του Τιερί Μείσάν

Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται εδώ και μια εβδομάδα στο Καζακστάν είναι το πέμπτο μέρος ενός σχεδίου της RAND Corporation, το έκτο του οποίου θα λάβει χώρα στην Υπερδνειστερία. Τα προηγούμενα τέσσερα επεισόδια έχουν λάβει χώρα τα τελευταία δύο χρόνια στην Ουκρανία, τη Συρία, τη Λευκορωσία και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Σκοπεύει στο να αποδυναμώσει την Ρωσία αναγκάζοντάς την να εξαπλωθεί πέραν από τις δυνάμεις της.

Δίκτυο Βολταίρος | 10 Ιανουαρίου 2022

Αυτό το άρθρο είναι συνέχεια του:
«Η  Ρωσία θέλει να αναγκάσει τις ΗΠΑ να σεβαστούν τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών  », 4 Ιανουαρίου 2022.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, απάντησε στην πρόταση της Ρωσίας για μια Συνθήκη που εγγυάται την ειρήνη με βάση τον σχολαστικό σεβασμό του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του δοσμένου λόγου [ 1 ], κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πουτίν, στις 30 Δεκεμβρίου 2021. Δεν αποτελεί έκπληξη, δεν απάντησε επί της ουσίας του ρωσικού αιτήματος, αρκούμενος να αναφέρει πιθανή διακοπή των αμερικανικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία.Η RAND Corporation επινόησε ένα σχέδιο για να προκαλέσει μια υπερανάπτυξη των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και ως εκ τούτου να αποδυναμώσει αυτή τη χώρα.

Ταυτόχρονα, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ ξεκίνησε διάφορες ενέργειες κατά της Ρωσίας. Δεν πρόκειται για ανατροπή κυβερνήσεων ή έναρξη νέων πολέμων, αλλά να εξαναγκάσουν τη Μόσχα να επέμβει εκτός των συνόρων της με τέτοιο τρόπο ώστε να την εξουθενώσει. Η Ρωσική Ομοσπονδία διαθέτει ήδη μια τεράστια επικράτεια την οποία δεν καταφέρει να εκμεταλλευτεί με πληθυσμό μόλις 150 εκατομμυρίων κατοίκων.

Τον Μάιο του 2019, η Rand Corporation, το think-tank του αμερικανικού στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος, απαρίθμησε έξι επιλογές σε αυτόν τον τομέα [ 2 ]:

1.  Οπλισμός της Ουκρανία·
   2. Αύξηση της υποστήριξης προς τους τζιχαντιστές στη Συρία·
   3. Προώθηση της αλλαγής καθεστώτος στη Λευκορωσία·
   4. Εκμετάλλευση των εντάσεων στον Νότιο Καύκασο·
   5. Μείωση της ρωσικής επιρροής στην Κεντρική Ασία·
   6. Ανταγωνισμός με τη ρωσική παρουσία στην Υπερδνειστερία.

Η υφυπουργός Εξωτερικών για τις Πολιτικές Υποθέσεις, Victoria Nuland, ταξίδεψε στη Μόσχα από τις 11 έως τις 13 Οκτωβρίου 2021 για να συναντηθεί με τη ρωσική κυβέρνηση. H τελευταία ήρε κατ’ εξαίρεση για την περίσταση την απαγόρευση που της είχε επιβληθεί να ταξιδέψει στη Ρωσία [ 3 ]. Πράγματι, η κ. Νούλαντ δεν είναι αξιοματούχος όπως οι άλλοι. Είναι μια προσωπικότητα του αμερικανικού βαθέως κράτους που συμμετέχει σε όλες τις κυβερνήσεις, είτε είναι Ρεπουμπλικάνοι είτε Δημοκρατικοί, με εξαίρεση την τζάκσονική κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Ήταν εκείνη που, το 2001, σήμαινε την επιστράτευση των Συμμάχων για να πάνε να πολεμήσουν στο Αφγανιστάν παρά την αντίθεση του Γάλλου προέδρου Ζακ Σιράκ και του Γερμανού καγκελαρίου Γκέρχαρντ Σρέντερ. Ήταν εκείνη που έσωσε το Ισραήλ στο τέλος του πολέμου κατά του Λιβάνου το 2006, οργανώνοντας μονομερή κατάπαυση του πυρός προκειμένου να το γλιτώσει από την ταπείνωση της στρατιωτικής ήττας. Και ήταν πάλι εκείνη που οργάνωσε την έγχρωμη επανάσταση του Μαϊντάν, το 2014, για να ανατρέψει τον Ουκρανό πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς και να τον αντικαταστήσει μεταξύ άλλων από Ναζί. Μπορέσαμε τότε να παρατηρήσουμε την περιφρόνηση στην οποία κρατά τους Ευρωπαίους, προκαλώντας δυσφορία στις Βρυξέλλες και τις κυρώσεις από τη Μόσχα.Κατά τη διάρκεια της Έγχρωμης Επανάστασης στην Ουκρανία, η Victoria Nuland ήρθε να μοιράσει σάντουιτς και ποτά στους νεοναζί στην πλατεία Μαϊντάν.

Η Μαντάμ Νούλαντ ανήκει σε μια επιφανή νεοσυντηρητική οικογένεια. Ο σύζυγός της δεν είναι άλλος από τον Robert Kagan, έναν από τους ιδρυτές του Project for a New American Century (PNAC) που συγκέντρωσε τα κεφάλαια για την πρόσβαση του George W. Bush (του γιου) στον Λευκό Οίκο και ευχήθηκε «ένα νέο Pearl Harbor » που πέτυχαν οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Ο κουνιάδος του, Φρέντερικ Κάγκαν, είναι πυλώνας του American Enterprise Institute. Ήταν o εμπνευστής της αμερικανικής πολιτικής κατοχής του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Η κουνιάδα του, Κίμπερλι Κάγκαν, είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου (Institute for the Study of War). Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλους τους πολέμους της «ευρύτερης Μέσης Ανατολής», ιδίως στην πολιτική των ενισχύσεων (the surge) στο Ιράκ.

Η Victoria Nuland είχε εξηγήσει τον τρόπο της για να αντιμετωπίζει τη Ρωσία σε ένα προκλητικό άρθρο της Foreign Affairs τον Ιούλιο του 2020, «Pin up Poutine» [ 4 ]. Η νεοσυντηρητική συγγραφέας εργαζόταν τότε για την πρώην Δημοκρατική Υπουργό Εξωτερικών, Madeleine Albright, και εξέθεσε τι πρέπει να κάνει ο επόμενος πρόεδρος έναντι της Μόσχας. Αφού παρουσίασε μια Ρωσία σε ερείπια και έναν πολιορκημένο Πούτιν, πρότεινε να διαπραγματευτεί μια νέα Συνθήκη START, να καταπολεμήσει τη χρήση του Διαδικτύου από τους Ρώσους, να υποστηρίξει την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ (και μετά στο ΝΑΤΟ) και την ένοπλη αντιπολίτευση στη Συρία. Φανταζόταν αμερικανικές επενδύσεις στη Ρωσία για τον εκσυγχρονισμό αυτής της δυστυχής χώρας με αντάλλαγμα την πολιτική της ευθυγράμμιση με τις «δυτικές δημοκρατίες». Το Κρεμλίνο, το οποίο δεν αναγνωρίζει τίποτα από την έκθεση που σύνταξε, την δέχτηκε ωστόσο όπως είχε αποδεχθεί τη διεξαγωγή της συνόδου κορυφής Μπάιντεν-Πουτίν στη Γενεύη, αφού ο Αμερικανός πρόεδρος προσέβαλε τον Ρώσο ομόλογό του στην τηλεόραση.

Δεν έγινε καμία διαρροή από αυτές τις κεκλεισμένων των θυρών συναντήσεις. Αλλά είναι πολύ πιθανό η Μαντάμ Νούλαντ να απείλησε για άλλη μια φορά τη Ρωσία, καθώς το κάνει συνεχώς εδώ και είκοσι χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, επιβεβαίωσε ότι δεν ήταν έτοιμη να υποστηρίξει την εφαρμογή της συμφωνίας του Μινσκ για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης.

Μόλις τελείωσε το ταξίδι της στη Μόσχα, η Victoria Nuland πήγε στη Βηρυτό για να συναντήσει τη νέα κυβέρνηση του Najib Mikati και μετά στο Λονδίνο για να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Ανακοίνωσε εκεί ότι η Μόσχα συγκεντρώνει στρατεύματα στα ουκρανικά σύνορα και ετοιμάζεται να εισβάλει στη χώρα.

Τρεις εβδομάδες αργότερα, ο διευθυντής της CIA, Γουίλιαμ Μπερνς, έσπευσε στη Μόσχα για να επισκευάσει αυτά που είχε σπάσει η Βικτόρια Νούλαντ. Προσπάθησε να είναι συμφιλιωτικός και έγινε δεκτός από τον ίδιο τον πρόεδρο Πούτιν.

Ωστόσο, η Ουάσιγκτον μόλις σταμάτησε να φυσάει το ζεστό και το κρύο. Αφού (1) εξόπλισε την Ουκρανία, (2) υποστήριξε τους τζιχαντιστές στη Συρία, (3) επιχείρησε αλλαγή καθεστώτος στη Λευκορωσία [ 5 ], (4) εκμεταλλεύτηκε τις εντάσεις στον Νότιο Καύκασο με την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στην Αρμενία [ 6 ], η Ουάσιγκτον (5) προσπαθεί να μειώσει την επιρροή της Μόσχας στο Καζακστάν και αναμένεται σύντομα (6) να ανταγωνιστεί τη Ρωσία στην Υπερδνειστερία. Με λίγα λόγια, επιδιώκει να εφαρμόσει το σχέδιο της Rand Corporation.Καζακστάν

Στην κουλτούρα της Κεντρικής Ασίας, ο αρχηγός είναι ένα είδος Κουμπιλάι Χαν και η οικογένειά του προνομιούχα. Το Καζακστάν αποτελεί έθνος μόνο για λίγα χρόνια. Το οφείλει στον πρόεδρο Nursultan Nazerbayev ο οποίος κατάφερε να ενώσει διαφορετικές φυλές. Ο διάδοχός του, πρόεδρος Kassym-Jomart Tokayev εκδημοκρατοποίησε τη χώρα, αλλά oi συμπεριφορές εξακολουθούν να επηρεάζονται από την τουρκομογγολική κουλτούρα.

Στις 2 Ιουλίου 2022, διαμαρτυρίες ενάντια στην αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου κατά 13% μετατράπηκαν σε εξέγερση. Συντονισμένες ομάδες επιτέθηκαν σε δημόσια κτίρια και συχνά σε τοπικές επιχειρήσεις. Ελεύθεροι σκοπευτές πυροβόλησαν από ταράτσες, τόσο εναντίον διαδηλωτών όσο και κατά της αστυνομίας. Στρατιωτικά οπλοστάσια δέχθηκαν επίθεση. Τα λάφυρα μοιράστηκαν στις επιτιθέμενες ομάδες. Το φαινόμενο αναχαράχτηκε σε όλη τη χώρα. Η φυλακή τουTaldykorgan, όπου κρατούνται ισλαμιστές αιχμάλωτοι, δέχτηκε επίσης επίθεση.

Η επιχείρηση ηγείται από τζιχαντιστές που πολέμησαν στη Συρία και από πρώην Αφγανούς συνεργάτες της CIA. Οι ομάδες που ηγούνται αποτελούνται από Κοζάκους ισλαμιστές.

Ο πρόεδρος Kassym-Jomart Tokayev αναγνώρισε τη νομιμότητα των διαδηλώσεων και κατέστειλε τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Κήρυξε κατάσταση πολιορκίας και συνέλαβε τον πρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας, Καρίμ Μασίμοφ, πρώην τραπεζίτη που ήταν δύο φορές πρωθυπουργός και επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης. Αυτή τη στιγμή κατηγορείται για εσχάτη προδοσία. Στη συνέχεια ο Τοκάγιεφ διόρισε τον διάδοχό του και συγκάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας.

Αναφορές από τη διοίκησή του εκτίμησαν τον αριθμό των ανταρτών σε περίπου 20.000, συμπεριλαμβανομένων τόσο ξένων τζιχαντιστών όσο και ταραχοποιών και των Καζάκων ισλαμιστών. Η χώρα είχε εγκάρδιες σχέσεις με το Ισραήλ για πολλά χρόνια, πολύ πριν από το σχέδιο Κούσνερ για εξομάλυνση. Ενώ ο πρώην πρόεδρος Nazerbayev είχε αντιθρησκευτικές θέσεις κατά τη σοβιετική εποχή, αργότερα προσηλυτίστηκε και έκανε το προσκύνημα στη Μέκκα. Οι εκκλησίες επιτράπηκαν, υπό την προϋπόθεση καταγραφής. Κάθε χρόνο λαμβάνει χώρα μια διαθρησκευτική σύνοδος, συγκρίσιμη με αυτή που διοργανώνει το Βατικανό στην Ασίζη.

Το Καζακστάν κάνει διάκριση μεταξύ των θρησκείων, όποιες κι αν είναι αυτές, από το πολιτικό Ισλάμ το οποίο, από την πλευρά του, απαγορεύεται. Ωστόσο, η Αδελφότητα των Αδελφών Μουσουλμάνων και η Χιζμπ ουτ Ταχρίρ (Κόμμα της Απελευθέρωσης) αναπτύχθηκαν σε όλη την Κεντρική Ασία με τη βοήθεια της βρετανικής MI6. Εξάλλου, για την καταπολέμηση αυτού του αποσχισμού, δημιουργήθηκε ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας διαβίβασε στο Κρεμλίνο τα στοιχεία που ήδη διαθέτει για την συνωμοσία της οποίας η χώρα είναι θύμα. Ζήτησε τη βοήθεια του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) για να πολεμήσει τους τζιχαντιστές. Ο πρόεδρος Τοκάγιεφ διέταξε αμέσως τις δυνάμεις ασφαλείας του να πυροβολήσουν χωρίς προειδοποίηση και να σκοτώσουν όσους τζιχαντιστές θα βρούνε [ 7 ].

Η CSTO απάντησε αμέσως και ανέπτυξε 2.500 στρατιώτες, Αρμένιους, Λευκορώσους, Ρώσους και Τατζίκους, υπό τις διαταγές του στρατηγού Andrei Serdyukov, αρχιστράτηγου των αλεξιπτωτιστών της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμη να έρθει σε βοήθεια εάν χρειαστεί.

Η Τουρκία έδωσε την υποστήριξή της στον πρόεδρο Τοκάγιεφ, δηλώνοντας έτσι ότι δεν συμμετείχε στην ισλαμιστική συνωμοσία. Το ίδιο έκανε και το Αφγανιστάν, κάτι που δεν προκαλεί έκπληξη, αφού αφενός οι Ταλιμπάν είναι Ντεομπαντιστές (Deobandis) και, αφετέρου, οι Αφγανοί που συμμετέχουν στην επίθεση των τζιχαντιστών είναι πρώην συνεργάτες της CIA που διέφυγαν από τη χώρα [ 8 ].

Γρήγορα μάθαμε ότι το National Endowment for Democracy [ 9 ], του οποίου η Victoria Nuland είναι πρώην διαχειρίστρια, είχε παράσχει εκατομμύρια δολάρια μετά την άφιξη του Joe Biden στον Λευκό Οίκο για να «επεκτείνει τη δημοκρατία» στο Καζακστάν.Πριν από μερικά χρόνια, η Dariga Nazarbayeva απένειμε βραβείο για τη δουλειά του ως δημοσιογράφο στον Τιερί Μεϊσάν.

Ο πρώην υπουργός Ενέργειας, ολιγάρχης Mukhtar Ablyazov, δημιούργησε στο παρελθόν ένα (μη αναγνωρισμένο) αντιπολιτευτικό κόμμα, τη Δημοκρατική Επιλογή του Καζακστάν (QDT), με τον γαμπρό του προέδρου Nzerbayev, Rakhat Aliyev. Μαζί επιχείρησαν να τον ανατρέψουν με τη βοήθεια του Τζορτζ Σόρος. Ο Αλίεφ πέθανε το 2015 στη φυλακή στην Αυστρία, ενώ ο Ablyazov εξορίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και μετά στη Γαλλία.  Συνελήφθη πολλές φορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση για φόνο στη Ρωσία, αλλά δεν εκδόθηκε ποτέ. Πήρε πολιτικό άσυλο στη Γαλλία και μένει στο Παρίσι για περισσότερο από ένα χρόνο. Από της πρώτης μέρας της εξέγερσης, ζήτησε την ανατροπή του καθεστώτος, δηλαδή όχι μόνο του προέδρου Kassym-Jomart Tokayev, αλλά και του πρώην προέδρου Nursultan Nazarbayev, επίσημα πλέον συνταξιούχου, αλλά εξακολουθεί να έχει μεγάλη επιρροή.

Σύμφωνα με ορισμένες ανεπιβεβαίωτες πηγές, ο Mukhtar Ablyazov φέρεται να συνδέεται με τον ανιψιό του προέδρου Nazerbayev, Samat Abish, πρώην αναπληρωτή διευθυντή των μυστικών υπηρεσιών. Φέρεται ότι συνελήφθη στις 7 Ιανουαρίου για εσχάτη προδοσία. Γνωρίζουμε ότι είναι αγωνιστής του πολιτικού Ισλάμ όπως ο πατέρας του ο οποίος έχτισε ένα γιγαντιαίο τζαμί στο Αλμάτι.

Ο πρόεδρος Νουρσουλτάν Ναζερμπάγιεφ επέστρεψε στην πρωτεύουσα. Εάν η κατάσταση της υγείας του το επιτρέπει, θα μπορούσε να πάρει τα πράγματα πίσω στα χέρια του, ειδικά με τη βοήθεια της κόρης του, Νταρίγκα Νουρσουλτανκιζί Ναζαρμπάγιεβα.Η κοιλάδα του Δνείστερου (Υπερδνειστερία) εικονίζεται με μια μικρή κόκκινη λωρίδα, σφηνωμένη μεταξύ της Μολδαβίας στα δυτικά και της Ουκρανίας στα ανατολικά. Δεν έχει διέξοδο στον Εύξεινο Πόντο και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να ενταχθεί στην Κριμαία.

Υπερδνειστερία

Σύμφωνα με το σχέδιο της RAND, μετά το Καζακστάν, θα έρθει η σειρά της Υπερδνειστερίας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κινητοποίησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση για να κάνει έναν οικονομικό αποκλεισμό αυτού του μη αναγνωρισμένου κράτους, του οποίου ο πληθυσμός χώρισε με δημοψήφισμα από τη Μολδαβία κατά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Οι υπάλληλοι της Αποστολής Συνοριακής Υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Μολδαβία και την Ουκρανία (European Union Border Assistance Mission to Moldova and Ukraine – EUBAM), με επικεφαλής τον Stefano Sannino (πρώην εκπρόσωπο του ΟΑΣΕ στη Σερβία), εποπτεύουν τα τελωνεία της Μολδαβίας και της Ουκρανίας (που δεν είναι μέλη της ΕΕ), για να επιβάλουν από την 1η Ιανουαρίου 2022 τον αποκλεισμό αυτής της χώρας. Η Ρωσία θα αναγκαστεί να ανοικοδομήσει την πρώην σοβιετική διαστημική βάση και να δημιουργήσει μια αεροπορική γέφυρα για να τροφοδοτήσει τους 500.000 κατοίκους αυτού του θύλακα.Η Ευρωπαϊκή Ένωση οργανώνει τον αποκλεισμό της Υπερδνειστερίας βασιζόμενη στην Ουκρανία και τη Μολδαβία, δύο κράτη που δεν έχουν ενταχθεί στην ΕΕ.

Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ξέχασαν, αλλά το 1992 οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν ανεπιτυχώς να συντρίψουν στρατιωτικά την Υπερδνειστερία (τώρα Μολδαβική Δημοκρατία του Δνείστερου, χρησιμοποιώντας έναν στρατό που είχε στρατολογηθεί από τις ρουμανικές φυλακές [ 10 ]. Το θάρρος αυτού του πληθυσμού πιστού στο μοντέλο των Σοβιέτ, και ιδιαίτερα των γυναικών του, προκάλεσαν την αποτυχία του σχεδίου της CIA.

Να σημειώσουμε παρεμπιπτόντως ότι αν και ο πληθυσμός της Υπερδνειστερίας μιλάει ρωσικά, τρία χωριά συνεχίζουν να μιλούν γαλλικά. Κατοικούνται από απόγονους των γκρινιάρηδων του Ναπολέοντα που παντρεύτηκαν εκεί και εγκαταστάθηκαν εκεί κατά τη ρωσική εκστρατεία.

Συμπερασματικά, αν η απάντηση της Ουάσιγκτον στην προτεινόμενη Συνθήκη της Μόσχας για την εξασφάλιση της ειρήνης θα ήταν επίσημα μια διακοπή της επέλασης της προς τα ανατολικά, θα εξακολουθεί ανεπίσημα να έχει την ικανότητα να βλάψει.

Τιερί Μεϊσάν

Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά
Πηγή Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα)

[1] “Draft Treaty betweeen the USA and Russia on Security Guarantees”, Voltaire Network, 17 December 2021.
[2] Extending Russia : Competing from Advantageous Ground, Raphael S. Cohen, Nathan Chandler, Bryan Frederick, Edward Geist, Paul DeLuca, Forrest E. Morgan, Howard J. Shatz & Brent Williams, Rand Corporation, May 25, 2019.
[3] « U.S., Russia lift targeted sanctions to allow Nuland visit – Moscow », Elizabeth Frantz, Reuters, Octobrer 10, 2021.
[4] « Pinning Down Putin », Victoria Nuland, Foreign Affairs Vol. 99 #4, July 2020.
[ 5 ] «Ποιος θέλει να ανατρέψει τον πρόεδρο Λουκασένκο; », του Τιερί Μεϊσάν, μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα),  Δίκτυο Βολταίρος, 1 Σεπτεμβρίου 2020.
[ 6 ] «Ναγκόρνο-Καραμπάχ: νίκη για το Λονδίνο και την Άγκυρα, ήττα για τον Σόρος και τους Αρμένιους», του Τιερί Μεϊσάν, μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα),  Δίκτυο Βολταίρος, 24 Νοεμβρίου 2020.
[7] «Analyse militaire des attaques contre le Kazakhstan», par Valentin Vasilescu, Réseau Voltaire, 10 janvier 2022.
[8] « 7 mensonges à propos de l’Afghanistan », par Thierry Meyssan, Réseau Voltaire, 18 août 2021.
[9] « La NED, vitrine légale de la CIA », par Thierry Meyssan, Оdnako (Russie) , Réseau Voltaire, 6 octobre 2010.
[10] « En 1992, les États-Unis tentèrent d’écraser militairement la Transnistrie », par Thierry Meyssan, Réseau Voltaire, 17 juillet 2007.