Η Τουρκία έκανε συγκαλυμμένη αύξηση επιτοκίων με το έκτακτο σχέδιο ενίσχυσης των καταθέσεων

ONUR ANT / BLOOMBERG

Τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η τουρκική κυβέρνηση για να ανακόψει την πτώση της λίρας στην πράξη είναι μια καμουφλαρισμένη αύξηση επιτοκίων γι’ αυτό και καθιστούν τα δημοσιονομικά της χώρας ευάλωτα σε μελλοντικά σοκ.

Τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η τουρκική κυβέρνηση για να ανακόψει την πτώση της λίρας στην πράξη είναι μια καμουφλαρισμένη αύξηση επιτοκίων γι’ αυτό και καθιστούν τα δημοσιονομικά της χώρας ευάλωτα σε μελλοντικά σοκ. Από τον Σεπτέμβριο το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει περισσότερο από το 50% της αξίας του έναντι του δολαρίου, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ασκήσει πιέσεις στην κεντρική τράπεζα απαιτώντας να μειώσει το κόστος του δανεισμού, σε μια προσπάθεια να προσελκύσει επενδύσεις και να περιφρουρήσει τη δημοτικότητά του. Το σχέδιο διάσωσης που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα υπόσχεται στους επενδυτές να τους προστατεύσει από τις διακυμάνσεις του νομίσματος. Οδήγησε, έτσι, τη λίρα στα ύψη διασφαλίζοντας κάποιον πολιτικό χρόνο στον Ερντογάν ενόψει των εκλογών του 2023.

Βάσει του σχεδίου της κυβέρνησης Ερντογάν, όταν η πτώση της λίρας υπερβαίνει τους τόκους που δίνει η τράπεζα στις καταθέσεις, η κυβέρνηση θα καταβάλει τη διαφορά στους δικαιούχους. Οι επικριτές του σχεδίου υποστηρίζουν, όμως, πως θέτοντας κατώτατο όριο στη λίρα με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση αυξάνει τα επιτόκια χωρίς να το δηλώνει ουσιαστικά, στερώντας τα οφέλη από όσους έχουν καταθέσεις σε τουρκικές λίρες. Σύμφωνα με τον Ρεφέτ Γκιουργκαγνάκ, καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας, «υπήρξε μια επικών διαστάσεων αύξηση επιτοκίων, χωρίς όμως να αποκαλείται έτσι». Ο ίδιος υπογραμμίζει πως αυτό συνεπάγεται μεγάλη επιβάρυνση στον προϋπολογισμό της χώρας όταν θα υπάρξει ραγδαία άνοδος της ισοτιμίας του νομίσματος. Αυτό το είδος επιβάρυνσης συνεπάγεται συνεχή άνοδο της συναλλαγματικής ισοτιμίας και του πληθωρισμού.

Το πρόγραμμα διάσωσης του τουρκικού νομίσματος έχει σχεδιασθεί έτσι ώστε να ανακόψει τη ζήτηση για δολάρια από την πλευρά των μικροεπενδυτών, αλλά αυτή η ντε φάκτο αύξηση επιτοκίων συνοδεύεται από ένα κόστος: το υπουργείο Οικονομικών θα αναγκαστεί να καλύψει τις απώλειες στις καταθέσεις σε τουρκικές λίρες σε περίπτωση νέας πτώσης του νομίσματος.

Στην περίπτωση αυτή όμως θα ασκηθούν πιέσεις σε μία από τις ελάχιστες φωτεινές πλευρές της τουρκικής οικονομίας, τη δημοσιονομική της κατάσταση, και θα υπογραμμίσει την εντεινόμενη τάση που αναπτύσσουν πολιτικοί κάθε είδους να βασίζονται στον πληθωρισμό για να καλύψουν το κόστος των εσφαλμένων πολιτικών επιλογών.

Σύμφωνα με τον Ιμπραήμ Τουρχάν, πρώην αναπληρωτή διοικητή της κεντρικής τράπεζας και νυν πολιτικό της αντιπολίτευσης, «με αυτόν τον τρόπο το κόστος της υποτίμησης της λίρας επιβαρύνει την κοινωνία στο σύνολό της». Μετά την ομιλία Ερντογάν, η λίρα σημείωσε άνοδο 20% προτού χάσει ένα μέρος των κερδών της την Τρίτη όταν και πάλι υποχώρησε κατά 5%. Η νέα υποχώρησή της σε συνδυασμό με την αύξηση του βασικού μισθού που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, θα δώσουν ώθηση στον πληθωρισμό οδηγώντας τον σε επίπεδα πάνω από το 21,3%, στο οποίο έφτασε τον περασμένο μήνα όταν ο στόχος της κεντρικής τράπεζας είναι 5% και το βασικό επιτόκιο 14%.

Τα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση έπονται μιας σειράς παρεμβάσεων της κεντρικής τράπεζας στην αγορά συναλλάγματος που εξαφάνισαν δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, χωρίς όμως να κατορθώσουν να σταθεροποιήσουν την αγορά. Μεταξύ άλλων προβλέπουν στήριξη στις εξαγωγικές επιχειρήσεις για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους που απορρέουν από την αστάθεια των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Παράλληλα, προβλέπουν τη μείωση στο 0% από το 10% των φόρων που παρακρατεί το κράτος στις επενδύσεις σε ομόλογα της τουρκικής λίρας.

Σχόλιο: Η λίρα, ακόμα και μετά την παρέμβαση της κυβέρνησης, σε δύο ημέρες, 27 και 28 Δεκεμβρίου, βρέθηκε να χάνει το 10% της αξίας της. Τούρκοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η μεγάλη πτώση της λίρας θα ξεκινήσει μετά τις 4 Ιανοαρίου 2022.

Καθημερινή