της Βαλερί Τοράνιαν

Στις πρώτες της δηλώσεις μετά τη νίκη της στο χρίσμα του κόμματος «Les Républicains» (LR) για τις προεδρικές εκλογές, η Βαλερί Πεκρές δεν παρέλειψε να χαιρετίσει τη «τόλμη των μαχητών» που δεν δίστασαν να ψηφίσουν μια γυναίκα. Μια μεγάλη πρεμιέρα για τη δεξιά, και ειδικά για το κόμμα διάδοχο των στρατηγού ντε Γκωλ, Πομπιντού, Σιράκ και Σαρκοζί.

Η υποψήφια εξομολόγησε τη συγκίνησή της και επικαλέστηκε τις γυναικείες προσωπικότητες της οικογένειάς της που την ενέπνευσαν αλλά οι οποίες, στην εποχή τους, «υποβιβάστηκαν στο παρασκήνιο».

Εδώ βρισκόμαστε και πάλι αντιμέτωποι με το αιώνιο παράδοξο των γυναικών στην πολιτική. Υπέφεραν για πολύ καιρό και εξακολουθούν να υποφέρουν εν μέρει, από τη μισογυνία του πολιτικού κόσμου, φέρονται να ονειρεύονταν ένα «εκφυλισμένο» σύμπαν όπου το ζήτημα του σεξ δεν θα ήταν πλέον θέμα, όπου το γεγονός ότι μια γυναίκα είναι υποψήφια για το ανώτατο αξίωμα είναι ένα «μη γεγονός». Αλλά μόλις είναι σε θέση να πολεμήσουν και να κερδίσουν, το γεγονός του να είναι γυναίκα αναπόφευκτα επανεμφανίζεται. Και οι ίδιες που διαμαρτύρονται όταν κρίνονται «ως γυναίκα» δεν διστάζουν να παρουσιαστούν ως γυναίκα στο εκλογικό σώμα.

«Στη μετά-#MeToo εποχή, τα απίστευτα μισογυνιστικά σχόλια που διαστρέβλωσαν την προεκλογική εκστρατεία της Σεγκολέν Ρουαγιάλ το 2007 θα ήταν εντελώς ακατανόητα».

Μπορούμε να τους αποδείξουμε ότι έκαναν λάθος; Το να είσαι γυναίκα στην πολιτική ήταν ένα μειονέκτημα για τόσο πολύ καιρό σε σημείο που το να ελπίζεις από τώρα και στο εξής να κερδίσεις κάποιο πλεονέκτημα από αυτό δεν θα μπορούσε παρά να είναι μόνο κάτι το θεμιτό. Όσο περισσότερο που είμαστε στην εποχή του «σεβασμού» των γυναικών. Προς το χειρότερο, με τη νεοφεμινιστική ιδεολογία η οποία δεν βλέπει τις γυναίκες παρά μόνο ως αιώνια θύματα της λευκής ετεροπατριαρχικής κυριαρχίας. Προς το καλύτερο, αν θεωρήσουμε ότι αποκλείονται τώρα ορισμένες σεξιστικές συμπεριφορές και σχόλια (και ελπίζουμε για πάντα). Στη μετά-#MeToo εποχή, τα απίστευτα μισογυνιστικά σχόλια που διαστρέβλωσαν την προεδρική εκστρατεία της Σεγκολέν Ρουαγιάλ το 2007 θα ήταν εντελώς ακατανόητα. «Ποιος θα φροντίσει τα παιδιά;». «Οι προεδρικές εκλογές δεν είναι διαγωνισμός ομορφιάς». «Οι σοσιαλιστές ακτιβιστές δεν επιλέγουν το εξώφυλλο του Paris Match», κλπ. Η πρώην σοσιαλίστρια υποψήφια δεν κάνει λάθος όταν δηλώνει ότι «οι άνδρες του κόμματός της, αν και φορέα φεμινιστικών αγώνων σε αντίθεση με τη δεξιά, δεν ήταν έτοιμοι». «Πολύ πιο ταραγμένοι από εκείνους του LR που βλέπουν σήμερα μια γυναίκα να περνάει μπροστά τους». Για να μην αναφέρω ένα αναμφισβήτητο ιδιωτικό πλεονέκτημα. «Η Βαλερί Πεκρές, εκείνη, έχει έναν σύζυγο που την υποστηρίζει», δεν μπόρεσε παρά να προσβάλλει την Σεγκολέν Ρουαγιάλ.

Είναι η Γαλλία έτοιμη ωστόσο να εκλέξει γυναίκα στην προεδρία; Τέσσερις γυναίκες έρχονται του χρόνου στη γραμμή εκκίνησης. Η Βαλέρι Πεκρέζ, η Μαρίν Λε Πεν, η Αν Χιντάλγκο και η Ναταλί Αρτώ για την Lutte ouvrière (Εργατική Πάλη). Στην τρέχουσα φωτογραφία των προθέσεων ψήφου, η Μαρίν Λε Πεν παραμένει το φαβορί για να εμφανιστεί στον δεύτερο γύρο. Αλλά η Βαλερί Πεκρές ελπίζει να διαταράξει το παιχνίδι και να παρουσιαστεί ως αουτσάιντερ του Εμανουέλ Μακρόν, χάρη στον ανταγωνισμό μεταξύ του Eric Zemmour και της αφέντισσας της Εθνικής Συσπείρωσης (Rassemblement national) που κινδυνεύει να ρίξει τη βαθμολογία της τελευταίας. Ειδικά από τη στιγμή που είδαμε έναν Eric Zemmour σε καλή φόρμα και πιο αποφασισμένο να πολεμήσει από ποτέ κατά τη διάρκεια της συνάντησής του στο Villepinte την Κυριακή 5 Δεκεμβρίου.

Σε δημοσκόπηση της Harris Interactive τον Νοέμβριο του 2021, εννέα στους δέκα Γάλλους δήλωσαν ότι είναι έτοιμοι να ψηφίσουν μια γυναίκα. Αλλά αυτή η γενική δήλωση προθέσεων δεν σημαίνει, και ευτυχώς, ότι οι Γάλλοι θέλουν μια γυναίκα στην Προεδρία. Το φύλο δεν είναι πολιτικό πρόγραμμα. Γιατί να είναι; Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο υποτιμητικό, αν το σκεφτείτε, από το επιχείρημα ότι «μια γυναίκα τελικά είναι η επιλογή που δεν έχει επιχειρηθεί ποτέ».

Εν ολίγοις, μετά τις απογοητεύσεις στα δεξιά, τις απογοητεύσεις στα αριστερά και την πανωλεθρία του μακρονικού «ταυτόχρονα», θα μπορούσε κανείς να «δοκιμάσει» μια γυναίκα. Οι Γάλλοι μπορεί να είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη, αλλά η ιδέα ότι είναι πρόθυμοι να ενδώσουν στον πειρασμό μιας γυναίκας στo Ελιζέ, μόνο και μόνο επειδή μια γυναίκα είναι «κάτι το νέο», επειδή «ξέρει πώς να ακούει», είναι «πιο συγκεκριμένη» και «λιγότερο ματαιόδοξη από έναν άνδρα», είναι τόσο υποτιμητική για τους Γάλλους όσο και ψευδώς καλοπροαίρετη για τις γυναίκες.

Ωστόσο. «Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα στην πολιτική;» Δεδομένου ότι το ερώτημα εξακολουθεί να τίθεται, πώς να τεθεί; Η Βαλερί Πεκρές αποφάσισε να τοποθετηθεί στο πλευρό της «ισχυρής γυναίκας», μια εικόνα που σφυροκοπά στις ομιλίες και τις συνεντεύξεις της. Ορίζει τον εαυτό της ως «τα δύο τρίτα της Μέρκελ, το ένα τρίτο της Θάτσερ». Καλή διακυβέρνηση, σταθερότητα, σκληρότητα ακόμη και στην περίπτωση της Βρετανίδας πρωθυπουργού. Αλλά και πολιτική δεξιότητα και προφίλ ενοποίησης για τη Γερμανίδα Καγκελάριο.

Η Βαλερί Πεκρέζ επιμένει στην ισχύ. Σαν το να είσαι γυναίκα μπορεί ακόμη πολύ συχνά να σημαίνει, στο συλλογικό ασυνείδητο, αδυναμία και ανικανότητα. Εκείνη που είχε το παρατσούκλι «νέα και όμορφη» στην ΕΝΑ (Εθνική Σχολή Διοίκησης) είχε κάνει, μέχρι πρόσφατα, πολύ μικρές αναφορές στη μισογυνία στην πολιτική. Ανοίχτηκε στη Μάριον Βαν Ρέντεργκεμ στο βιβλίο συνεντεύξεων που της αφιέρωσε η δημοσιογράφος. Η Βαλερί Πεκρές ήταν μάλλον περισσότερο μέρος μιας γενιάς γυναικών που προχώρησαν με το κεφάλι κάτω για να κατακτήσουν θέσεις. Όχι του γένους που παραπονιέται. Μάλλον του είδους που πιστεύει, ότι με τη επιμονή, η εργασία πληρώνει και αναγνωρίζεται η αξία. Αυτό δεν ήταν πάντα αλήθεια.

Το 2007, οι πολιτικοί «φίλοι» της Ségolène Royal την κατηγορούσαν ότι είναι υστερική, μη διαχειρίσιμη, ότι είχε ένα υπερμεγέθη εγώ, ότι «παίρνει τον εαυτό της για την Ευλογημένη Παρθένο». Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, οι πολιτικοί «φίλοι» της Βαλερί Πεκρές την κατηγόρησαν για ακριβώς το αντίθετο: δεν είχε επιδειξία και χάρισμα. Πολύ αόρατη, χωρίς φαντασία, υπερβολικά πεισματάρης, υπερβολικά εργατική, σχολαστική… Η Βαλερί Πεκρές πιστεύει ότι αυτό που για πολύ καιρό θεωρούταν το μειονέκτημα της ως γυναίκα δεύτερης κατηγορίας (εργατική και πεισματάρα) έχει γίνει το πλεονέκτημα μιας «ισχυρής γυναίκας». Περισσότερο από έναν σωτήρα, λαμπρό άνδρα ή χαρισματικό χαρακτήρα, η Γαλλία χρειάζεται έναν ηγέτη που γνωρίζει πώς να «ηγηθεί» και ο οποίος έχει τη θέληση να μεταρρυθμίσει. Η Μάργκαρετ Θάτσερ έλεγε: «Στην πολιτική, αν θέλετε λόγους, ζητήστε έναν άνδρα. Αν θέλετε πράξεις, ζητήστε μια γυναίκα. Η Βαλερί Πεκρές δηλώνει ότι, σε αντίθεση με τον Εμανουέλ Μακρόν, δεν θέλει να «αρέσει αλλά να πράξει». Ένα κλισέ παραμένει κλισέ. Αυτό της γυναίκας πιο ικανής από τον άντρα είναι τόσο ηλίθιο όσο αυτό του άντρα πιο ικανού από τη γυναίκα. Αλλά το ζήτημα του πολιτικού θάρρους, και συνεπώς του χαρακτήρα και της ιδιοσυγκρασίας, είναι πράγματι ένα από τα κλειδιά της προεδρικής συζήτησης. Από τώρα και στο εξής η Βαλερί Πεκρές θα πρέπει να πείσει, πολύ πέρα από τις εικόνες και τα σύμβολα. Και το γεγονός ότι είναι γυναίκα θα γίνεται όλο και λιγότερο αποφασιστικό.

Το κλισέ που της κολλάει στο δέρμα και ότι πρέπει να κάνει τα πάντα για να σβήσει δεν είναι απαραίτητα αυτό που πιστεύει. Δεν θα την κατηγορήσουν τόσο πολύ (υποσυνείδητα) ότι είναι ανίκανη επειδή είναι γυναίκα, αλλά μάλλον επειδή αποκλείεται επειδή παραείναι «αστή Βερσαγιέζα». Ένα «κοινωνικό ρήγμα» που ο μέντοράς της, Ζακ Σιράκ, ήξερε τόσο καλά πώς να εξαφανίσει, από τον ζεστό του χαρακτήρα όταν ήταν σε εκστρατεία. Η Βαλερί πρέπει επειγόντως να θυμηθεί τα μαθήματά του.

revuedesdeuxmondes.fr