Η ισραηλινή ατομική βόμβα είναι ο πραγματικός κίνδυνος στη Μέση Ανατολή.

Η πόλη της Χιροσίμα καταστραμμένη από την αμερικανική ατομική βόμβα. Μια πρόγευση για το τι περιμένει την Μέση Ανατολή με το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ; – Φωτογραφία: Αρχείο

του Ίαν Σ. Λούστικ.

Οι βρυχηθμοί των Ισραηλινών ηγετών σχετικά με τις υποτιθέμενες πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν δεν αποκαλύπτουν παρά μόνο το βάθος της τσούτζπα* (chutzpah*) [1] τους και τα ψέματά τους για το ίδιο το ατομικό οπλοστάσιο τους.

Για τους Ισραηλινούς ηγέτες, έχουν περάσει δεκαπέντε χρόνια από τότε που ο ουρανός άρχισε να τους πέφτει στο κεφάλι. «Είμαστε στο 1938», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου το 2006, «και το Ιράν είναι η ναζιστική Γερμανία». Το Ιράν με πυρηνική βόμβα, επέμενε, θα σήμαινε δεύτερο Ολοκαύτωμα.

Απαιτούσαν τότε ο κόσμος να ανατρέψει την Ισλαμική Δημοκρατία, ή τουλάχιστον να βοηθήσει το Ισραήλ σε ισραηλινό χτύπημα για να αποτρέψει την ένταξη της Τεχεράνης στη λέσχη των πυρηνικά οπλισμένων κρατών.

Σύμφωνα με τον νέο πρωθυπουργό του Ισραήλ, Ναφτάλι Μπένετ, και τον υπουργό Άμυνας του, Μπένι Γκαντζ, ο ουρανός συνεχίζει να πέφτει. Όπως και ο Νετανιάχου πριν από εκείνους, κάνουν ό, τι μπορούν για να απονομιμοποιήσουν και να καταστρέψουν τις διπλωματικές προσπάθειες για τον περιορισμό της πρόσβασης του Ιράν στα πυρηνικά όπλα.

Στο Ισραήλ, ο οοϊ-veyism [επίκληση της ατυχίας] σχετικά με τα ατομικά όπλα στα χέρια των Ιρανών είναι φυσιολογικός. Για το Ισραήλ, τα προβλήματα δεν είναι μόνο προβλήματα… είναι «υπαρξιακές απειλές». Πράγματι, σε καμία άλλη χώρα οι αξιωματούχοι δεν παρουσιάζουν την επιβίωση του κράτους τους να απειλείται τόσο τακτικά και από τόσες πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Το Ιράν, στο πυρηνικό κατώφλι, είναι η υπαρξιακή απειλή της ημέρας – η επικαλούμενη πρόκληση απειλή που προκαλεί σήμερα περισσότερη υστερία από οποιαδήποτε άλλη στο ισραηλινό πολιτικό σύστημα.

Όπως έγραψε πρόσφατα ο διάσημος Ισραηλινός αρθρογράφος και συγγραφέας Arie Shavit, ο Ιρανός «λύκος» δεν είναι μόνο «στην πόρτα», «γυαλίζει τα δόντια του και ακονίζει τα νύχια του». «Σπεύδει να περάσει στα πυρηνικά», έγραψε. Ήρθε η ώρα της «συνάντησης με τον λύκο».

Λόγω των στενών δεσμών του Ισραήλ με τις Ηνωμένες Πολιτείες, της στρατιωτικής υπεροχής του στη Μέση Ανατολή και της δύναμης του ισραηλινού λόμπι στην εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η υστερία στο Ισραήλ εξαπλώνεται αναπόφευκτα στη διεθνή πολιτική.

Σε συνδυασμό με τον μηδενισμό της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, κατέστρεψε πράγματι τη συμφωνία JCPOA. Εάν αποτύχουν οι προσπάθειες ανάστασης ή αντικατάστασης αυτής της συμφωνίας και οι Ισραηλινοί ηγέτες κάνουν ό, τι μπορούν για να αποτρέψουν την επιτυχία, οι πιθανότητες ενός καταστροφικού πολέμου με και στο Ιράν αυξάνονται.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι ζωτικής σημασίας να προχωρήσουμε πέρα από την ανάλυση των ισραηλινών φόβων. Η αμερικανική κοινή γνώμη, οι αμερικανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ευρωπαίοι, ρώσοι και κινέζοι συνάδελφοί τους που αναζητούν διπλωματική οδό πρέπει επίσης να κατανοήσουν τα τρία ψέματα που αποτελούν τη βάση της αντί-ιρανικής εκστρατείας μάρκετινγκ του Ισραήλ.

Προσποιημένοι και πραγματικοί φόβοι

Το πρώτο ψέμα είναι η ιδέα ότι η ισραηλινή κυβέρνηση φοβάται πραγματικά μια ιρανική πυρηνική επίθεση. Ανεξάρτητα από το τι πολλοί απλοί Ισραηλινοί έχουν ενθαρρυνθεί να πιστεύουν ότι η χώρα τους είναι ένα κράτος υπό ατομική απειλή, ούτε οι πολιτικές ελίτ του Ισραήλ, ούτε οι ισραηλινές υπηρεσίες ασφαλείας φαντάστηκαν ποτέ ότι αν το Ιράν είχε τη βόμβα, θα την έριχνε στο Ισραήλ.

Το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ περιλαμβάνει τουλάχιστον 90 κεφαλές, αρκετό πλουτώνιο για να κάνει άλλες 100 και πολλαπλά προηγμένα συστήματα εκτόξευσης.

Πραγματικά κολοσσιαία χρηματικά ποσά έχουν δαπανηθεί για αυτή την «ύστατη αποτροπή». Πρόκειται για μια γιγαντιαία επένδυση αποκλειστικά αφιερωμένη στη διασφάλιση της ικανότητας του Ισραήλ να αποτρέψει κάθε πιθανό αντίπαλο από τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής εναντίον του.

Ο ισχυρισμός ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να αισθάνεται ασφαλές απέναντι σε ένα ιρανικό πυρηνικό όπλο θα αποτελούσε μια ολέθρια αποκήρυξη αυτού που ολόκληρο το ισραηλινό πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο έχει ισχυριστεί εδώ και δεκαετίες: ότι οι μαζικές δαπάνες για το «σχέδιο Dimona» είναι δικαιολογημένες.

Τι ενοχλεί τότε πραγματικά τον Gantz, τον Bennet, τον Netanyahu και τόσους άλλους Ισραηλινούς που μιλούν για το Ιράν με τόσο αποκαλυπτικούς και ξέφρενους όρους; Εκφραζόμενο με απλά λόγια, φοβούνται την απώλεια της ισραηλινής ηγεμονίας.

Ένα ιρανικό κράτος ικανό ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο θα τερμάτιζε το καθεστώς του Ισραήλ ως υπεροχής και γεμάτης αυτοπεποίθησης στρατιωτικής δύναμης στην περιοχή, προσθέτοντας αβεβαιότητα και κινδύνους σε οποιαδήποτε στρατιωτική δράση.

Το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί ηγέτες σήμερα καταγγέλλουν το Ιράν για τη φιλοδοξία του να γίνει το κυρίαρχο κράτος στην περιοχή αυξάνει μόνο το βάθος της τσούτζπα (chutzpah) που επιδεικνύουν καταγγέλλοντας τα δήθεν εξαπάτηση και ψέματα του Ιράν για τις πυρηνικές φιλοδοξίες του.

‘Αλλωστε, το Ισραήλ είναι το κράτος της Μέσης Ανατολής που, μέσα από δεκαετίες συγκάλυψης, έχει αναπτύξει ένα παγκόσμιας κλάσης πυρηνικό οπλοστάσιο, ενώ αρνείται ότι έχει «εισαγάγει» ατομικά όπλα στην περιοχή.

Το πραγματικό πρόβλημα, με άλλα λόγια, δεν είναι ότι το Ιράν, ως κράτος στο κατώφλι της πυρηνικής ενέργειας, μπορεί να οδηγήσει σε ένα Ισραήλ που θα μετατραπεί σε στάχτες. Το πρόβλημα είναι ότι θα οδηγούσε σε ένα μερικώς αποθαρρυμένο Ισραήλ…

Πράγματι, η τεράστια ικανότητα αντιποίνων της Χεζμπολάχ στο Λίβανο δίνει ήδη στους Ισραηλινούς στρατηγιστές την πικρή αίσθηση ότι αποτρέπονται από την προηγούμενη πρακτική τους να χρησιμοποιούν δολιοφθορά και στρατιωτική βία με σχετικά φθηνό κόστος στη Γάζα, το Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και, φυσικά, στο Ιράν.

Το ξέσπασμα μιας κούρσας πυρηνικών όπλων στη Μέση Ανατολή;

Το δεύτερο ψέμα είναι ο ισχυρισμός ότι εάν το Ιράν πάρει τη βόμβα, θα προκαλέσει μια κούρσα πυρηνικών όπλων στην περιοχή. Αυτός ο ισχυρισμός είναι ψευδής επειδή η κούρσα των εξοπλισμών έχει ήδη αρχίσει.

Το εντατικό, ακριβό και δύσκολο να αρνηθεί πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι ακριβώς μια αντίδραση στα πυρηνικά όπλα του Ισραήλ, στην ηγεμονική του στάση και την αδίστακτη εχθρότητά του προς την Ισλαμική Δημοκρατία.

Όπως δήλωσε ο μέντοράς μου, Κένεθ Γουόλτς, ένας από τους πιο αξιόλογους θεωρητικούς διεθνών σχέσεων της εποχής μας, το 2012, «η εξουσία απαιτεί ισορροπία».

Αυτό που κάνει τη Μέση Ανατολή ασταθή, υποστήριζε, δεν είναι οι πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, είναι το πυρηνικό μονοπώλιο του Ισραήλ.

Ποια χώρα, αντιμέτωπη με απειλές που θα θεωρούσε υπαρξιακές και η οποία θα είχε τα τεχνολογικά και υλικά μέσα για να αποκτήσει πυρηνική ασφάλιση έναντι μιας επίθεσης, δεν θα επιδίωκε να το πράξει;

Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον Γουόλτς, «το Ιράν πρέπει να έχει τη βόμβα». Θα υποστηρίξω ότι υπάρχει άλλος τρόπος, αλλά το επιχείρημα του Waltz είναι σταθερά ριζωμένο σε όλα όσα γνωρίζουμε και έχουμε βιώσει σχετικά με την ισορροπία δυνάμεων και τον τρόμο στην πυρηνική εποχή.

«Θα πάρει το Ισραήλ την κατάσταση στα χέρια του;»

Το τρίτο ψέμα είναι ο ισχυρισμός – που διαδίδεται ενεργά από τους ηγέτες πολιτικής και ασφάλειας του Ισραήλ – ότι αν ο κόσμος δεν λύσει το ιρανικό «πρόβλημα», το Ισραήλ είναι αρκετά «τρελό» για να προσπαθήσει να το κάνει μονομερώς.

Τον περασμένο μήνα, ο αρχηγός του γενικού επιτελείου του Ισραήλ, Aviv Kohavi, έδωσε εντολή να «ξεκινήσουν οι μετακαυστήρες [συστήματα μετα-καύσης των υπερηχητικών αεροσκαφών] στο πλαίσιο των προετοιμασιών για δράση στο Ιράν». Μπορούμε να αναμένουμε ε σύντομα την πανάληψη μιας άσκησης του 2012 που προσομοίωνε μια επίθεση σε ιρανικές εγκαταστάσεις στέλνοντας 100 ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη στο Γιβραλτάρ και επιστροφή.

Πρόκειται για κωμωδία. Το Ισραήλ δεν εκπαιδεύεται πραγματικά για έναν πόλεμο που κανένας από τους σοβαρούς στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες του δεν πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει.

Όλοι οι Ισραηλινοί στρατηγιστές γνωρίζουν ότι το τζίνι της πυρηνικής τεχνολογίας έχει βγει από το μπουκάλι στο Ιράν και δεν πρόκειται ποτέ να ξαναμπεί εκεί.

Προσποιούμενο το αντίθετο, το Ισραήλ κάνει την Ουάσιγκτον να φοβάται ότι ο ανεξέλεγκτος σύμμαχός της ενεργεί με εντελώς καταστροφικό και επικίνδυνο τρόπο. Η πρόθεση είναι να ωθήσει τις ΗΠΑ πέρα από τα όρια που έχουν θέσει για την προθυμία τους να ασκήσουν πίεση στο Ιράν για αλλαγή καθεστώτος.

Και ακόμη και αν αυτές οι τακτικές εκφοβισμού δεν οδηγήσουν σε αμερικανική στρατιωτική λύση για το ιρανικό «πρόβλημα», μπορούν να οδηγήσουν τους διαπραγματευτές των ΗΠΑ να μεγιστοποιήσουν τις απαιτήσεις από το Ιράν, ελαχιστοποιώντας έτσι τις πιθανότητες ανανέωσης της συμφωνίας JCPOA.

Λοιπόν, ποιο είναι το αποδεκτό τελικό παιχνίδι; Η πρόταση του Waltz για τη διάδοση των πυρηνικών είναι ανησυχητική, αλλά είναι επίσης πολιτικά αδύνατη για οποιονδήποτε πρόεδρο των ΗΠΑ – ακόμη και αν η ανάσχεση ως επιλογή σημαίνει στην ουσία το ίδιο πράγμα.

Ένα εξίσου λογικό όραμα είναι η αναζήτηση μιας Μέσης Ανατολής χωρίς πυρηνικά όπλα. Αυτό θα ικανοποιούσε το Ιράν, καθώς η ανάγκη της Τεχεράνης για πυρηνικά όπλα αποτελεί άμεση αντίδραση στον ανταγωνισμό της με ένα πυρηνικά οπλισμένο ισραηλινό κράτος. Το Ισραήλ έχει επίσης δηλώσει ότι υποστηρίζει την ιδέα, τουλάχιστον επί της αρχής.

Από πρακτική άποψη, οι ισραηλινές κυβερνήσεις ενεργούν ήδη σαν η χώρα τους να μην έχει πυρηνική αποτροπή, μεταξύ των άλλων επιμένοντας στην ανάγκη προληπτικού πολέμου για να αποφευχθούν οι απειλές που υποτίθεται ότι θα εξουδετέρωναν τα πυρηνικά όπλα της.

Είναι συνεπώς προφανές ότι τα κολοσσιαία ποσά που δαπανήθηκαν για αυτά τα πυρηνικά όπλα της ήταν ζημιογόνα. Εάν τα ισραηλινά πυρηνικά όπλα δεν μπορούν να αποτρέπουν τα ιρανικά πυρηνικά όπλα, δεν μπορεί να υπάρξει καλύτερη εγγύηση κατά μιας πυρηνικής επίθεσης στο Ισραήλ από το να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν καθόλου πυρηνικά όπλα στην περιοχή.

Με μια έξυπνη διπλωματία, μια τέτοια αποπυρηνικοποίηση θα μπορούσε να επεκταθεί στο Πακιστάν και την Ινδία.

Το μεγάλο εμπόδιο στο δρόμο προς ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα του πυρηνικού οπλοστασίου του Ισραήλ. Εδώ και πάλι, βλέπουμε ότι η πολιτική κυριαρχεί στα πάντα. Για να προσεγγίσει η Ουάσιγκτον το πρόβλημα με ακρίβεια, θα πρέπει να συζητηθούν ρητά η πυρηνική ικανότητα του Ισραήλ και οι περιφερειακές και διεθνείς επιπτώσεις της στην τοπική και παγκόσμια ασφάλεια.

Αλλά θα πυροδοτούσε την εφαρμογή των αμερικανικών νόμων κατά της χορήγησης ξένης βοήθειας στο Ισραήλ ως χώρα που κατέχει μη εξουσιοδοτημένα πυρηνικά όπλα. Σε όρους της εσωτερικής πολιτικής, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια κίνηση εξωτερικής πολιτικής πιο ακριβή από αυτήν.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι ακόμη πιο σημαντικό για όσους εμάς που δεν είμαστε σε θέση πολιτικής ή στρατηγικής εξουσίας να καταστήσουμε σαφές τι πραγματικά διακυβεύεται και τι δεν διακυβεύεται στην ισραηλινο-ιρανική αντιπαράθεση.

Είχαμε αρκετούς πολέμους που ξεκίνησαν με ψευδή προσχήματα και για ανέφικτους στόχους – Βιετνάμ, Αφγανιστάν, Ιράκ. Δεν χρειαζόμαστε άλλο πόλεμο, αυτή τη φορά στο Ιράν.

[1]Απεριόριστη αυθάδεια και θράσος … Μια απεικόνιση: να σκοτώσεις πατέρα και μάνα και στη συνέχεια να ζητάς την επιείκεια του δικαστηρίου προς τον κατηγορούμενο αφού είναι ορφανός.

Συγγραφέας: Ίαν Σ. Λούστικ

* Ο Ian S. Lustick κατέχει την έδρα Bess W. Heyman στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.
Ιδρυτής και πρώην πρόεδρος της Association for Israel Studies, είναι συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων και άρθρων σχετικά με τις αραβοϊσραηλικές σχέσεις, το πιο πρόσφατο από τα οποίαείναι το Paradigm Lost : From Two-State Solution to One-State Reality.