17η Σύνοδος Economist για την Κύπρο: «Εμπεδώνοντας Διαρκή Σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο : Δημιουργία Στρατηγικών Συνεργασιών»

Λευκωσία, 16 Νοε 21.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω ευχαριστώντας τους διοργανωτές για την ευγενική πρόσκλησή τους να συμμετάσχω σε αυτή τη Σύνοδο υψηλού επιπέδου. Ο τίτλος αυτής της συνεδρίας δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρος, καθώς αποτυπώνει με λίγα λόγια τη λογική πίσω από τη στρατηγική που ακολουθήθηκε την τελευταία δεκαε- τία περίπου από Ελλάδα και Κύπρο.

Η σημερινή γεωπολιτική κατάσταση στην περιοχή μας είναι ιδιαίτερα δύσκολη και τα τελευταία χρόνια η Ανατολική Μεσόγειος έχει μετατραπεί σε πεδίο μιας επιθετικά κλιμακούμενης αναθεωρητικής τουρκικής πολιτικής που έχει φτάσει πλέον να απειλεί την εθνική κυριαρχία και των δύο χωρών.

Ξεκινώντας από την αρχή, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διεθνής κοινότητα καθώς και η Ελλάδα και η Κύπρος προσπαθούν να αποφύγουν την αντιπαράθεση και εργάζονται για την εδραίωση της ασφάλειας και της σταθερότητας καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια για να εδραιώσουν αυτή τη σταθερότητα σε μια μόνιμη μορφή.

Για να περιγράψουμε αυτές τις προσπάθειες σταθεροποίησης, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε την ευρύτερη εικόνα. Οι δυ-τικές δημοκρατίες καθώς και οι διεθνείς οργανισμοί όπως το ΝΑΤΟ ή η ΕΕ, έχουν τρεις πυλώνες στις στρατηγικές τους για να αντιμε- τωπίζουν κρίσιμες καταστάσεις. Είναι τα λεγόμενα τρία (3) D από τα αρχικά των αντίστοιχων αγγλικών λέξεων. Δεν πρόκειται για προσωπική εφεύρεση ή άποψη.

Είναι ένας διεθνής μνημονικός κανόνας για τους τρεις πυλώνες που είναι: Αποτροπή – Άμυνα – Διάλογος.

Η Αποτροπή και η Άμυνα είναι δύο πυλώνες που, εάν είναι αρκετά ισχυροί, θα οδηγήσουν τελικά στον τρίτο, σε μια διαδικασία Διαλόγου και αυτό τελικά θα συμβάλει στη σταθερότητα. Όλοι γνωρίζουμε τις προσπάθειες τόσο της ελληνικής όσο και της κυπριακής κυβέρνησης για την ενίσχυση και την ενίσχυση των αεροπορικών και ναυτικών δυνατοτήτων. Πίσω από αυτό βρίσκεται η προσπάθεια αποκατάστασης της ασφάλειας και της σταθερότητας με βάση την αποκατάσταση της στρατιωτικής ισορροπίας στην περιοχή, για να αντισταθμίσουμε στην τουρκική επιθετική και αναθεωρητική πολιτική. Τα αναθεωρητικά κράτη όπως η Τουρκία με μια συνεχή πολιτική προβολής Σκληρής Ισχύος προτιμούν να υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους με λύσεις μηδενικού αθροίσματος αντί για λύσεις αμοιβαίου κέρδους που είναι διεθνώς αποδεκτές.

Η ανάγκη διατήρησης και ενίσχυσης των εθνικών στρατιωτικών δυνατοτήτων που είναι απαραίτητες για την πρόληψη κρίσεων και την αντιμετώπιση κλιμακούμενων απειλών, σε συνδυασμό φυσικά με έντονη και επιτυχημένη διπλωματική δραστηριότητα, οδήγησαν την Ελλάδα να αγοράσει ή να βελτιώσει αεροπορικά και ναυτικά οπλικά συστήματα από τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Ήταν απαραίτητα για την αποτροπή και την άμυνά μας. Είχε επίσης σαν αποτέλεσμα και οι δύο χώρες να υπογράψουν διάφορες Συμφωνίες με γειτονικές χώρες, εταίρους ή συμμάχους, με πιο αξιόλογες τις Συμφωνίες Αμυντικής Συνεργασίας που υπέγραψε η Ελλάδα με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.

Δεν επιθυμώ να παρεξηγηθώ. Οι στρατιωτικές δυνατότητες όσο ισχυρές και αν είναι δεν μπορούν να φέρουν αποτελέσματα μόνες στον σύγχρονο κόσμο. Δεν μπορούν να λύσουν πολιτικά προβλήματα. Οι δυτικές δημοκρατίες όμως κατανοούν πολύ καλά επίσης ότι δεν υπάρχουν στρατιωτικές λύσεις σε πολιτικά και γεωπολιτικά προβλήματα. Και η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μια γεωπολιτικά κρίσιμη κατάσταση. Ωστόσο, η στρατιωτική ισορροπία στα πλαίσια ενός γεωπολιτικού «οικοσυστήματος», έχει ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στην διατήρηση της ασφάλειας και της σταθε- ρότητας.

Ο τρίτος πυλώνας, ο Διάλογος, είναι το απαραίτητο συστατικό κά- θε στρατηγικής σε όλες τις φάσεις, με διαχρονική διάρκεια. Ο διάλογος περιλαμβάνει όχι μόνο προσωπικές επαφές της ηγεσίας ή στρατηγική επικοινωνία, αλλά και κάθε είδους διαπραγματεύσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Περιλαμβάνει επίσης την ακλό- νητη δέσμευση και προσήλωση των χωρών στο Διεθνές Δίκαιο και στους Διεθνείς Οργανισμούς, Διεθνή Δικαστήρια και Θεσμούς.
Ο Διάλογος και όλες αυτές οι διαδικασίες εξεύρεσης λύσης δεν θα ξεκινήσουν έναντι των αναθεωρητικών κρατών, εάν η Αποτροπή και η Άμυνα δεν είναι επιτυχώς διαρκώς παρούσες, με βάση τις απαιτούμενες στρατιωτικές δυνατότητες. Όσοι έχουν διαφορετική άποψη πλανώνται. Η ύπαρξη διαύλων επικοινωνίας είναι απολύ- τως απαραίτητη για τον αποτελεσματικό έλεγχο της κατάστασης και την αποφυγή απρόβλεπτων καταστάσεων και δυσάρεστων εκπλήξεων. Η άρνηση του Διαλόγου είναι ασυμβίβαστη με τις δυτικές πολιτικές αξίες και τη δυτική πολιτική κουλτούρα και μια τέτοια θέ- ση ή δράση είναι εντελώς απαράδεκτη για το δυτικό πολιτικό «οι- κοσύστημα» ανεξάρτητα από την αποτελεσματικότητα ή τη φύση της. Όπως εξηγήθηκε, μπορεί να είναι μια απλή γραμμή επικοινω- νίας, προσωπικές επαφές, διερευνητικές ή κρίσιμες επαφές και τέ- λος διαπραγματεύσεις για την επίλυση προβλημάτων. Ο Διάλογος σε οποιαδήποτε μορφή πρέπει πάντα να υπάρχει και είναι απολύ- τως απαραίτητος εάν θέλουμε η στρατηγική μας και οι ενέργειες που απορρέουν από αυτήν να είναι διεθνώς αποδεκτές και τελικά πραγματικά αποτελεσματικές. Ελλάδα και Κύπρος παραμένουν πάντα ανοιχτές σε κάθε μορφή πολιτικού και γόνιμου Διαλόγου.

Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος των προσπαθειών για σταθερότη- τα στην περιοχή. Υπάρχουν κάποιες συντονισμένες και καλά ε- νορχηστρωμένες πρωτοβουλίες τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου, καθώς αποτελούν παράδειγμα για το πώς η βιώσιμη, και διαρκής σταθερότητα πρέπει να οικοδομηθεί. Περιλαμβάνουν όχι μόνο ενέργειες στον τομέα της άμυνας, όπως έχει ήδη εξηγηθεί, αλλά και δράσεις παράλληλες και συμπληρωματικές με εκείνες στον τομέα της ενέργειας. Αυτές οι προσπάθειες δικτύωσης είναι το τσιμέντο και η Ελλάδα και η Κύπρος χρησιμοποιούν αυτήν το τσιμέντο για να εμπεδώσουν και να ισχυροποιήσουν μια σειρά από τριμερή και πολυμερή προγράμματα συνεργασίας. Αυτά τα προ- γράμματα εμπλέκουν κράτη με διαφορετικό πολιτικό, θρησκευτικό, ιστορικό ή πολιτιστικό υπόβαθρο αλλά με ευθυγραμμισμένα συμ- φέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και αλλού. Έθνη όπως το Ισρα- ήλ, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιορδανία και ο Λί- βανος, τα οποία μοιράζονται την κοινή κατανόηση των θεμελιωδών στοιχείων της πολιτικής και της οικονομίας και κινούνται στη διεθνή σκηνή με πυξίδα το διεθνές δίκαιο.

Η Ελλάδα έχει πρόσφατα επιδείξει ρεαλισμό και γνήσιο σεβασμό προς το διεθνές δίκαιο και, πιο συγκεκριμένα, τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η UNCLOS θα πρέπει να είναι το έγγραφο που θα διέπει τις σχέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι συμφωνίες για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη(ΑΟΖ) με την Ιταλία και την Αίγυπτο καταδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας, όχι μόνο την ελληνική προθυμία να κάνει παραχωρήσεις προκειμένου να επιτευχθούν αμοιβαία επωφελή αποτελέσματα, αλλά και το σεβασμό της Ελλάδας στα νόμιμα και λογικά επιχειρήματα των άλ- λων μερών καθώς και την ικανότητα της χώρας να διαπραγματευθεί με αντικειμενικότητα, μένοντας μακριά από μαξιμαλιστικές προσεγγίσεις. Οι Υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Κύπρου εξήγησαν προηγουμένως σε αυτή τη Σύνοδο Κορυφής όλες αυτές τις πετυχημένες πολιτικές προσπάθειες για επιτυχείς διεθνείς συμφωνίες. Η υποστήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ σε όλα αυτά τα σχέδια, με φανερό ή καλυμμένο τρόπο, υπογραμμίζει τη σημασία τους για τον δυτικό κόσμο.

Σε έναν τέλειο κόσμο, κάθε έθνος στην Ανατολική Μεσόγειο θα έβλεπε τα προφανή πλεονεκτήματα. Θα επιδίωκαν να συμμετά- σχουν σε τέτοιου είδους διεθνή συνεταιριστικά σχήματα, προσφέ- ροντας το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει για όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα και η Κύπρος μαζί με άλλες χώρες που σκέφτονται κατά τον ίδιο τρό- πο, παρέχουν την απαραίτητη διεθνή δικτύωση που θα εδραιώσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια σε μια προσπάθεια να προσφέρουν πλούτο και ευημερία στους ανθρώπους τους. Αυτό θα ίσχυε για τα κράτη που νοιάζονται για τους λαούς τους. Αυτό θα ίσχυε για κράτη που ενεργούν με βάση το διεθνές δίκαιο όπως εμείς και οι σύμμαχοι, εταίροι και φίλοι μας. Οι συνεχείς προβολές στρατιω- τικής ισχύος και απειλές από έναν από τους Συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, την Τουρκία, δεν είναι συμβατές με αυτές τις ειρηνικές πολιτικές και δεν προάγουν την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή.

Δεν μπορώ να σκεφτώ ισχυρότερο θεμέλιο σταθερότητας από την ασφάλεια, την πρόοδο και την ευημερία των ανθρώπων γειτονι- κών, ειρηνευτικών αλλά υπερήφανων και κυρίαρχων κρατών που σκάφτονται με τον ίδιο τρόπο και με πολιτιστικές και εμπορικές σχέσεις μετρημένες σε χιλιετίες. Αυτό είναι που σταθεροποιεί την ασφάλεια και τη σταθερότητα μακροπρόθεσμα. Αυτό προσπαθού- με να επιτύχουμε στην Ανατολική Μεσόγειο και η Τουρκία πρέπει
να το κατανοήσει και να συμμετάσχει πρόθυμα και εθελοντικά σε αυτές τις προσπάθειες, με σαφή, πολιτισμένο και συνεργατικό τρόπο. Παραμένω αισιόδοξος ότι στο μέλλον θα το κάνει και τότε θα είναι ευπρόσδεκτοι αρκεί να αποφασίσουν να παίξουν το διεθνές «παιχνίδι» με βάση νόμιμους, ειρηνικούς και πολιτικά αποδεκτούς όρους

Στρατηγός Μιχαήλ Δημητρίου Κωσταράκος
Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ
π. Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής
της ΕΕ