Με την κατάσταση στα ουκρανικά σύνορα να εξελίσσεται σε μπρα ντε φερ μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ και τις μετακινήσεις στρατευμάτων να αποτελούν καθημερινή είδηση, η παγκόσμια κοινότητα έχει τεθεί σε συναγερμό, αφού η ευρύτερη αποσταθεροποίηση της περιοχής, με την πρόσφατη εξέγερση στο Καζακστάν, σε συνδυασμό με τη συγκέντρωση μεγάλου αριθμού στρατιωτών, προκαλεί διεθνείς ανησυχίες.

Τις προηγούμενες μέρες, σύμφωνα με την αξιολόγηση πληροφοριών από το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας, η Μόσχα ανέπτυξε περισσότερους από 127.000 στρατιώτες στα σύνορα με την Ουκρανία, σε απόσταση μόλις μερικών μιλίων, πραγματοποίησε μεταξύ άλλων, στρατιωτικές ασκήσεις στην Κριμαία και στην περιοχή Voronezh, κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, ενώ προβαίνει σε επίδειξη ισχύος με ναυτικές ασκήσεις και πτήσεις βομβαρδιστικών, ικανών να μεταφέρουν πυρηνικά πάνω από την Αρκτική. Ταυτόχρονα, οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες του στρατού ανακοίνωσαν ότι έχουν στοιχεία πως το Κρεμλίνο στρατολογεί μισθοφόρους σε περιοχές που ελέγχουν αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία και στέλνει οπλισμό, ενώ ανησυχία προκάλεσαν και οι εικόνες από τη μεταφορά συστοιχιών πυραύλων S-400 στο έδαφος της Λευκορωσίας.

Μέσα στο εκρηκτικό αυτό σκηνικό, ο Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε για επώδυνες κυρώσεις και έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα ότι μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα ήταν «το σημαντικότερο πράγμα που έχει συμβεί στον πλανήτη από άποψη ειρήνης και πολέμου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Πόσο πιθανό όμως είναι να δούμε να εκτυλίσσεται ένα θερμό επεισόδιο; O Διευθυντής του Institute of Global Affairs (IGA) και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, Δρ Κωνσταντίνος Φίλης, εκτιμά ότι τo ενδεχόμενο αυτό είναι απομακρυσμένο. Μιλώντας στο philenews, υπoστήριξε ότι αυτό που βλέπουμε να διαδραματίζεται μεταξύ των δύο χωρών στην  ουκρανική κρίση είναι μια μάχη γοήτρου, επιρροής και εντυπωσιασμού.

 «Πιο πιθανόν είναι να δούμε υβριδικές επιθέσεις μεταξύ των δύο δυνάμεων», σημείωσε, ενώ απέκλεισε και το σενάριο ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, «εκτός κι αν η τελευταία πέσει στην παγίδα να προκαλέσει τη Μόσχα».  Παρόλο που ούτε η Ουάσινγκτον ούτε η Μόσχα δείχνουν σημάδια υποχώρησης, είναι σαφές ότι η διπλωματική αναμέτρηση θα είχε τεράστιο κόστος και για τις δυο πλευρές να μετεξελιχθεί και σε στρατιωτική.

Ποιοι οι στόχοι της Ουάσιγκτον και Μόσχας

Οι εντάσεις μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας είναι διαρκώς παρούσες από το 2014, εντούτοις η στάση του Κρεμλίνου προς το Κίεβο γίνεται ολοένα και πιο σκληρή. Ο Ρώσος Πρόεδρος τονίζει όλο και πιο έντονα ότι η Ουκρανία αποτελεί οργανικό τμήμα της Ρωσίας, τόσο πολιτισμικά όσο και ιστορικά, ενώ χαρακτηρίζει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά ως υπαρξιακή απειλή για τη χώρα του, υποστηρίζοντας  ότι η ανάπτυξη Ρώσων στρατιωτών στα ουκρανικά σύνορα, δεν είναι παρά μια αντίδραση στις όλο και στενότερες σχέσεις της Ουκρανίας με τη Δύση.

Η Ρωσία ουσιαστικά, επεσήμανε ο Δρ Φίλης, «επιδιώκει να αναγνωριστεί επίσημα ότι όσον αφορά στον μετασοβιετικό χώρο έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, διατηρώντας τη γεωπολιτική σφαίρα επιρροής της». Επιχειρεί, λοιπόν, να επαναφέρει τα σύνορα των σφαιρών επιρροής, όπως είχαν διαμορφωθεί μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, ενώ αρνείται ότι έχει οποιοδήποτε σχέδιο εισβολής στην Ουκρανία και υποστηρίζει ότι η Δύση, με τη μετακίνηση στρατιωτών και εξοπλισμού ανησυχητικά κοντά στα σύνορά της, επιχειρεί την πρόκληση κρίσης.

Παράλληλα, όπως σημείωσε ο Δρ Φίλης, το Κρεμλίνο επιχειρεί να αναδείξει την αντίθεση που υπάρχει στη Δύση, όσον αφορά στη μη συγκρότηση ενιαίου μετώπου ΗΠΑ–Ευρώπης, ενώ στρέφοντας την προσοχή της διεθνούς κοινότητας επάνω της, η Μόσχα καθιστά σαφές ότι αποτελεί έναν σημαίνοντα, υπολογίσιμο παράγοντα στο διεθνές σύστημα.

Όσον αφορά στην πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στη Μόσχα, καθορίζεται από διάφορους παράγοντες. Το φιάσκο του Αφγανιστάν το περασμένο καλοκαίρι έπληξε το κύρος της αμερικανικής υπερδύναμης, η οποία θέλει να επανακτήσει το γόητρό της, επεσήμανε ο Δρ Φίλης. Επιπλέον, από τη στιγμή που υπάρχουν προκλήσεις έναντι μιας φιλοδυτικής χώρας στην περιοχή, όπως η Ουκρανία, η Ουάσιγκτον επιθυμεί να καταστήσει σαφές ότι δεν θα αφήσει απροστάτευτους τους συμμάχους της. Παράλληλα, «η Ουάσιγκτον αμφισβητεί με αυτό τον τρόπο την ρωσική επικυριαρχία στον μετασοβιετικό χώρο».

Ο Δρ Φίλης σημείωσε ακόμη ότι ένα ζήτημα που απασχολεί τις ΗΠΑ είναι και το γεγονός πως λόγω της διαφορετικής στάσης ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Γαλλία–Γερμανία, οι οποίες δεν είναι διατεθειμένες να έρθουν σε ρήξη με τη Μόσχα, ένεκα δικών τους συμφερόντων, που προκύπτουν και από την ενεργειακή εξάρτηση, δεν δύναται να συγκροτηθεί ένα εναίο μέτωπο απέναντι στο Κρεμλίνο.

Οι ενέργειες της κυβέρνησης Μπάιντεν εντάσσονται στο πλαίσιο της στρατηγικής διπλής ανάσχεσης επιρροής τόσο της Ρωσίας όσο και της Κίνας, με την τελευταία, βέβαια, να αποτελεί επί του παρόντος την υπ’αριθμόν ένα απειλή. Μια στρατηγική, που ακολούθησαν επί μακρόν οι ΗΠΑ μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και τη διάλυση του σοβιετικού μπλοκ, διαμορφώνοντας μια πολιτική διπλής ανάσχεσης του Πεκίνου και της Μόσχας, με στόχο να μην αποκτήσει η Κίνα περιφερειακή και διεθνή γεωπολιτική επιρροή, αντίστοιχη με την οικονομική και εμπορική ισχύ της, ενώ σε ό,τι αφορά στη Μόσχα, η Ουάσινγκτον θέλησε να αποτρέψει εκεί, όπου είναι δυνατόν, την όποιας μορφής παλινόρθωση ρωσικής επικυριαρχίας στην πρώην ΕΣΣΔ.

Τι διακυβεύεται για την Ευρώπη

Παρόλο που η Δύση επιχειρεί να εμφανιστεί ενωμένη ενώπιον αυτού που αντιλαμβάνεται ως ρωσική απειλή, η Ευρώπη παρουσιάζεται διχασμένη στην αντίδρασή της, εξαιτίας των επιμέρους σχέσεων των κρατών με τη Ρωσία, αλλά και της ενεργειακής εξάρτησή τους από αυτή. Άλλωστε, σε περίπτωση επιβολής κυρώσεων στη Ρωσία, η Ευρώπη έχει πολλά περισσότερα να απωλέσει σε σχέση με τις ΗΠΑ και αυτό είναι κάτι που αδιαμφισβήτητα γνωρίζει το Κρεμλίνο. 

Δεν θα ήταν υπερβολή, λοιπόν, να πούμε ότι οι ενέργειες της Μόσχας απειλούν να διασαλεύσουν τη δομή επί της οποίας στηρίχτηκε η ευρωπαϊκή ασφάλεια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ταυτόχρονα, το ζήτημα επαναφέρει στο προσκήνιο τη  «στρατηγική αυτονομία» που απασχολεί την ΕΕ, χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής να μοιάζει ορατή η πραγμάτωσή της.

Φιλελεύθερος