μόνο στα ενεργειακά. Αγγίζει όλη την ατζέντα των ευρωτουρκικών. 

Το χαρτί ουκρανική κρίση σε συνδυασμό με τις ενεργειακές ανάγκες της ΕΕ θα αποδειχθεί και πάλι ισχυρό για την Τουρκία ειδικότερα στο αμέσως επόμενο διάστημα κατά τη συζήτηση των σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Και η Λευκωσία δεν θα έχει εύκολη δουλειά αυτή τη φορά όταν θα στραφεί προς τους εταίρος της για να αναζητήσει στήριξη σ’ ότι αφορά τουρκικές προκλήσεις σε βάρος ενός κράτους μέλους της ΕΕ εντός, κατά τα άλλα, ευρωπαϊκού χώρου. Αντίθετα θα έχει και πάλι να αντιμετωπίσει ένα κλίμα από τα παλιά με πρωταγωνιστή την Γερμανία, η οποία ούτως ή άλλως εμπόδιζε τις όποιες τιμωρητικές αποφάσεις εναντίον της Τουρκίας. 

Οικονομική στήριξη από την Ουάσιγκτον 

Την περασμένη Τρίτη η τουρκική εφημερίδα Γενί Σαφάκ (πηγή ΓΤΠ) φιλοξενούσε συνέντευξη του Αμερικανού πρέσβη Τζέφρι Φλέικ από την οποία κανείς μπορεί να εξάξει χρήσιμα συμπεράσματα κυρίως σ’ ότι αφορά το κεφάλαιο τουρκική οικονομία. Σημειώνοντας πως «ο πόλεμος αλλάζει τα εμπορικά ισοζύγια» ο Αμερικανός πρέσβης προχώρησε στο να δώσει ένα στίγμα που σίγουρα θα κάνει τους Τούρκους ηγέτες να τρίβουν τα χέρια τους με ικανοποίηση, βλέποντας και σ’ αυτό τον τομέα κέρδος από τον ουκρανικό πόλεμο. 

Σύμφωνα με τον Φλέικ διεθνείς εταιρίες που φεύγουν από τη Ρωσία λόγω των κυρώσεων αναζητούν νέες διευθύνσεις. Ανέφερε ότι κάπου 5 χιλιάδες αμερικανικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία βρίσκονται σε αναζήτηση νέων διευθύνσεων. Και σύμφωνα με τον Αμερικανό διπλωμάτη προς όλες αυτές τις εταιρείες που φεύγουν από τη Ρωσία τους υποδεικνύεται ως νέα διεύθυνση η Τουρκία. Η όλη προσπάθεια ενισχύεται και από την επίσκεψη του αμερικανικού εμπορικού επιμελητηρίου. 

Η μαζική κάθοδος αμερικανικών εταιρειών σημαίνει πολλά για την τουρκική οικονομία και ότι καλύτερο για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθώς ετοιμάζει την μεγάλη το αντεπίθεση για τις εκλογές του 2023. 

Φιλελεύθερος