Μια μέρα που ξεκίνησε με την επίσημη ανακοίνωση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας  για παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος σε μια προσπάθεια να “βάλει φρένο” στην κατάρρευση της τουρκικής λίρας, ολοκληρώθηκε με τον υπουργό Οικονομικών Λουτφί Ελβάν να υποβάλλει την παραίτησή του στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Μια δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα ανακοίνωσε ότι ο Ερντογάν είχε αποδεχθεί την παραίτηση του Ελβάν – που διορίστηκε τον Νοέμβριο του 2020 μετά την παραίτηση του γαμπρού του Ερντογάν Μπεράτ Αλμπαϊράκ από τη θέση του υπουργού Οικονομικών μέσω Instagram, αφού δέχτηκε πυρά για την εξαφάνιση των αποθεματικών της Τουρκίας – και στη θέση του είχε διορίσει αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Νουρετίν Νεμπάτι.

Προπομπός αλλαγών είχε εμφανιστεί προ ολίγων ωρών, όταν είχε παραιτηθεί ο υπεύθυνος αγορών της Κεντικής Τράπεζα της Τουρκίας.

Αξιωματούχοι του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ανέφεραν ότι ο Τούρκος πρόεδρος έχει εξοργιστεί με τα σχόλια του Ελβάν για τα επιτόκια. Ο δε Ερντογάν, τον προηγούμενο μήνα, μιλώντας σε μέλη του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στο κοινοβούλιο, τόνισε ότι δεν μπορεί να πορευθεί μαζί με αυτούς που τάσσονται υπέρ της αύξησης των επιτοκίων. Ενώ όλοι οι βουλευτές του AKP εθεάθησαν στις κάμερες να χειροκροτούν τον Ερντογάν για την ομιλία του, ο Ελβάν ήταν ο μόνος που δεν χειροκρότησε τον Τούρκο πρόεδρο.

Ο Νεμπάτι έδωσε σημεία, πριν λίγες μέρες ότι είναι ο νέος “άνθρωπος του προέδρου” με τις δηλώσεις του σχετικά με την οικονομική πολιτική της Τουρκίας: “Η Τουρκία είναι αποφασισμένη να συνεχίσει μια πολιτική μείωσης των επιτοκίων, και οι “χειριστικές επιθέσεις” στη λίρα, η οποία έχει αγγίξει νέα ιστορικά χαμηλά αυτή την εβδομάδα, δεν θα αφήσουν καμία μόνιμη ζημιά”, είχε τονίσει προ ολίγων ημερών από τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών.

“Με βάση τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς, δεν υπάρχει ζήτημα το επιτόκιο να παραμένει χαμηλότερα του πληθωρισμού”. Πρόσθεσε μάλιστα ότι η χαλάρωση της πολιτικής θα δώσει τόνωση στην οικονομία και θα ενισχύσει την απασχόληση και τις εξαγωγές, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίσει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Κάτι άλλο που πρέπει να επισημανθεί για τον Νεμπάτι είναι ότι είναι στενός  συνεργάτης  του γαμπρού. Του Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Έτσι, ο Αλμπαϊράκ, ο οποίος “έκαψε” περίπου 140 δισεκατομμύρια δολάρια αποθεματικών στην καταδικασμένη απόπειρά του για να δώσει νέα πνοή στη λίρα, βλέπει τον άνθρωπο του να ανεβαίνει στο τιμόνι του υπουργείου Οικονομικών την πρώτη ημέρα της νέας πολιτικής πώλησης αποθεματικών. Η μόνη διαφορά είναι ότι τότε ο Αλμπαϊράκ το έκανε εν κρυπτώ και τώρα η κίνηση γίνεται φανερά.

Ο νέος υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας είναι επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας. Υπήρξε ενεργό στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος AKP και εξελέγη στο παρελθόν δύο φορές βουλευτής. Έχει, επίσης, δραστηριοποιηθεί σε κοινωφελή ιδρύματα προσκείμενα στον χώρο του πολιτικού Ισλάμ και του AKP.

Ο Νεμπατί ήταν μέχρι σήμερα αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, ενώ έχει σπουδάσει διεθνείς σχέσεις, πολιτικές επιστήμες και δημόσια διοίκηση, σύμφωνα με το βιογραφικό του στον ιστότοπο του υπουργείου.

“Θεέ μου, κάνε το εύκολο, μην το κάνεις δύσκολο. Θεέ μου, κάνε το αποτέλεσμα ευεργετικό. Δώσε μας αλήθεια στη δουλειά μας, κάνε μας επιτυχημένους”, ανήρτησε στο Twitter αμέσως μετά την ανακοίνωση του διορισμού του. “Θεέ μου, δώσε μου τη δυνατότητα να φέρω εις πέρας τα καθήκοντα του Υπουργού Οικονομικών και Οικονομικών, που ο Πρόεδρός έκρινε άξια για εμένα και να είμαι άξιος της εμπιστοσύνης που μας έδειξε”, είπε.

Παράλληλα τις τελευταίες ώρες, την εμφάνισή της έχει κάνει μία φωτογραφία που απεικονίζει τον καινούργιο υπουργό Οικονομικών, Νουρετίν Νεμπάτι δίπλα ακριβώς από τον… εχθρό του Ερντογάν, τον αυτοεξόριστο στην Πενσυλβάνια ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν.

Σύμφωνα με όσα μετέδωσε το Bloomberg, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (TCMB) έδωσε 700 εκατ. δολάρια την πρώτη μέρα της νέας της πολιτικής, την οποία πολλοί είδαν ως κάτι το θετικό καθώς διαφάνηκε μία προσπάθεια αντίδρασης της TCMB. Αν σε αυτά προστεθούν και περίπου 340 εκατ. δολάρια σε μελλοντικά συμβόλαια που σορταρίστηκαν, τότε το ποσό ξεπερνά το 1 δισ. δολάρια, την πρώτη μόνο μέρα.

Σε μια ιστορική διολίσθηση, η λίρα διαμορφώθηκε σε ιστορικό χαμηλό στις 13,45 λίρες έναντι του δολαρίου, εξαιτίας της υπεράσπισης από τον πρόεδρο Ερντογαν της κεντρικής τράπεζας να μειώσει την πολιτική στο 15% παρά το ότι ο πληθωρισμός διαμορφώνεται στο 20%.

Το νόμισμα διαμορφώθηκε σε ιστορικό χαμηλό για 11 συνεχόμενες συνεδριάσεις και έχει χάσει το 45% της αξίας της από την αρχή του έτους, ενώ οι μισές από αυτές τις ζημιές έχουν λάβει χώρα από την αρχή της προηγούμενης εβδομάδας.

Τα ακαθάριστα αποθεματικά της τουρκικής κεντρικής τράπεζας ανέρχονται σε 128,5 δισεκατομμύρια δολάρια, με τα 60,5 δισεκατομμύρια δολάρια να προέρχονται από τις συμφωνίες ανταλλαγής της τράπεζας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 19 Νοεμβρίου. Όταν αφαιρεθούν τα swap και άλλα στοιχεία, τα καθαρά αποθεματικά της ανέρχονται σε 35 δισεκατομμύρια δολάρια. Όμως η τράπεζα έχει επανειλημμένα πει ότι τα ακαθάριστα αποθεματικά της -το συνολικό ποσό που είχε στη διάθεσή της εκείνη την εποχή- είναι πιο σημαντικά από τα καθαρά αποθεματικά.  

Σύμφωνα με το Bloomberg η άμεση παρέμβαση της Τουρκίας στις αγορές συναλλάγματος την Τετάρτη, η πρώτη εδώ και επτά χρόνια, δείχνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν την πρόθεση να τραβήξουν γραμμή σχετικά με το πόσο είναι διατεθειμένοι να ανεχτούν την αδυναμία της λίρας.

Ωστόσο, το πόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα είναι σε θέση να κερδίσουν χρόνο για το παραπαίον νόμισμα θα εξαρτηθεί εν τέλει από το πόσο μεγάλο είναι το… σεντούκι και πόσο διατεθειμένη είναι η TCMB να εξαντλήσει το περιεχόμενό του. Αφής στιγμής ο Ερντογάν έχει πλέον πλήρη έλεγχο πάνω σε αυτήν, άλα εξαρτώνται από τον Τούρκο πρόεδρο.

Πέτρος Κράνιας