Της Jill Goldenziel

Η τουρκική προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ πέφτει στο κενό.

Η Τουρκία έχει μια πολύ καλή σχέση με τους θαλάσσιους γείτονές της, τη Ρωσία και την Ουκρανία, οι οποίες είναι οι μεγαλύτεροι προμηθευτές σιτηρών της. Η Ρωσία είναι ο κύριος ενεργειακός προμηθευτής της Τουρκίας, ενώ έχει αποκτήσει ένα ρωσικής κατασκευής σύστημα αεράμυνας, εξοργίζοντας τα μέλη του ΝΑΤΟ. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία έχει αναστατώσει τη Μόσχα προμηθεύοντας την Ουκρανία με οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Έχει ζητήσει να σταματήσουν οι ρωσικές εχθροπραξίες, αλλά απείχε από την ψηφοφορία της 25ης Φεβρουαρίου για την αναστολή της συμμετοχής της Ρωσίας στα περισσότερα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Τη Δευτέρα, υπό την πίεση της Ουκρανίας, η Τουρκία εφάρμοσε μια διεθνή συνθήκη που της επέτρεπε να εμποδίσει τα ρωσικά πολεμικά πλοία να εισέλθουν στη Μαύρη Θάλασσα. Ενώ οι ΗΠΑ χαιρέτισαν την κίνηση αυτή, το σκεπτικό της Τουρκίας πίσω από αυτήν μπορεί να πυροδοτήσει εντάσεις μακροπρόθεσμα. Η Τουρκία πρέπει να αποσαφηνίσει και να αλλάξει το σκεπτικό της για τον αποκλεισμό των ρωσικών πολεμικών πλοίων για να αποφύγει την κλιμάκωση της σύγκρουσης.

Τη Δευτέρα, η Τουρκία επικαλέστηκε τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936, η οποία σχεδιάστηκε για τη διατήρηση της ειρήνης στη Μαύρη Θάλασσα. Τα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια είναι τουρκικά εσωτερικά ύδατα που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με το Αιγαίο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα, σημειώθηκαν επανειλημμένα διαμάχες καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις -ιδίως η Τουρκία, η Ρωσία και οι προγονικές τους χώρες και αυτοκρατορίες- επιχείρησαν να περιορίσουν τη διέλευση πολεμικών πλοίων από αυτά τα στρατηγικά σημεία.

Η Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 σχεδιάστηκε για να εξισορροπήσει τα δικαιώματα της Τουρκίας επί των εσωτερικών της υδάτων με τα δικαιώματα και τις ανάγκες της διεθνούς κοινότητας να χρησιμοποιεί τα στενά και να διατηρεί την ειρήνη στη Μαύρη Θάλασσα. Η Συνθήκη του Μοντρέ ισχύει για τα στενά και όχι η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), διότι πρόκειται για εξειδικευμένο δίκαιο που αφορά μια συγκεκριμένη περιοχή και ίσχυε πριν από την υιοθέτηση της UNCLOS.

Η Συνθήκη του Μοντρέ δίνει στην Τουρκία το δικαίωμα να περιορίζει την πρόσβαση στα στενά για πολεμικά πλοία κρατών που δεν ανήκουν στη Μαύρη Θάλασσα. Σε καιρό ειρήνης, η Τουρκία μπορεί να περιορίσει τον αριθμό των πλοίων που μπορούν να εισέλθουν στα Στενά, να επιβάλει στα πλοία αυτά να δίνουν αναφορά για την κατάστασή τους και να περιορίσει τα πολεμικά πλοία των κρατών που δεν ανήκουν στη Μαύρη Θάλασσα από το να παραμένουν στη θάλασσα για περισσότερες από 21 ημέρες. Σε καιρό πολέμου, η Τουρκία πρέπει να περιορίσει την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα για τις εμπόλεμες δυνάμεις, επιτρέποντάς τους να εισέρχονται στη Θάλασσα μόνο για να επιστρέφουν στα λιμάνια βάσης τους. Η Τουρκία μπορεί επίσης να περιορίσει την πρόσβαση όταν η ίδια “θεωρεί ότι απειλείται με άμεσο κίνδυνο πολέμου”. Η Τουρκία έχει εφαρμόσει αυστηρά τη Συνθήκη σε καιρό ειρήνης. Την έχει επικαλεστεί σε καιρό πολέμου μόνο μία φορά, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν έκλεισε τα στενά.

για τη συνέχεια Capital