Το κόστος της βρετανικής μοναρχίας σπάνια απασχολεί δημόσια τη χώρα, όχι επειδή δεν είναι σημαντικό, αλλά επειδή παραμένει τυλιγμένο σε ένα πέπλο εθιμοτυπικής αδιαφάνειας. Παρά τις διακηρύξεις περί οικονομίας και λογοδοσίας, η βασιλική οικογένεια συνεχίζει να απολαμβάνει προνόμια που δύσκολα ελέγχονται.

Το κρατικό κονδύλι προς τον βασιλιά Κάρολο Γ΄ και τα μέλη της οικογένειάς του αυξήθηκε κατά 53% τον τελευταίο χρόνο, φτάνοντας τις 132 εκατ. λίρες. Πρόκειται για τετραπλάσια αύξηση σε σχέση με την αρχική επιχορήγηση των 31 εκατ. λιρών το 2012, όταν το νέο σύστημα χρηματοδότησης είχε παρουσιαστεί ως πιο αποδοτικό.

Παρότι έχουν γίνει λογιστικοί έλεγχοι, ο τελευταίος το 2022, η βασιλική οικογένεια δεν υπόκειται στον νόμο περί διαφάνειας δημόσιων εγγράφων. Η έλλειψη θεσμικής εποπτείας επιτρέπει την ανεξέλεγκτη αύξηση των δαπανών, ενώ η όποια κυβερνητική επίβλεψη παραμένει ασαφής.

Ο οργανισμός Republic υπολογίζει το συνολικό κόστος της μοναρχίας, περιλαμβάνοντας ασφάλεια, μεταφορές και προσωπικές δαπάνες, στα 510 εκατ. λίρες ετησίως. Ανάλογες εκτιμήσεις κάνει και ο πρώην υπουργός Νόρμαν Μπέικερ.

Μοναρχία χωρίς… απόδειξη

Αν και υποστηρικτές της βασιλείας αναφέρουν ότι συμβάλλει στην οικονομία, κυρίως μέσω τουρισμού και «διπλωματικής αίγλης», η κοινή γνώμη διχάζεται. Σύμφωνα με την Ipsos, μόλις το 48% θεωρεί ότι η μοναρχία προσφέρει καλή «αξία για τα χρήματα». Ένα 25% διαφωνεί, ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν αναποφάσιστοι.

Η αύξηση της φετινής επιχορήγησης αποδίδεται κυρίως στις ανακαινίσεις του Μπάκιγχαμ, κόστους 369 εκατ. λιρών. Την ίδια στιγμή, το βρετανικό Κοινοβούλιο κυριολεκτικά καταρρέει από έλλειψη συντήρησης – αλλά η πολιτική ηγεσία διστάζει να εγκρίνει κονδύλια λόγω φόβου αντιδράσεων.

Προνόμια και περιουσίες μακριά από τον δημόσιο έλεγχο

Η βασιλική οικογένεια απολαμβάνει εισοδήματα από ιδιωτικά και δημόσια ακίνητα, δουκάτα (Κορνουάλη και Λάνκαστερ), ακόμα και περιουσίες που περνούν στα χέρια της όταν δεν υπάρχουν κληρονόμοι. Έρευνες αποκάλυψαν ότι ενοίκια προέρχονται και από κρατικές δομές, όπως νοσοκομεία και στρατόπεδα.

Η φορολογική συμμόρφωση παραμένει «εθελοντική». Η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ πλήρωνε φόρο εισοδήματος μόνο από το 1993 και ο Κάρολος συνεχίζει στο ίδιο πνεύμα, χωρίς υποχρέωση για φόρο κληρονομιάς ή εταιρικό φόρο. Η προσωπική του περιουσία εκτιμάται σε 640 εκατ. λίρες, σύμφωνα με το Forbes.

Την ίδια στιγμή, η επιχορήγηση προς τη μοναρχία δεν υπόκειται σε αυστηρή κοινοβουλευτική έγκριση – αποφασίζεται από τον πρωθυπουργό, τον υπουργό Οικονομικών και ένα ανώτερο στέλεχος του παλατιού.

Ένα σύστημα χωρίς λογαριασμό

Η Ολλανδία διαθέτει την επόμενη πιο δαπανηρή μοναρχία στην Ευρώπη, με κόστος 46 εκατ. λίρες ετησίως. Πρώην βασιλικές κατοικίες όπως οι Βερσαλλίες και η Απαγορευμένη Πόλη διατηρούν τη δυναμική τους χωρίς βασιλιά.

Εν μέσω δημοσιονομικών περιορισμών και υποχρηματοδότησης κρίσιμων υπηρεσιών, το ερώτημα παραμένει επίκαιρο: γιατί οι φορολογούμενοι να συνεχίζουν να πληρώνουν παλάτια, στάβλους και μπάτλερ χωρίς ουσιαστικό δημόσιο απολογισμό;

Μετά την πρόσφατη δημόσια σύγκρουση με τον Έλον Μασκ, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε την Παρασκευή ότι δεν έχει πρόθεση να συνομιλήσει με τον δισεκατομμυριούχο πρώην σύμμαχό του, αφήνοντας να εννοηθεί πως η μεταξύ τους ρήξη θα παραμείνει ανοιχτή.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους από το προεδρικό αεροσκάφος, ο Τραμπ σχολίασε πως δεν σκέφτεται τον επικεφαλής της Tesla. «Εύχομαι να τα πάει καλά με την Tesla», ανέφερε, προειδοποιώντας όμως ότι θα εξεταστούν τα ομοσπονδιακά συμβόλαια που έχει συνάψει ο Μασκ. «Θα ελέγξουμε τα πάντα. Είναι πολλά χρήματα», υπογράμμισε.

Ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος ανέφερε ότι ο Τραμπ ίσως αποχωριστεί το κόκκινο Tesla Model S που απέκτησε τον Μάρτιο, μετά από παρουσίαση των ηλεκτρικών οχημάτων στον Λευκό Οίκο.

Ο πρόεδρος εμφανίστηκε σε πολλά μέσα, διαβεβαιώνοντας στο CBS πως είναι πλήρως αφοσιωμένος στα καθήκοντά του. Σύμφωνα με το CNN, περιέγραψε τον Μασκ ως «έναν δύστυχο άνθρωπο που έχει πρόβλημα». Από την πλευρά του, ο παρουσιαστής του Fox News μετέφερε δηλώσεις του Τραμπ ότι «ο Έλον τα έχει χάσει εντελώς».

Ο Μασκ απέφυγε άμεση αντιπαράθεση, αλλά άσκησε έντονη κριτική στο φορολογικό νομοσχέδιο των Ρεπουμπλικανών, χαρακτηρίζοντάς το «αηδιαστικό έκτρωμα». Υποστήριξε ότι το σχέδιο Τραμπ θα επιβαρύνει το εθνικό χρέος, που ήδη ανέρχεται στα 36,2 τρισ. δολάρια, και θα πλήξει πολιτικά το κόμμα του.

Μέσω της πλατφόρμας Χ, ο Μασκ υποστήριξε την ανάγκη για ένα νέο πολιτικό κόμμα που να εκπροσωπεί τη μεσαία πλειοψηφία των Αμερικανών, επικαλούμενος σχετική δημοσκόπηση.

Η μετοχή της Tesla, που κατρακύλησε κατά 14% την Πέμπτη, σημειώνοντας απώλειες αξίας 150 δισ. δολαρίων, ανέκαμψε ελαφρώς την Παρασκευή.

Πηγές κοντά στον Μασκ αναφέρουν ότι η αρχική του οργή φαίνεται να υποχωρεί και δεν αποκλείουν μια μελλοντική επαναπροσέγγιση με τον Τραμπ.

Ωστόσο, το μέλλον του Μασκ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις κυβερνητικές αποφάσεις που σχετίζονται με συμβόλαια και ρυθμίσεις. Ο αναλυτής Νταν Άιβς από τη Wedbush εκτίμησε ότι ο καβγάς αυτός πιθανώς θα καταλήξει σε «άτυπη εκεχειρία χωρίς νικητές».

Η στενή σχέση των εταιρειών του Μασκ (Tesla, SpaceX, X) με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση τού προσδίδει και δύναμη και ευαλωτότητα. Ο Τραμπ υπαινίχθηκε την πιθανότητα ακύρωσης κρατικών συμβολαίων, ενώ ο Μασκ απείλησε να αποσύρει το διαστημόπλοιο Dragon, πριν τελικά ανακαλέσει.

Η ρήξη κορυφώθηκε όταν ο Τραμπ ανακάλεσε τον διορισμό του Τζάρεντ Άιζακμαν, συμμάχου του Μασκ, στην ηγεσία της NASA. Παρότι αυτή η διαμάχη μπορεί να αποβεί επιζήμια και για τους δύο, ενδέχεται να επηρεάσει ιδίως τους Ρεπουμπλικάνους στις επικείμενες εκλογές, εάν ο Μασκ διακόψει τη χρηματοδοτική του στήριξη.

Ο πρόεδρος της Βουλής, Μάικ Τζόνσον, δήλωσε πως έχει επικοινωνήσει με τον Μασκ και αισιοδοξεί για εκτόνωση της έντασης. «Δεν διαφωνώ μαζί του για τους πυραύλους. Εύχομαι να μην διαφωνούσε μαζί μου για τα νομοσχέδια», είπε χαρακτηριστικά.

Ο Μασκ, που φέρεται να δαπάνησε σχεδόν 300 εκατ. δολάρια για την εκστρατεία Τραμπ το 2024, απάντησε ότι χωρίς τη στήριξή του, ο Ρεπουμπλικάνος δεν θα είχε εκλεγεί.

Η κατάσταση παραμένει ρευστή, αλλά και κρίσιμη, καθώς οι εντάσεις μεταξύ πολιτικής εξουσίας και επιχειρηματικής επιρροής φαίνεται να βαθαίνουν.