Πηγή φωτογραφίας

Rafale, ενθουσιασμός και προβληματισμός

Η ανυπομονησία για την ώρα που τα πρώτα έξι γαλλικά μαχητικά 4,5 γενιάς Rafale F3R της Dassault Aviation πλησιάζει. Δεν είναι λίγοι που μετρούν αντίστροφα τις ώρες για τη μεγάλη στιγμή. Τον ενθουσιασμό συμμερίζονται από τον απλό πολίτη ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης μέχρι την πολιτική ηγεσία. Όμως, μια ψύχραιμη προσέγγιση αυτής της πραγματικά μεγάλης στιγμής για την Πολεμική Αεροπορία, επιβάλλει περίσκεψη. Τί έχει γίνει, πώς έχει γίνει, τί πρέπει να ακολουθήσει… Οι εμβληματικές κινήσεις επανεξοπλισμού μετά από υπερδεκαετή απραξία, είναι λογικό να γεμίζουν με αισιοδοξία όσους τουλάχιστον έχουν συναίσθηση της σημασίας που έχει η στρατιωτική διάσταση της αποτροπής.

Του ΖΑΧΑΡΙΑ Β. ΜΙΧΑ από την ιστοσελίδα defence-point.gr
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)

Κάποιοι στην Πολεμική Αεροπορία είναι συγκινημένοι, καθώς μέχρι πρότινος έβλεπαν τη διασπορά μαχητικών αεροσκαφών επόμενης γενιάς στην περιοχή, συν την προοπτική απόκτησης F-35 Lightning II από την Τουρκία και έχαναν τον ύπνο τους. Έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου, χωρίς να βρίσκουν ευήκοα ώτα. Οι ηγεσίες, παρότι ενίοτε κατανοούσαν, συμβιβάζονταν με τα πολιτικά δεδομένα.

Η 114 Πτέρυγα Μάχης αιμορραγούσε, χάνοντας έντιμα στελέχη που δεν συμβιβάζονταν με την απαξίωση πολεμικών Μοιρών που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή. Με τα στελέχη τους, ιπταμένους και τεχνικούς, να μη γνωρίζουν τι πάει να πει ωράριο και Σαββατοκύριακο. Όποιος έχει επαφή μαζί τους ξέρει τι σκέπτονται. Όσοι έχουν παραμείνει, ζουν μια από τις μεγαλύτερες χαρές στη ζωή τους. Ίσως έχουμε και δάκρυα σήμερα στην Τανάγρα και δεν υπερβάλω…

Διότι στις πολεμικές Μοίρες υπάρχει προσωπικό και εθνικό φιλότιμο σε περίσσευμα. Έχουν συναίσθηση της σημασίας της αποστολής τους και αγωνιούσαν. Κατανοούσαν ότι η βασική απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ελλάδας, προερχόμενη σταθερά για μισό αιώνα από την Τουρκία, βρίσκεται σε πρωτοφανή έξαρση. Εάν δεν είχε, μάλιστα, προκύψει η οικονομική κρίση και η διαταραχή των παραδοσιακών ισορροπιών Ουάσινγκτον-Άγκυρας, το τουρκικό bullying στην Ελλάδα θα είχε εξελιχθεί διαφορετικά.

Στόχος, πάντα, είναι να συρθεί η Ελλάδα από θέση αδυναμίας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπου η Τουρκία θα κατοχύρωνε διεκδικήσεις σε βάρος του Ελληνισμού. “Ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα”, είναι η φημισμένη ρήση ενός εκ των κορυφαίων της στρατηγικής, του Πρώσου Καρλ φον Κλαούζεβιτς. Στις μέρες μας η προσφυγή στον πόλεμο δεν είναι τόσο απλή όσο τους προηγούμενους αιώνες για πολλούς λόγους. Όμως, ειδικά στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών, το στρατιωτικό εργαλείο αξιοποιείται σε κομβικό ρόλο στην προσπάθεια επίτευξης πολιτικών στόχων.

Τα Rafale, λοιπόν, έρχονται. Σταδιακά, αλλά ταχύτατα συγκριτικά με τους φυσιολογικούς χρόνους παράδοσης των μαχητικών αεροσκαφών, η Πολεμική Αεροπορία θα διαθέτει μία μοίρα ενός εκ των κορυφαίων μαχητικών της υφηλίου, με εξελιγμένες δυνατότητες και συστήματα που μπορούν να κάνουν τη διαφορά στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Μέρα χαράς και αισιοδοξίας λοιπόν. Ας μην θεωρήσουμε, όμως, ότι με μια μοίρα Rafale, εκ των οποίων σε βάθος χρόνου στην καλύτερη περίπτωση θα είναι ετοιμοπόλεμα γύρω στα 15, εξασφαλίζεται η εθνική άμυνα.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Πολεμικό Ναυτικό. Η τεράστιας σημασίας συμφωνία και στο ναυτικό τομέα με τη Γαλλία, ανοίγει νέο δρόμο στο Πολεμικό Ναυτικό. Έχοντας –έστω καλά εξοπλισμένα– πλοία 40 ετών σε υπηρεσία στη θάλασσα, ασφαλής δεν μπορείς να αισθάνεσαι. Η δε επικείμενη απόφαση για τον τύπο των κορβετών που θα αποκτηθούν, μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με την απόκτηση των φρεγατών Belh@rra.

Το μεγάλο κόστος των κύριων οπλικών συστημάτων που ενσωματώνουν τεχνολογίες αιχμής, οδηγούν σε συμβιβασμούς και προσαρμογές. Κορβέτες αγοράζουμε διότι ο προϋπολογισμός δεν επαρκεί για την αντικατάσταση των 12 φρεγατών που υπήρχαν στη δομή ναυτικών δυνάμεων. Η ελπίδα είναι ότι περικόπτοντας οροφές οπλικών συστημάτων και επιδιώκοντας όσα μέσα διαθέτουμε να βρίσκονται σε άριστη ει δυνατόν επιχειρησιακή κατάσταση, θα εξακολουθήσουμε να υψώνουμε αξιόπιστο τείχος αποτροπής.

Η προσπάθεια οφείλει να διαχυθεί και στις χερσαίες δυνάμεις. Το αρματικό δυναμικό οφείλει να εξορθολογιστεί και να αναβαθμιστεί, επιδιώκοντας πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα έναντι λελογισμένου κόστους. Ο κορμός των αρμάτων αποτελείται από γερμανικά Leopard διαφόρων διαμορφώσεων. Λόγω των μεγάλων αριθμών, όσο πιο “ολιστική” είναι η μέθοδος που θα επιλεγεί για την αναβάθμιση του στόλου, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι επιστροφές που θα εξασφαλιστούν για την οικονομία.

Ταυτόχρονα, η χώρα θα μπορέσει να διαπραγματευθεί μεταχειρισμένο υλικό (τεθωρακισμένα, τροχοφόρα, οχήματα γενικών καθηκόντων και άλλα εξειδικευμένα κ.λπ.) που υπάρχει στις αποθήκες χωρών όπως η Γερμανία, το οποίο είναι πιο σύγχρονο από αυτό που χρησιμοποιεί ο ελληνικός Στρατός, ενώ θα κάλυπτε και σημαντικά κενά. Η απόφαση πρέπει να ληφθεί με επιχειρησιακό ορθολογισμό, με τον οποίο, για παράδειγμα, δεν δείχνει να συμβαδίζει η φημολογία ότι εξετάζεται ενδεχόμενο αναβάθμισης των 100 παμπάλαιων αρμάτων M60 που βρίσκονται σε αποθήκευση!

Οι εξοπλιστικές δαπάνες πραγματοποιούνται από το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου για την ενίσχυση της ασφάλειάς του, την προάσπιση του τρόπου ζωής του και τη δημιουργία πλαισίου που θα επιτρέψει την ανάπτυξη της οικονομίας, ώστε να έρθουν καλύτερες ημέρες. Κατά συνέπεια, αυτός πρέπει να είναι ο προσανατολισμός. Σε αυτό τον κανόνα πρέπει να υπακούει και το περιώνυμο “γεωπολιτικό κριτήριο”.

Φυσικά θα υπάρξουν συνεργασίες με τις αμυντικές βιομηχανίες εταίρων μας. Η συνεργασία, όμως, πρέπει να αναπτύσσεται με προτάσεις που αφενός να είναι πραγματικά ανταγωνιστικές, αφετέρου να εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Οτιδήποτε άλλο, με όσο “γεωπολιτικό αφήγημα” και να το μασκαρέψουμε, αποτελεί διασπάθιση πολύτιμων πόρων που διατίθενται για την άμυνα.

Συνοψίζοντας, στην τελετή υποδοχής των Rafale θα παραβρεθούν όλοι, με πρώτο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Θα έχει δίκιο να δηλώνει ενθουσιασμένος. Πρέπει, όμως, να δείξει ότι αντιλαμβάνεται ότι μια Μοίρα υπερσύγχρονων αεροσκαφών δεν μπορεί παρά να είναι απλώς η αρχή. Ακόμα και για λόγους οικονομικής διαχείρισης.

Πρέπει να αποδείξει στον λόγο του ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται πως ένα κύριο οπλικό σύστημα στο οπλοστάσιο των Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί μόνο τη βιτρίνα. Για να αποδώσει ως επένδυση πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα διατεθούν οι πιστώσεις ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη επιχειρησιακή του λειτουργία σε βάθος χρόνου. Διότι είναι πολύ σημαντική η συνήθως τριετής συμφωνία “εν συνεχεία υποστήριξης” (FOS: Follow-on-Support) που υπογράφεται μαζί με την κύρια σύμβαση. Αυτά, όμως, μας καλύπτουν στο περίπου μέχρι το 2030.

Έχουμε συνειδητοποιήσει την ανάγκη που θα προκύψει τότε για τη διάθεση κονδυλίων, μια απόφαση που δεν θα προσφέρει εξαιρετικά από επικοινωνιακής αξίας τηλεοπτικά στιγμιότυπα όπως τώρα; Τα ίδια ισχύουν για τις φρεγάτες. Τα ίδια για τις κορβέτες. Τα ίδια για τις χερσαίες δυνάμεις. Γι’ αυτό ένα νοικοκυρεμένο κράτος προγραμματίζει με βάση το “κόστος κύκλου ζωής” (life cycle cost) ενός οπλικού συστήματος που ανέρχεται μέχρι και στο τριπλάσιο της αρχικής συμβατικής δαπάνης.

Έτσι, όμως, το κράτος ξέρει πόσα θα δαπανήσει, διαπραγματεύεται και εξασφαλίζει τις καλύτερες τιμές, τοποθετώντας παραγγελία εξαρχής για τη συνολική ανάγκη και κατανέμει σε βάθος χρόνου την αποπληρωμή. Με συναίνεση ολόκληρου του πολιτικού κόσμου στην ανάγκη νοικοκυρεμένης διαχείρισης και όχι εφήμερου εντυπωσιασμού. Απαιτείται αντίσταση σε “σειρήνες” συμφερόντων που επιχειρούν να αξιοποιήσουν τη γεωπολιτική συγκυρία, συγκαλύπτοντας και ταυτίζοντας με αυτήν ιδιοτελή ατομικά, συλλογικά ή βιομηχανικά συμφέροντα.