Ανάλυση του Ζουλφικάρ Ντογάν για την πορεία της λίρας και της τουρκικής οικονομίας

Γράφει ο Zülfikar Doğan

Ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοπκρατίας και Πρόεδρος του AKP Ταγίπ Ερντογάν, όταν άρχισε να μιλάει για το «νέο οικονομικό μοντέλο» σε ζωντανή μετάδοση στο TRT, κατάφερε να γίνει «κορυφαία τάση» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μόλις ο Ερντογάν έκανε αυτήν την δήλωση, το δολάριο ανέβηκε πάνω από τις 14 λίρες.

Ο εκπρόσωπος του CHP, Faik Öztrak περιέγραψε το πρόγραμμα στο οποίο συμμετείχε ο Ερντογάν ως «την πιο ακριβή παραγωγή στην ιστορία του TRT» και δήλωσε ότι καθώς μιλούσε ο Ερντογάν, η άνοδος των συναλλαγματικών ισοτιμιών αύξησε τα χρέη της Τουρκίας κατά δισεκατομμύρια λίρες μέσα σε λίγα λεπτά.

Ο Πρόεδρος του Κόμματος του Μέλλοντος, Αχμέτ Νταβούτογλου, απευθυνόμενος στον Ερντογάν είπε: «Για όνομα του Θεού, μη μιλάς άλλο!» και συνέχισε:

“Μόλις ανακοινώθηκε ότι ο  Ερντογάν θα κάνει δηλώσεις στην τηλεόραση, το δολάριο έφθασε τις 13 λίρες Τουρκίας. Όταν άρχισε να μιλάει στην εκπομπή της TRT, ενώ θα έπρεπε να δώσει εμπιστοσύνη στη χώρα και να ηρεμήσει τους πολίτες, με τις δηλώσεις του το δολάριο ξεπέρασε τις 14 λίρες. Τελικά, οι κατά καιρούς δηλώσεις του Ερντογάν, έχουν πάρει χαρακτήρα εσκεμμένης επίθεσης εναντίον της τουρκικής λίρας. Για όνομα του Θεού, μη μιλάς άλλο!».

Η Κεντρική Τράπεζα με γραπτή ανακοίνωσή της ανακοίνωσε ότι 7 χρόνια μετά το 2014, παρενέβη για πρώτη φορά ανοικτά στις αγορές συναλλάγματος για να στηρίξει τη λίρα, πουλώντας δολάρια. Ενώ η τιμή του δολαρίου μειώθηκε στις 12,20 λίρες με αυτήν την παρέμβαση, ο Ερντογάν ανέβηκε ξανά στη σκηνή. Όταν επανέλαβε τις απόψεις του για τόκους-ανταλλάγματα-νόμισμα-πληθωρισμό στην ομιλία του στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του AKP, οι ισοτιμίες ανέβηκαν ξανά.

Ο Ερντογάν έχει ανακοινώσει ότι θα εμφανίζεται σε κοινές τηλεοπτικές εκπομπές σε άλλες εταιρείες μέσων ενημέρωσης ανά 15 ημέρες, για να εξηγεί στους πολίτες το νέο οικονομικό μοντέλο.

Ως εκ τούτου, ο Πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος φαίνεται να διατηρεί την ίδια ρητορική και προσέγγιση, φαίνεται αποφασισμένος να αυξήσει την ισοτιμία δολαρίου/TL στις 14-15 λίρες μέχρι το τέλος του έτους.

Ωστόσο, στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2022-2024 που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Σεπτέμβριο, η στοχευμένη μέση ισοτιμία δολαρίου/TL για το τέλος του 2021 είναι 8,30. Τόσο ο προϋπολογισμός του 2022 όσο και ο ρυθμός ανάπτυξης, το εθνικό εισόδημα, ο πληθωρισμός, οι δαπάνες για τόκους κ.λπ., όλοι οι μακροοικονομικοί δείκτες υπολογίστηκαν σύμφωνα με αυτήν την πρόβλεψη.

Όλα αυτά κατέστησαν άκυρα.

Τα στοιχεία για την αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) του τρίτου τριμήνου του 2021, που ανακοινώθηκαν από το Τουρκικό Στατιστικό Ινστιτούτο (TUIK), δείχνουν επίσης ότι η οικονομία έχει εισέλθει σε μια διαδικασία συρρίκνωσης και αυτή η τάση θα βαθύνει το 2022.

Η ανάπτυξη, η οποία ήταν 21,7 τοις εκατό το δεύτερο τρίμηνο του 2021, μειώθηκε στο ένα τρίτο του προηγούμενου τριμήνου το τρίτο τρίμηνο και έγινε 7,4 τοις εκατό. Παρόλα αυτά, κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων στον κόσμο με ανάπτυξη που ξεπερνά το 11% κατά μέσο όρο για τα τρία τρίμηνα του 2021.

Από την άλλη πλευρά, τα πιο σημαντικά στοιχεία που αποκαλύπτουν ότι η ανάπτυξη δεν έχει σοβαρή αντανάκλαση στην κατανομή του εισοδήματος και στην κοινωνική πρόνοια είναι η μείωση του μεριδίου των εργατικών πληρωμών στο ΑΕΠ.

Ενώ το μερίδιο αυτό ήταν 29 τοις εκατό το πρώτο τρίμηνο του 2020, αυξήθηκε σε 35,5 τοις εκατό την ίδια περίοδο του 2021. Το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, το μερίδιο των μισθών μειώθηκε κατά 5,7 μονάδες στο 29,8%.

Φαίνεται ότι το μερίδιο μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας από την ανάπτυξη στα χαρτιά έχει μειωθεί, μια διαδικασία μαζικής εξαθλίωσης έχει ξεκινήσει και η ανισότητα κατανομής του εισοδήματος έχει βαθύνει.

Πίσω από τη δήλωση Ερντογάν ότι «θα γίνει αύξηση πέρα ​​από κάθε προσδοκία» στον νέο κατώτατο μισθό και πίσω από τις υποσχέσεις για υψηλές αυξήσεις μισθών σε εκπαιδευτικούς και γιατρούς, κρύβεται η ανησυχία ότι η εκτεταμένη φτωχοποίηση και η χαμένη αγοραστική δύναμη θα εντείνουν τις μαζικές αντιδράσεις στην κυβέρνηση.

Στην τουρκική οικονομία, η οποία έχει φτάσει τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης μέχρι σήμερα με 21,7 τοις εκατό το δεύτερο τρίμηνο φέτος, οι προσδοκίες είναι ότι το 2021 θα ολοκληρωθεί με διψήφιο ρυθμό ανάπτυξης, μαζί με τα στοιχεία του τρίτου τριμήνου.

Ωστόσο, μετά την επιταχυνόμενη υποτίμηση της τουρκικής λίρας από τα μέσα Σεπτεμβρίου και τις συναλλαγματικές επιθέσεις που αυξήθηκαν με τις μειώσεις των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας, την απότομη μείωση των καταναλωτικών δαπανών των πολιτών το τελευταίο τρίμηνο του έτους και την αύξηση των εξαγωγών, λόγω του συναλλαγματικού πλεονεκτήματος, αλλά και λόγω της απότομης αύξησης του κόστους των εισαγωγών, θα υπάρχει επιτάχυνση της συρρίκνωσης σε τομείς όπως η γεωργία, οι κατασκευές και η βιομηχανία.

Αυτό αποκαλύπτει ότι η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί το τελευταίο τρίμηνο και παρόλο που το 2021 ολοκληρώνεται με διψήφιο αριθμό, μια σοβαρή οικονομική μείωση και συρρίκνωση θα μεταφερθεί στο 2022.

Σύμφωνα με τα ανακοινωθέντα στοιχεία του 3ου τριμήνου, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 35,5% σε λίρες Τουρκίας, σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους και ανήλθε σε 1 τρισεκατομμύριο 915 δισεκατομμύρια 467 εκατομμύρια λίρες ή σε 225 δισεκατομμύρια 497 εκατομμύρια δολάρια.

Με βάση τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα, το μέγεθος της τουρκικής οικονομίας υπολογίστηκε σε 6 τρισεκατομμύρια 418 δισεκατομμύρια 679 εκατομμύρια λίρες και σε 795 δισεκατομμύρια 167 εκατομμύρια δολάρια. Το κατά κεφαλήν εισόδημα ανήλθε επίσης στα 9.509 δολάρια.

Σε αντίθεση με τις προσδοκίες, συρρίκνωση σημειώθηκε στη γεωργία το γ’ τρίμηνο, ενώ οι προσδοκίες ήταν η αγροτική παραγωγή να είναι πιο έντονη. Παράλληλα με τη μείωση της παραγωγής στον αγροτικό τομέα, σημειώθηκε αύξηση μείον 5,9 τοις εκατό. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πληθωρισμός στο τομέα των τροφίμων κυμαίνεται γύρω στο 30%, η συρρίκνωση στη γεωργία και η μείωση της παραγωγής είναι ανησυχητικές για τις τιμές των τροφίμων και τον πληθωρισμό την επόμενη περίοδο.

Η βιομηχανική παραγωγή, η οποία αυξήθηκε κατά 8,1 τοις εκατό το τρίτο τρίμηνο του 2020, αυξήθηκε κατά 10 τοις εκατό την ίδια περίοδο φέτος. Ωστόσο, η ανάπτυξη στον κλάδο χάνει δυναμική. Αυτή η στασιμότητα δείχνει το δρόμο για τη μείωση το 2022.

Η μεγάλη μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας και οι έκτακτες αυξήσεις στο κόστος των εισαγόμενων συντελεστών παραγωγής άρχισαν να επηρεάζουν αρνητικά τον κλάδο. Ωστόσο, εάν υπάρξει έντονη αύξηση των εξαγωγών το τελευταίο τρίμηνο, η βιομηχανική παραγωγή ενδέχεται να επηρεαστεί σχετικά θετικά.

Ο κλάδος της κατασκευής κατοικιών, ο οποίος αναζωογονήθηκε με τα χαμηλότοκα στεγαστικά δάνεια που ξεκίνησαν οι δημόσιες τράπεζες το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους, σημείωσε ανάπτυξη 3,2%, αλλά συρρικνώθηκε κατά μείον 6,7% την ίδια περίοδο φέτος. Παρατηρείται ότι η συρρίκνωση στις κατασκευές θα συνεχιστεί και το τελευταίο τρίμηνο.

Ένας από τους τομείς που επλήγησαν περισσότερο από τις αποφάσεις για παύση και διακοπή λειτουργίας λόγω της επιδημίας ήταν οι υπηρεσίες. Ο τομέας των υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 20,7% το τρίτο τρίμηνο, με τη μετάβαση στην ομαλοποίηση από τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους και την αναβίωση του τουρισμού.

Ο τραπεζικός-χρηματοπιστωτικός τομέας, ο οποίος σημείωσε έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης με εκστρατείες δανείων χαμηλού επιτοκίου πέρυσι, συνέχισε να συρρικνώνεται, όπως και το δεύτερο τρίμηνο, μετά τις αυξήσεις των επιτοκίων που ξεκίνησαν τον Νοέμβριο πέρυσι και παρέμειναν στο 19% το Σεπτέμβρη του τρέχοντος έτους.

Ο τραπεζικός χρηματοπιστωτικός τομέας, ο οποίος συρρικνώθηκε κατά μείον 19,9% το τρίτο τρίμηνο, μείωσε επίσης την ανάπτυξη κατά 1,01 μονάδες.

Ενώ οι ιδιωτικές καταναλωτικές δαπάνες των πολιτών αυξήθηκαν κατά 9,1% το τρίτο τρίμηνο, συνέβαλαν επίσης θετικά στην ανάπτυξη κατά 5,4 μονάδες. Η άνοδος των τιμών με την ταχεία υποτίμηση της λίρας και τις αυξήσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών θα αντιστρέψει αυτή την εικόνα το τελευταίο τρίμηνο.

Η μειωμένη αγοραστική δύναμη, ο πληθωρισμός και οι αυξήσεις των τιμών θα μειώσουν τις καταναλωτικές δαπάνες.

Η ραχοκοκαλιά του «τρέχοντος πλεονασματικού νέου οικονομικού μοντέλου» του Ερντογάν είναι η μετατροπή του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε πλεόνασμα με την αύξηση των εξαγωγών και των εσόδων από συνάλλαγμα και τη μείωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών και του πληθωρισμού. Προς υποστήριξη αυτού του μοντέλου, η Κεντρική Τράπεζα τονίζει ότι θα συνεχίσει να μειώνει το πιστωτικό κόστος και να μειώνει τα επιτόκια παρά τον αυξανόμενο πληθωρισμό, προκειμένου να αυξήσει τις επενδύσεις και την παραγωγή.

Από την άλλη, η αύξηση των συναλλαγματικών ισοτιμιών, η υποτίμηση της λίρας, ο αυξανόμενος πληθωρισμός, οι καταναλωτικές δαπάνες και το φρένο στη βιομηχανική παραγωγή με τις επενδύσεις σηματοδοτούν ότι η ανάπτυξη θα υποχωρήσει και η οικονομική συρρίκνωση θα ξεκινήσει από το πρώτο τρίμηνο του 2022.

Γι’ αυτό ο Ερντογάν σχεδιάζει να τονώσει την κατανάλωση και να διατηρήσει την ανάπτυξη με υψηλές αυξήσεις στον κατώτατο μισθό και στους μισθούς.

Πηγή: ahvalnews.com